Skip to main content

Έκθεση Μητροπολίτου Χριστοφόρου για την κατάσταση της Επαρχίας του το 1948

Το έτος 1948 η Μητρόπολη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας ήταν εμπερίστατη λόγω της προηγηθείσης Κατοχής και του σοβούντος τότε Εμφυλίου. Ο τότε Μητροπολίτης Χριστοφόρος δεν έμενε βεβαίως ασυγκίνητος, όπως διαφαίνεται και από τις ποικίλες παρεμβάσεις του στα κέντρα λήψεως αποφάσεων, οι οποίες έχουν καταγραφή σε επίσημα έγγραφα.

Ένα από τα έγγραφα αυτά είναι και η έκθεση που απέστειλε τον Ιούνιο του 1948 –πριν 60 χρόνια– προς τον Πρωθυπουργό και τους αρμοδίους Υπουργούς και την κοινοποίησε στην Ιερά Σύνοδο, αλλά και σε άλλους φορείς που μπορούσαν να βοηθήσουν.

Μερικά από τα βασικά σημεία της έκθεσης είναι τα εξής:

  • –Παρουσιάζει τις αρετές του λαού σε σύγκριση με την ζοφερή πραγματικότητα.
  • –Ζητά από τους αρμοδίους συγκεκριμένα μέτρα που να φέρουν αποτελέσματα «περισσότερον από έναν θαυμασμόν και από μίαν συγκίνησιν».
  • –Αναφέρεται ιδιαίτερα στην εκκλησιαστική ανασυγκρότηση και την ανάγκη πνευματικής καλλιέργειας.
  • –Η τότε Μητροπολιτική Περιφέρεια, αποτελουμένη από την επαρχία Ναυπακτίας, την Ευρυτανία και την επαρχία Παρακαμπυλίων (Αγίου Βλασίου Τριχωνίδος) αριθμούσε 113.000 κατοίκους, ενώ σήμερα αριθμεί 22.000 η Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου και άλλες τόσες περίπου η Μητρόπολη Καρπενησίου, δηλαδή σύνολο 44.000 κατοίκους. Βεβαίως η διαφορά είναι συντριπτική, αν συγκρίνουμε τον πληθυσμό μόνον των ορεινών δήμων.
  • –Η σχεδόν παντελής απουσία οδικού δικτύου, που είχε ως αποτέλεσμα την επικοινωνία της Ναυπακτίας με την Ευρυτανία μέσω της οδού Αθηνών – Λαμίας!
  • –Οι επισημάνσεις του για την εκμετάλλευση της φυσικής ομορφιάς της Επαρχίας και του υγιεινού της κλίματος.

Δημοσιεύουμε στο παρόν τεύχος το πρώτο μέρος της έκθεσης, και νομίζουμε ότι δεν θα είναι ανώφελο να διαβασθή τώρα το καλοκαίρι που πολλοί από τους αναγνώστες ανηφορίζουν στα ορεινά μέρη για τα οποία κυρίως γίνεται αναφορά.

Α.Κ.

*

Ο Μητροπολίτης Ναυπακτίας και Ευρυτανίας

Εν Ναυπάκτω τη 22 Ιουνίου 1948

Προς

Τους Εξοχωτάτους Κυρίους Κυρίους Πρόεδρον της Κυβερνήσεως και Υπουργούς Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, Οικονομικών, Εθνικής Οικονομίας, Συντονισμού, Συγκοινωνίας, Προνοίας, Εφοδιασμού, Ανοικοδομήσεως, Τύπου και Τουρισμού, Γεωργίας, Εργασίας, Υγιεινής

