Skip to main content

Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ἡ ἐπιστημονικὴ χρήση τοῦ νοῦ - Δικαίωση τοῦ Πλάτωνα;

Ἡ ἐπιστημονικὴ χρήση τοῦ νοῦ

Ἡ τεχνολογία μας ἔχει πνίξει. Μᾶς βοηθᾶ, βέβαια, στὴν ἔρευνα, ἀλλὰ ταυτόχρονα μᾶς ὑποδουλώνει στὶς εὔχρηστες κατασκευές της καὶ στὰ πολύπλοκα ἠλεκτρονικὰ προγράμματά της. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, πάντως, πρὸς τὸ παρὸν τοὐλάχιστον, δὲν μπορεῖ νὰ ἀντικατασταθῆ ἀπὸ μηχανή. Ἔχει πρωτοβουλία, κινεῖται ἐλεύθερα, ἀνατρέπει πολυχρονίως παγιωμένες θεωρίες, ἀμφισβητεῖ πειραματικὰ συμπεράσματα, ἐπινοεῖ νέες ἐπιστημονικὲς μεθόδους, ἀποδεικνύει τὶς παλιὲς ὡς ἀνεπαρκεῖς.

Ὁ ὑπολογιστὴς δὲν μᾶς προσθέτει νέες γνώσεις, δηλαδὴ γνώσεις ποὺ δὲν ἤξεραν οἱ κατασκευαστὲς καὶ οἱ προγραμματιστές του. Διακονεῖ, ἀναπαράγοντας γνωστὲς λύσεις, τὴν «λογικὴ τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων», τὴν ἐμπειρικὴ ἐπιστήμη ποὺ χρησιμοποιεῖ ὡς πρωταρχικὰ ὄργανα ἐμπειρίας τις πέντε σωματικὲς αἰσθήσεις. Ὁ νοῦς, ὅμως, ὡς ἐνέργεια λογική, πηγαίνει πιὸ μακρυά. Ὁ ἀστροφυσικὸς Στράτος Θεοδοσίου, σὲ εἰσήγησή του σὲ ἡμερίδα ποὺ ὀργάνωσε ἡ Ἕνωση Ἑλλήνων Φυσικῶν, στὶς 22 Ἰανουαρίου 2006, ὑποστηρίζει: «Πρέπει, λοιπόν, νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι ἡ μελέτη τοῦ μεγάκοσμου τοῦ Σύμπαντός μας δὲν εἶναι πλέον ἔργο τῆς ἐμπειρικῆς καὶ ἀποδεικτικῆς μέσῳ τῶν αἰσθήσεων ἐπιστήμης, ἀλλὰ ἕνα ἔργο τοῦ νοῦ μας, τὸν ὁποῖο ἴσως πολὺ σύντομα θὰ πρέπη νὰ τὸν χρησιμοποιήση ὁ ἄνθρωπος, σὰν μιὰ ἐπιπλέον αἴσθηση, πιὸ εὐαίσθητη ἀπὸ τὴν ὅραση καὶ τὴν ἀκοή». Ἡ σύγχρονη φυσική, δηλαδή, ἔχει προχωρήσει πέρα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἀντιλαμβάνονται ἡ ὅραση καὶ ἡ ἀκοή. Κατάλαβε τὴν ἀνεπάρκεια τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων γιὰ τὴν ἐπιβεβαίωση τῶν ἐπιστημονικῶν πορισμάτων καὶ καταλαβαίνει τὴν ἀξία τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ, χωρὶς νὰ ἔχη ἐπεξεργασθῇ, βέβαια, τὴν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων μας γιὰ τὴν διακεκριμένη νοερὴ καὶ λογικὴ δύναμη τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.

Ὁ νοῦς, γιὰ τὴν μακραίωνη ἀσκητικὴ παράδοσή μας, εἶναι τὸ ὄργανο μὲ τὸ ὁποῖο ἀποκτοῦμε τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ. Τὸ ὑλικὸ Σύμπαν, εἴτε εἶναι ὁρατὸ εἴτε ἀόρατο προσεγγίζεται μὲ τὴν λογική, ἡ ὁποία ἐνεργεῖ μὲ ὄργανο τὸν ἐγκέφαλο. Ὁ νοῦς γυμνὸς ἀπὸ αἰσθητὲς ἡ φανταστικὲς εἰκόνες, ἐλεύθερος ἀπὸ λογισμοὺς καὶ νοήματα, ἐνεργούμενος ἀπὸ τὴν καθαρτικὴ καὶ φωτιστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, σύμφωνα μὲ τὶς περιγραφὲς τῶν ἁγίων Πατέρων μας, ἐννοεῖ ἑνιαίως τὰ πάντα. Δὲν προσεγγίζει ἁπλῶς μὲ μαθηματικὰ μοντέλα τὸ ἀόρατο ὑπαρκτὸ Σύμπαν τῶν τεσσάρων ἡ περισσοτέρων διαστάσεων. Περνᾶ στὴν ἀδιάστατη ἡ ὑπὲρ τὶς διαστάσεις σχέση μὲ τὴν θεοποιὸ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.

Δικαίωση τοῦ Πλάτωνα;

«Αὐτὸ ποὺ ἀντιλαμβάνονται οἱ αἰσθήσεις μας δὲν εἶναι οἱ πραγματικὲς μορφὲς καὶ τὰ σχήματα τοῦ Σύμπαντος ποὺ μᾶς περιβάλλει, ἀλλὰ οἱ προβολές τους, οἱ σκιές τους δηλαδή, μέσα καὶ πάνω σὲ μικρὰ τμήματα τοῦ Σύμπαντος...», γι' αὐτὸ ὁ κ. Θεοδοσίου ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ σύγχρονη φυσικὴ δικαιώνει μᾶλλον τὸν Πλάτωνα καὶ ὄχι τὸν Ἀριστοτέλη.

Ἡ τοποθέτηση αὐτὴ ἀνοίγει μεγάλο χῶρο γιὰ φιλοσοφικοὺς διαλόγους. Γιὰ τὴν θεολογία πάντως ὁ κόσμος τῶν πλατωνικῶν ἰδεῶν ὡς θεωρούμενος ἀγέννητος εἶναι ἀνύπαρκτος, ἐνῷ τὸ ἀόρατο Σύμπαν ὡς κτιστό, εἶναι ὑπαρκτό. Γι' αὐτὸ δὲν μποροῦν νὰ ταυτίζονται. Στὸν διάλογο αὐτὸν ἡ θεολογία προσφέρει τὴν διδασκαλία της γιὰ τοὺς λόγους τῶν ὄντων.

π.Θ.Α.Β.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ

  • Προβολές: 2771