Skip to main content

Ναυπάκτου Ιεροθέου: Βαΐα και στεφάνια

Την Κυριακή των Βαΐων ο Σεβασμιώτατος λειτούργησε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος Μεσολογγίου, προσκεκλημένος του οικείου Ιεράρχου κ. Κοσμά για τις εκδηλώσεις της Επετείου της Εξόδου των Ελεύθερων Πολιορκημένων. Δημοσιεύουμε κατωτέρω το κήρυγμα του Σεβασμιωτάτου κατά την διάρκεια της πανηγυρικής θείας Λειτουργίας.

*

Μεγαλόπρεπη τελετή, αγαπητοί αδελφοί, ετοίμασαν οι Ιουδαίοι στον Χριστό μετά την Ανάσταση του Λαζάρου. Ξύπνησαν οι μεσσιανικές τους ιδέες και νόμισαν ότι ο Χριστός θα ικανοποιούσε τις προσδοκίες τους με την απελευθέρωσή τους από την δουλεία στους Ρωμαίους. Έτσι, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει: «Τη επαύριον όχλος πολύς ο ελθών εις την εορτήν, ακούσαντες ότι έρχεται Ιησούς εις Ιεροσόλυμα, έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ» (Ιω. ιβ , 12-13). Οι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος περιγράφοντας την σκηνή, γράφουν ότι έκοπταν κλάδους από τα δένδρα και τα έστρωναν στον δρόμο απ' όπου θα περνούσε ο Χριστός. Η λέξη «βαΐον» είναι αιγυπτιακή και σημαίνει τον κλάδο που κόπτεται από τους φοίνικες.

Είναι φανερόν ότι τον υποδέχονταν ως νικητή. Άλλωστε με αυτόν τον τρόπο υποδεχόταν ο λαός τους στρατηλάτας που επέστρεφαν θριαμβευτές από έναν πόλεμο. Ο Χριστός είναι ο νικητής της φθοράς και του θανάτου που βασανίζουν τον άνθρωπο περισσότερο απ' όλα τα άλλα τα προβλήματα. Ο Χριστός δεν είναι ένας διδάσκαλος, φιλόσοφος, κοινωνικός μεταρρυθμιστής, ηθικολόγος, αλλά ο νικητής της αμαρτίας, του διαβόλου και του θανάτου.

* * *

Κρατούμε και εμείς σήμερα κλάδους βαΐων και ως ανάμνηση του γεγονότος, αλλά και ως έναν συμβολισμό. Θέλουμε με αυτόν τον τρόπο να δοξάσουμε τον Χριστό, ως τον νικητή του θανάτου.

Τα τροπάρια της Εκκλησίας αναφέρονται σε αυτό το γεγονός. Σε ένα τροπάριο ψάλλουμε: «Μετά βαΐων και κλάδων προϋπαντήσωμεν» τον Χριστό που έρχεται να πάθη, να σταυρωθή και να αναστηθή. Στο απολυτίκιο της εορτής ψάλλουμε: «Τα της νίκης σύμβολα φέροντες, σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν». Τα βαΐα είναι σύμβολα νίκης και θριάμβου. Και σε άλλο τροπάριο ψάλλουμε: «Πάντες κλάδους νίκης αυτώ επισείσωμεν».

Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας δίνει μια άλλη ερμηνεία, αφού συνιστά να κρατούμε βαΐα ψυχής που σχετίζονται με την απέκδυση της νεκρώσεως του παλαιού ανθρώπου και των δερματίνων χιτώνων και απόρριψη του τύφου και της επάρσεως. Ο δε άγιος Ανδρέας Κρήτης λέγει ότι πρέπει να επιδείξουμε στον Χριστό, αντί των βαΐων τον ενάρετον βίον.