Αθήνας

Ως κατ’ επανάληψιν δι’ εγγράφων, εκθέσεων, πινάκων, στατιστικών και εκκλήσεών μας εγνωρίσαμεν υμίν, και πάλιν έχομεν την τιμήν να επαναλάβωμεν δια της παρούσης θερμής εκκλήσεως ημών, ότι ουδεμία Μητροπολιτική περιφέρεια, ουδέ και των Βορείων Επαρχιών, επί της Κατοχής και από τότε και εντεύθεν άνευ διακοπής και με διαρκώς πολλαπλασιαζόμενα δεινά και με αύξουσαν κλίμακα συμφορών έχει εις τόσον βαθμόν δοκιμασθή και εις τόσην έκτασιν καταστραφή, όσον η πτωχή, ορεινή και εστερημένη συγκοινωνίας περιφέρεια της ημετέρας ιστορικής και Θεοφρουρήτου Μητροπόλεως Ναυπακτίας και Ευρυτανίας, της οποίας ο πτωχός Λαός και ο πενόμενος Κλήρος από διετίας ιδία και εντεύθεν έχει υποστή και υφίσταται εισέτι, και τις οίδε επί πόσον ακόμη καιρόν θα υφίσταται, τόσα πολλά και τόσον σκληρά πλήγματα ώστε σήμερον να ευρίσκεται εις μίαν απεριγράπτως τραγικήν κατάστασιν.

Την τραγικήν αυτήν κατάστασιν της Ιεράς ημών Μητροπόλεως ως έχει σήμερον, έχομεν την τιμήν να θέσωμεν και αύθις υπ’ όψει υμών κατά τας κατωτέρω κατηγορίας και δι’ αριθμών, ομιλούντων ευγλωττότερον περί αυτής και διδόντων υπέρ πάσαν περιγραφήν σαφεστέραν την εικόνα της σημερινής δραματικής ζωής των χειμαζομένων Χριστιανών μας και των δεινοπαθούντων μέχρι θανάτου Κληρικών της, και δια της παρούσης της ως εκ τούτου λαμβανούσης χαρακτήρα θερμοτάτης εκκλήσεως να παρακαλέσωμεν υμάς, όπως την εικόνα της τοιαύτης καταστάσεως με τόσας συμφοράς και καταστροφάς, δυστυχώς συνεχιζομένας, έχητε πάντοτε ενώπιόν σας και λαμβάνητε αυτήν εκτακτικώς εκάστοτε υπ’ όψει, οσάκις εν τη αρμοδιότητί σας ενεργήτε τι η επιτελήτε τι η όταν και εις το μέλλον πρόκηται να πράξητέ τι το ανακουφιστικόν, το επανορθωτικόν και το αναδημιουργικόν, αλλά και νυν ότε τόσον επιτακτική προβάλλεται η ανάγκη αμέσου αρωγής, ανακουφίσεως, ενισχύσεως και περιθάλψεως του ούτω πως κατατρεγμένου Λαού και Κλήρου ημών, σπεύσητε εις την χορήγησιν ημών των απαραιτήτων εκείνων μέσων, άνευ των οποίων ουδέν δυνάμεθα να πράξωμεν ημείς υπό τας συνθήκας αυτάς και με παντελή έλλειψιν των πάντων, έστω και αν προσφέρωμεν την ζωήν μας, την οποίαν ευχαρίστως, αν και κατ’ ολίγον την αναλίσκωμεν εις το καθήκον μας, θα την προσεφέραμεν δια μιας ολόκληρον εάν θα επρόκειτο με μόνον αυτό χωρίς άλλο τι να προέλθη κάποιο καλόν. Δια να συνεχίσωμεν λοιπόν το έργον μας αν μη με ολόκληρον την υπό των πραγμάτων και των περιστάσεων επιβαλλομένην απόδοσιν τουλάχιστον με κάποιαν αναλογίαν, έχομεν απόλυτον ανάγκην επικουρίας δια της αμέσου παροχής των απαραιτήτων αυτών μέσων, των οποίων παντελώς στερούμεθα τόσον ημείς προσωπικώς, όσον και η Ιερά ημών Μητρόπολις εν τω συνόλω της, διότι βλέπομεν ότι άνευ αυτών με όσον παλμόν και θέλησιν που έχομεν τρέχοντες και αναλισκόμενοι, ως είναι φυσικόν εις κάθε μας ενέργειαν και κόπον, δεν είναι δυνατόν να επιτύχωμεν περισσότερον από αυτό που έως τώρα επιτυγχάνομεν, δηλαδή περισσότερον από έναν θαυμασμόν και από μίαν συγκίνησιν.

