Πρόλογος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου για το βιβλίο «Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ»

Ιερώτατε Μητροπολίτα Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, εν Αγίω Πνεύματι αγαπητέ αδελφέ και συλλειτουργέ της ημών Μετριότητος κύριε Ιερόθεε, χάρις είη τη υμετέρα Ιερότητι και ειρήνη παρά Θεού.

Η επικειμένη έκδοσις της υπό της υμετέρας φίλης Ιερότητος συγγραφείσης υπό τον τίτλον «Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ» βιογραφίας του μακαριστού Γεροντος Σωφρονίου ιδιαιτέρως εχαροποίησε την Μητέρα Εκκλησίαν και ημάς προσωπικώς. Η υμετέρα δε παράκλησις ίνα προλογίσωμεν την έκδοσιν ταύτην προεκάλεσεν ημίν δισταγμόν τινα και περίσκεψιν, μήπως ο λόγος ημών φανή πτωχός να αποδώση το μέγεθος του πνευματικού αναστήματος του αγαπητού Γεροντος και την υπέρ φύσιν πολιτείαν του. Αλλά, θαρρούντες εκ της πολλής ημών αγάπης προς το σεπτόν πρόσωπον του Γεροντος και ανταποκρινόμενοι εις την επιθυμίαν της υμετέρας Ιερότητος, σημειούμεν ταπεινάς τινας σκέψεις περί του βίου και της πολιτείας αυτού.

Ο μακαριστός π. Σωφρόνιος ήτο εις άνθρωπος όστις ανέλαβεν εν εαυτώ την «εσχάτην ευθύνην», την οποίαν αναμένει από τούς χριστιανούς ο Θεός, παραδώσας εαυτόν εις τον «Άδην της μετανοίας», ως χαρακτηριστικώς γράφει εις τα συγγράμματα αυτού, δια να γίνη τοιουτοτρόπως όμοιος προς τον Χριστόν, τον κατελθόντα εις τον Εαυτού «Άδην της αγάπης». Συνεπώς, η υψηλή θεολογία του π. Σωφρονίου, ήτις και μεγάλως εδόξασεν αυτόν, δεν ήτο καρπός ακαδημαϊκών σπουδών και ψιλή διανοητική ενασχόλησις. Ητο αληθώς το απαύγασμα της πεφωτισμένης δια της ελλάμψεως του ακτίστου θείου φωτός καρδίας του, κεκαθαρμένης δια της άχρι τελείας λήθης εαυτού και του σωτηρίου αυτομίσους αφικνουμένης μετανοίας του.

Γενόμενος δε «νους ορών τον Θεόν», επάσχιζεν ο αοίδιμος να ποιήση πάντας κοινωνούς της ιδίας κενωτικής πολιτείας, η οποία οδηγεί εις την θείαν μέθεξιν: «Αγωνίζομαι απεγνωσμένως να περιγράψω την επιστήμην, την πλέον μεγαλειώδη εξ όσων γνωρίζει η γη και ο ουρανός. Αφομοιούται αύτη ουχί εν ολίγοις χρόνοις ακαδημαϊκών σπουδών, αλλά.... δια της φλογεράς μετανοίας και της διαμονής ημών εν τω πνεύματι των εντολών («Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι»)». Ο μακαριστός Γερων ετόνιζε πάντοτε ότι ο στόχος ημών είναι η εκπλήρωσις του θελήματος του Θεού, η αιωνία ζωη, η γνώσις του Θεού, και ουχί η ηθική βελτίωσις.

Η όρασις του θείου φωτός, το οποίον επεσκέφθη αυτόν ήδη εκ της νεότητός του, ότε έζη εν τη Δυσει, ωδήγησεν αυτόν εις τον Ιερόν Άθωνα, την κληρουχίαν ταύτην της καθ' ημάς Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, το καταφύγιον της σωτηρίας και τόπον αγιασμού πλείστων θεοφιλών ψυχών. Εκεί παρεδόθη εις την άσκησιν και την αδιάλειπτον νοεράν προσευχήν, υπό την ασφαλή καθοδήγησν του εν οσίοις πατρός ημών Σιλουανού του Αθωνίτου. Ηκολούθησε τον Κυριον συναποθνήσκων μετ' Αυτού δια της υπακοής και της εκκοπής του ιδίου θελήματος, εγνώρισε Πνεύματι Αγίω τον Χριστόν, ως ο πνευματικός του πατήρ, και, ομοιωθείς πλήρως προς Αυτόν κατά τα παθήματα, συνανέστη μετά του Κυρίου και εδέχθη «τοιούτον φως, τοιαύτην δύναμιν ζωής και σοφίαν», αι οποίαι μόνον παρά της Πηγής του φωτός και της ζωής δύνανται να προέλθουν.

Ομως, η ανεξιχνίαστος Πρόνοια του Θεού δεν αφήκε τον Γεροντα να τελειώση την ζωήν του εις τον ιερόν Άθωνα, ως επεθύμει. Επρεπε να τεθή ο λύχνος επί την λυχνίαν, ίνα λάμπη πάσι τοις εν τη οικία. Ούτως, επορεύθη εις την Δυσιν, ένθα θα έλαμπεν ουχί ως λύχνος αλλ' ως αστήρ υπέρλαμπρος και να οδηγήση εις το φως της θεογνωσίας πλήθος απεγνωσμένων ψυχών, ποθουσών τον Κυριον. Εκεί, υπό την ευλογίαν και σκέπην της Μητρός Εκκλησίας, ην υπερηγάπα και βαθέως εσέβετο, ίδρυσεν αληθώς μίαν «καινήν πολιτείαν», εν νέον υπερώον της Πεντηκοστής, ένθα μοναχοί και απλοί πιστοί εκ διαφόρων εθνών, γλωσσών και παραδόσεων, συνήρχοντο και συνέρχονται άχρι τούδε επί το αυτό, ζώντες και αναπνέοντες δια του ονόματος του γλυκυτάτου Ιησού και δια της μετοχής εις το κοινόν ποτήριον.