Επομένως, τα βαΐα τα οποία ευλογήσαμε σήμερα και κρατούμε στα χέρια μας είναι σύμβολα της νίκης του Χριστού εναντίον του θανάτου, αλλά και σύμβολα της δικής μας νίκης, με την δύναμη του Χριστού, εναντίον των παθών του παλαιού ανθρώπου που είναι ο υπαρξιακός θάνατος. Προσπαθήσαμε να περάσουμε την Μεγάλη Τεσσαρακοστή με μετάνοια, προσευχή και άσκηση, με φιλοθεΐα και φιλανθρωπία. Έτσι επιθυμούμε να πανηγυρίσουμε και την Ανάσταση του Χριστού, αλλά και την ανάσταση την δική μας από την νέκρωση των παθών. Και μάλιστα αυτό είναι σημαντικό, όταν ο θάνατος αποτελεί ένα μεγάλο σύγχρονο υπαρξιακό και κοινωνικό γεγονός, που δημιουργεί έντονα υπαρξιακά, οντολογικά και κοινωνικά προβλήματα.

Πράγματι, αν εξετάση κανείς πολλά σύγχρονα προβλήματα που απασχολούν τους νέους, τους μεσήλικας και τους ηλικιωμένους, θα διαπιστώση ότι στο κέντρο τους βρίσκεται ο θάνατος. Το μη αναστρέψιμο του θανάτου δημιουργεί τρόμο και φόβο. Ο θάνατος σταματά σχέδια, διασπά την κοινωνία δύο αγαπωμένων προσώπων, παρακινεί τον άνθρωπο στην συσσώρευση υλικών αγαθών, αυξάνει την μελαγχολία, το υπαρξιακό άγχος.

Ποιό σύστημα μπορεί να ξεπεράση την δύναμή του, ποιά φιλοσοφία και κοινωνιολογία μπορεί να τον αντιμετωπίση; Ποιός μπορεί να απαλύνη τον πόνο του ανθρώπου που πληγώνεται από το πλησίασμα του θανάτου; Μόνον ο Χριστός το κάνει, αφού Αυτός είναι ο νικητής και θριαμβευτής του θανάτου. Αυτό είναι το βαθύτερο νόημα των εορτών της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα. Γι' αυτό κρατούμε στα χέρια μας σήμερα τα της νίκης σύμβολα, έχοντας ελπίδα και φως.

* * *

Και εμείς σήμερα στο Μεσολόγγι κρατούμε βαΐα φοινίκων για την εκκλησιαστική εορτή, αλλά και βαΐα δάφνης που καταθέτουμε στον βωμό της ελευθερίας, στον Κήπο των Ηρώων για να στεφανώσουμε τους ήρωες της Εξόδου, οι οποίοι εμπνεόμενοι από την θυσία τόσων προγόνων τους, υπερέβησαν τον θάνατο και πέρασαν στην αθανασία. Το έκαναν με την πίστη στον Χριστό, με την ελπίδα της αναστάσεως. Έτσι τα δάφνινα στεφάνια δηλώνουν ότι οι πρόγονοί μας υπερέβησαν την φιλαυτία και τον θάνατο.

Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι επίκαιρη η ευχή που απευθύνουμε στους ήρωες της πατρίδος: «Τον αγώνα τον καλόν ηγωνίσαντο, και τον δρόμον οι γενναίοι αθληταί νικηφόρως ετέλεσαν, απόδος ουν αυτοίς, ο δίκαιος Κριτής, τον της δικαιοσύνης στέφανον». Ζητούμε να τους στεφανώση ο Θεός με το στεφάνι της δικαιοσύνης Του.

Η απόφαση και η πραγματοποίηση της Εξόδου ήταν απόφαση περιφρονήσεως του θανάτου, και η απόφαση του ηρωϊκού Καψάλη να βάλη φωτιά με τον δαυλό του ήταν πάλι απόφαση υπερβάσεως του θανάτου.

Και τα δύο αυτά γεγονότα έγιναν μέσα σε μια ιερή μέθη. Όταν κανείς είναι μεθυσμένος, αποβάλλει τον φόβο του θανάτου. Όμως μπορούμε να φανταστούμε τι έγινε μετά την Έξοδο; Τον πόνο, το κλάμα, το ράγισμα της καρδιάς από τον θάνατο αγαπητών προσώπων, τις πληγές και την προσφυγιά; Όλα αυτά τα απάλυνε η αίσθηση της θυσίας, του ηρωϊσμού, της αγάπης για την πατρίδα και φανέρωσαν την ψυχική και σωματική λεβεντιά τους. Στο θέμα αυτό σημαντικό ρόλο έπαιξε η Εκκλησία, η θεία Λειτουργία με την θεία Κοινωνία, ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ, ο ηρωϊκός Καψάλης. Όσοι θέλουν να δουν αυτό το γεγονός, ας έλθουν στο Μεσολόγγι, την πόλη της θυσίας και της ελευθερίας για να το διαπιστώσουν.