Η κατάστασις της Ιεράς ημών Μητροπόλεως έχει σήμερον ως εξής:

Α H Μητροπολιτική Περιφέρεια.

1. Η Μητροπολιτική ημών περιφέρεια αποτελείται από την Επαρχίαν Ναυπακτίας, τον Νομόν Ευρυτανίας και τον εν τη Επαρχία Τριχωνίδος Δήμον Παρακαμπυλίων με συνολικόν πληθυσμόν 113.000 περίπου κατοίκων.

2. Αι ενορίαι αυτής αντιστοιχούσαι προς ισάριθμον σχεδόν αριθμόν χωρίων και αριθμόν εφημεριακών θέσεων είναι 175.

3. Οι ενοριακοί αυτής ιεροί Ναοί είναι 175 και τα εξωκκλήσια αυτών 250.

4. Αι Ιεραί Μοναί είναι εν ενεργεία μεν 4, διαλελυμέναι δε 5 άπασαι ιστορικαί και με αρχαιολογικής αξίας Ιερούς Ναούς και ιστορικά κειμήλια.

5. Άπασα η περιφέρεια αυτής είναι ορεινή και πτωχή, εστερημένη συγκοινωνίας, μη έχουσα εσωτερικήν συνοχήν άτε από ογκώδη και μακρά ορεινά συγκροτήματα διακοπτομένη, και ως εκ τούτου η μετάβασις εκ του νοτίου τμήματος εις το βόρειον και τανάπαλιν γίνεται πολυδαπάνως και δυσχερώς μέσω Αθηνών-Λαμίας. Τυγχάνει δε επί πλέον αύτη μέχρι σήμερον εντελώς εγκαταλελειμμένη και ουδέποτε κατεβλήθη προσπάθεια αξιοποιήσεώς της.

6. Άπαντες οι κάτοικοι αυτής είναι εν τω συνόλω των σχεδόν πτωχοί εργαζόμενοι σκληρώς το πετρώδες και άγονον έδαφος κατά το πλείστον ως γεωργοί και ως κτηνοτρόφοι με περιωρισμένην κτηνοτροφίαν. Ποτέ δεν εχόρτασαν και αυτό το ξηρό ψωμί. Εάν όμως γίνη κάποτε συγκοινωνία και αξιοποιηθή το έδαφός της, ο Τουρισμός με τα ωραία τοπία της και με τα εξόχως υγιεινά μέρη της θα δυνηθή να επιτελέση πολλά, δι’ ων θα καλυτερεύση η ζωή του πληθυσμού και γενικώτερον θα ευεργετηθή υγιεινώς ο ελληνικός Λαός και θα ενισχυθή η εθνική οικονομία δια της αναπτύξεως τότε της δενδροκομίας προ παντός και δια της εκμεταλλεύσεως του εδάφους της και της μορφολογίας αυτού ως και του μεγάλου δασικού πλούτου της. Ο Λαός φύσει ευγενής, πνευματώδης και αγνός εις αισθήματα ωραία και εις φρονήματα υψηλά, είναι άξιος καλυτέρας τύχης τόσον δια το ιδικόν του καλόν όσον και δια την Πατρίδα, υπέρ της οποίας επρώτευσε πάντοτε εις θυσίας, δια τούτο αποτελεί αδικίαν και αστοργίαν εγκληματικήν το γεγονός του αναγκαστικού εκπατρισμού του ανά το εσωτερικόν και το εξωτερικόν, επειδή έχει εγκαταλειφθή εις την πτωχείαν του.