Η ανύστακτος ποιμαντική μέριμνά του και το μέγα χάρισμα της διακρίσεως, όπερ εκόσμει αυτόν, συνήνωναν αρραγώς τοσούτον διαφορετικών καταβολών ανθρώπους και αυτή η αίσθησις της εν Χριστώ ενότητος εβιούτο έτι εντονώτερον κατά την υπό του Γεροντος ιερουργίαν της αναιμάκτου μυσταγωγίας, η οποία ήτο εν ανεπανάληπτον και συγκλονιστικόν γεγονός δια πάντας τούς συμμετέχοντας. Ως γευθείς Πνεύματος Χριστού ο π. Σωφρόνιος, δεν ηδύνατο να αποψύγη εν τη Θεία Λειτουργία την συνάντησιν «μετά του ωκεανού των δυστυχιών» του κόσμου τούτου. Λειτουργών όμως επανελάμβανε την θείαν πράξιν της απολυτρώσεως του κόσμου, προσφέρων θυσίαν και προσφερόμενος ο ίδιος ως εξίλασμα υπέρ των αμαρτιών της ανθρωπότητος, υπέρ όλου του Αδάμ.

Καίτοι ο ίδιος είχεν ανέλθει εις το ύψος της θεοπτίας, διετήρει πάντοτε μέγιστον σεβασμόν και τιμήν προς τούς ποιμένας της Εκκλησίας, και δη το σεπτόν Οικουμενικόν Πατριαρχείον και τον Πατριάρχην. Αντί να υπεραίρηται «τη υπερβολή των θείων αποκαλύψεων» και δια τον πλούτον των χαρισμάτων, δι' ων επροίκισεν αυτόν ο Θεός, διαρκώς εταπεινούτο, αφού, ως γράφει, «ιδών εν πνεύματι τον Χριστόν, τον αγαπήσαντα ημάς εις τέλος, προσευχόμενον εν Γεθσημανή και εν συνεχεία επί του Γολγοθά, μη αντιστάμενον τω πονηρώ», εμίσησεν εαυτόν.

Οθεν, έχοντες προ οφθαλμών μίαν τοιαύτην πνευματικήν προσωπικότητα, ην και υμείς εκ του σύνεγγυς εγνωρίσατε και εγεύθητε το νέκταρ της ηδυτάτης διδασκαλίας της, δεν δυνάμεθα να κρύψωμεν την ημετέραν πνευματικήν αγαλλίασιν, δι' ης υποδεχόμεθα την παρούσαν βιογραφίαν, έχοντες βεβαίαν την πεποίθησιν ότι θέλει συντελέσει εις μεγάλην ωφέλειαν των πιστών. Δια τούτο και ενθέρμως συγχαίρομεν τη υμετέρα προσφιλεί Ιερότητι δια τον κόπον εις ον υπεβλήθητε ίνα ο βίος και τα θεία διδάγματα του εν ουρανοίς αναπαυομένου Γεροντος γένωνται κτήμα πάντων όσων ποθούν να πορευθούν την ιδίαν οδόν της θεώσεως.

Οσοι έχουν ανοικτά τα ώτα της ψυχής των, αναγινώσκοντες τας σελίδας του παρόντος βιβλίου, θα ακούσουν εναργώς αυτόν να τούς καλή και σήμερον εις την οδόν ταύτην, λέγοντα τοσούτον επικαίρως και διαχρονικώς: «Συμπορευθείτε, αγαπητοί, με εμάς τούς πένητες προς τον Σταυρό, προς τούς ονειδισμούς, τις εξουθενώσεις, την πτωχεία, τις θλίψεις, και αργότερα, ίσως, και στο θάνατο, Δεν υπάρχει άλλη οδός προς τον αληθινό, αιώνιο δοξασμό. Για το όνομά Του διωκόμαστε από παντού...» (Επιστολή προς Δαβίδ Μπάλφουρ).

Ευχόμενοι, ουν, πλουσίαν την θείαν ευλογίαν και πνευματικήν καρποφορίαν πάσι τοις αγαπητοίς αναγνώσταις, τη δε υμετέρα φίλη Ιερότητι δαψιλή και εκατονταπλασίονα την ουράνιον αντιμισθίαν παρά του φιλοτέκνου μακαριστού Πατρός, δια των πατρικών αυτού πρεσβειών προς Κυριον, και κατασπαζόμενοι από της Βασιλευούσης υμάς φιλήματι αγίω, επικαλούμεθα εφ’ υμάς προσωπικώς και επί τούς εντευξομένους εις την έκδοσιν την Χαριν και το άπειρον Έλεος του Θεού.

βζ Ιουνίου ζ

+ Ο Κωνσταντινουπόλεως αγαπητός εν Χριστώ αδελφός Βαρθολομαίος