* * *

Οι πρόγονοί μας, δηλαδή οι ήρωες του Μεσολογγίου, δεν μέθυσαν με ιδέες έστω και διαφωτιστικές, αλλά με την θεία Κοινωνία και την πίστη στον Θεό, με την ελευθερία που έβγαινε μέσα από «τα κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά». Σε τέτοιους αγώνες δεν έχουν θέση τόσο οι ιδέες, όσο το πυρωμένο αίμα. Έτσι, το υπόβαθρο του αγώνος των Μεσολογγιτών ήταν το πύρωμα της καρδιάς και η έκχυση του αίματος. Το λέμε στην ευχή: «Τα δε τίμια αυτών αίματα, της ελευθερίας ημών το δένδρον αρδεύουσιν». Το δένδρο της ελευθερίας ποτίζεται με αίματα και όχι με ιδέες, με θυσίες και όχι με στοχασμούς.

Δυστυχώς ζούμε σε μια εποχή που λησμονούμε αυτήν την έκχυση των αιμάτων, γιατί έτσι το επιβάλλει η σύγχρονη νοοτροπία στην οποία υποτασσόμαστε σαν υπάκουα παιδιά και παθαίνουμε ένα πνευματικό αλτσχάϊμερ, μια πνευματική απώλεια μνήμης. Και δυστυχώς σε σχολικό βιβλίο καταγράφεται αυτή η ηρωϊκή ιστορία του Μεσολογγίου, στην οποία οφείλεται η ελευθερία της Ελλάδος, μέσα σε δυό αφυδατωμένες γραμμές, ότι δήθεν οι Μεσολογγίτες «αναγκάσθηκαν» σε ηρωϊκή έξοδο από την έλλειψη τροφής και πολεμοφοδίων. Αλλά οι δούλοι αναγκάζονται, ενώ οι Μεσολογγίτες ήταν ελεύθεροι πολιορκημένοι και ήξεραν να πολεμούν με πολλούς τρόπους, ακόμη και πεινασμένοι και χωρίς όπλα. Γι' αυτό και η ευχή που απευθύνουμε στον Θεό κατά την τελετή της δεήσεως, κινείται στην αντίθετη πλευρά: «Ημίν δε τοις των εκείνων θανάτω ελευθέροις νυν ζώσιν παράσχου ο Θεός, αεί μνημονεύειν της υπερόχου αυτών θυσίας, και αναθεωρούντες την έκβασιν αυτών της αναστροφής μιμείσθαι την ανδρείαν». Τα ιστορικά γεγονότα πρέπει να καταγράφωνται, για να καθοδηγούν και να εμπνέουν τις επόμενες γενιές εναντίον των νέων τυράννων.

* * *

Σήμερα ως Χριστιανοί κρατούμε στα χέρια μας τα βαΐα των φοινίκων ως σύμβολα θυσίας και νίκης του Χριστού εναντίον του θανάτου. Και ως Έλληνες, εδώ στο ηρωϊκό Μεσολόγγι, καταθέτουμε δάφνινα στεφάνια, σύμβολα ευγνωμοσύνης και αγάπης, αλλά και έκφρασης ότι στεκόμαστε εκστατικοί και γεμάτοι σεβασμό μπροστά στα αίματα των Ηρώων, των εξοδιτών, που άρδευσαν το δένδρο της ελευθερίας, μιας ελευθερίας που στερέωσε την ελεύθερη Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν να απολαμβάνουμε αυτόν τον ίσκιο του δένδρου της ελευθερίας και να περιφρονούμε τα αίματα που το θέριεψαν. Αυτό λέγεται προδοσία.

Σήμερα τιμούμε τους ήρωες και υποσχόμαστε ότι θα μιμηθούμε την ανδρεία τους. «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», αλλά και η καταγραφή της. Και «τελικά όποιος συλλογάται αληθινά, συλλογάται ελεύθερα». Ζητούμε, λοιπόν, σήμερα από το ηρωϊκό Μεσολόγγι σεβασμό στο Αίμα του Χριστού και στα αίματα των ηρώων.–

  • Προβολές: 2515