Skip to main content

του Παναγιώτη Μελικίδη: Ονήσιμος

Στις 15 Φεβρουαρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει την μνήμη του αποστόλου Ονησίμου, ο οποίος έγινε χριστιανός από τον απόστολο Παύλο, όταν εκείνος ήταν δέσμιος στη Ρώμη η στην Έφεσο (πιθανώς στην Έφεσο όπως δέχεται η σύγχρονη έρευνα).

Στο σημείωμα αυτό θα ασχοληθούμε με τον θεσμό της δουλείας και θα τον συσχετίσουμε με την περίπτωση του Ονησίμου.

Κατ' αρχάς να σημειώσουμε ότι την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου, ο μισός πληθυσμός της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν δούλοι. Επιπλέον, με βάση τις μαρτυρίες που έχουμε, οι συνθήκες διαβίωσης των δούλων ήταν σκληρότερες στην Δύση από ο,τι στην Ανατολή. Γι αυτό εξάλλου, ήδη τον 1ο π.Χ. αι. έχουμε εξέγερση των σκλάβων στην Ιταλία.

Ο δούλος ήταν κάτω από την απόλυτη εξουσία του κυρίου του χωρίς κανένα δικαίωμα, όχι μόνο στον δημόσιο αλλά και στον θρησκευτικό βίο. Μόνο να σκεφτούμε ότι ο γάμος μεταξύ δούλων δεν συνιστούσε κανονικό συμβόλαιο, αλλά απλή ένωση, πράγμα που σημαίνει ότι ο κύριος μπορούσε οποτεδήποτε ήθελε να χωρίση τον δούλο από την γυναίκα του και τα παιδιά του.

Οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης, που οφείλονταν και στον φόβο των ρωμαϊκών αρχών για πιθανή εξέγερσή τους λόγω του μεγάλου αριθμού τους, ωθούσαν πολλούς δούλους να δραπετεύουν ζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής. Όμως από την στιγμή που γίνονταν φυγάδες, άρχιζαν τα προβλήματα εξεύρεσης τροφής και στέγης μια που θεωρούνταν καταζητούμενοι. Ήδη υπήρχε ειδικό σώμα στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία που είχε ως στόχο τον εντοπισμό φυγάδων (οι λεγόμενοι fugitivari). Σε περίπτωση σύλληψής τους οι ποινές ποίκιλλαν ανάλογα με την περίπτωση: από απλό στιγματισμό στο μέτωπο μέχρι σταύρωση.

Από την περίπτωση του Ονησίμου, ο οποίος ήταν δούλος φυγάς, και βασιζόμενοι στην προς Φιλήμονα επιστολή του αποστόλου Παύλου, μπορούμε να συναγάγουμε τα εξής: Κατ' αρχάς ο Φιλήμονας ήταν χριστιανός των Κολοσσών της Μικράς Ασίας. Στο σπίτι του τελούνταν οι λατρευτικές συνάξεις και μάλιστα ο απόστολος Παύλος εξαίρει το πλούσιο φιλανθρωπικό του έργο. Ο Ονήσιμος ήταν δούλος του Φιλήμονα και αφού διέπραξε μια αξιόποινη πράξη (πιθανώς κλοπή) έγινε φυγάς και κάτω από άγνωστες σ' εμάς συνθήκες συναντήθηκε με τον φυλακισμένο απόστολο Παύλο πιθανότατα στην Έφεσο. Εκεί αφού μετανόησε, έγινε Χριστιανός. Ο Παύλος, αν κα ήθελε να τον κρατήση ως συνεργάτη του στην διάδοση του ευαγγελίου, τον εφοδίασε με επιστολή, ώστε να επιστρέψη στον κύριό του και να γίνη δεκτός με ευμένεια.

Μερικοί ερμηνευτές δέχονται ότι τελικά ο Φιλήμονας διέθεσε τον Ονήσιμο στον Παύλο και μάλιστα μερικοί τον ταυτίζουν με τον επίσκοπο Εφέσου Ονήσιμο που αναφέρει ο Ιγνάτιος τον 2ο αι. στην προς Εφεσίους επιστολή του.

Σύμφωνα με άλλη πληροφορία ο Ονήσιμος έγινε επίσκοπος Βεροίας και μαρτύρησε επί άρχοντος Τερτούλλου (Αποστολικές διαταγές 7,46).

Η Εκκλησία μας τον τιμά επίσης και στις 22 Νοεμβρίου μαζί με τον Φιλήμονα.

(Πηγές: «Ιστορία των χρόνων της Καινής Διαθήκης (Σάββας Αγουρίδης), «Εισαγωγή στην Κ.Δ.», Ι. Καραβιδόπουλος)

  • Προβολές: 2582