7. Η μόρφωσις εις τον τόσον αυτόν καλόν και ικανόν Λαόν δια μεγάλους και ευεργετικούς δια την ζωήν του συνόλου ρόλους, παρέχεται ελλιπής, διότι ούτε τα σχολεία εκείνα που πρέπει έχει, ούτε και τους διδασκάλους όσους πρέπει απέκτησέ ποτε. Οι ιερείς είναι ευσεβείς μεν, πλην σχεδόν όλοι ανεπαρκώς μορφωμένοι, αλλά και των τοιούτων στερούνται παντελώς περί τα 40 χωρία. Συν πάσι δε τούτοις η Ιερά ημών Μητρόπολις παρά τας επανειλημμένας παρακλήσεις της ούτε ιεροκήρυκα απέκτησεν ούτε ακόμη και έναν θεολογικώς και επιστημονικώς κατηρτισμένον Κληρικόν, μολονότι δι’ όλους τους ανωτέρω λόγους θα έπρεπε σήμερον προ παντός αλλά και πάντοτε, ακόμη και δια την έκτασίν της και την μορφολογίαν της και την διάταξίν της και την διαρρύθμισίν της, να έχη ανεπτυγμένην την αποστολικήν της διακονίαν και ικανούς και φλογερούς (2) δύο τουλάχιστον Ιεροκήρυκας και υπέρ τριάκοντα (30) μορφωμένους αποφοίτους Ιερατικών Σχολών και Γυμνασίων και ει δυνατόν και θεολογικών Σχολών Κληρικούς, οίτινες μαζή με τα άλλα καθήκοντά των να είναι εις θέσιν να διδάσκουν, να διαφωτίζουν, να εμψυχώνουν και να καταρτίζουν δι’ ομιλιών εις τους μεγάλους και κατηχήσεως εις τους μικρούς και να οδηγούν εις τον Χριστόν και εις σωτηρίαν εν τη ενασκήσει του μεγάλου και πανισχύρου υπουργήματος της πνευματικής πατρότητος (ως Πνευματικοί-Εξομολόγοι).

8. Αι Ιεραί Μοναί, αι οποίαι ήσαν άλλοτε οι σπουδαιότεροι πνευματικοί φάροι και τα μοναδικά κοινωφελή ιδρύματα της Μητροπολιτικής μας περιφερείας, ενώ θα έπρεπε σήμερον προ παντός, αλλά και αύριον με την συν Θεώ έναρξιν της ανασυγκροτήσεως και την μετά ταύτα υποβοήθησιν πάσης προόδου, να είναι τα κέντρα πνευματικής ακτινοβολίας και εκπολιτιστικής ελληνοχριστιανικής εξορμήσεως και κοινωφελούς δράσεως, περιέπεσαν εις εσχάτην πενίαν, δημιουργούσαν την επικίνδυνον αλλά και γενικώτερον ανεπανορθώτως επιζήμιον κρίσιν της πλήρους διαλύσεώς των, εάν δεν τύχουν της δεούσης υποστηρίξεως και ενισχύσεως εκ μέρους της Πολιτείας και της προσεκτικής οργανώσεως και χρησιμοποιήσεως αυτών εκ μέρους της Εκκλησίας.

Β` Αι δοκιμασίαι.

Επί Κατοχής και μετά ταύτα μέχρι σήμερον αι δοκιμασίαι της Πατρίδος μας παρουσιάζουν την φοβερωτέραν εικόνα εις την ημετέραν Μητροπολιτικήν περιφέρειαν. Και εις την πτωχείαν προσετέθησαν καταστροφαί και επεσωρεύθησαν συμφοραί ποικίλης μορφής και εις τοιαύτην έκτασιν, ώστε να μη υπάρχη ουδέν χωρίον αδοκίμαστον. Και δυστυχώς αι δοκιμασίαι αύται συνεχίζονται και ουδείς γνωρίζει επί πόσον ακόμη το κακόν θα συνεχίζεται. Αι μέχρι σήμερον καταστροφαί έχουν κατά τον ακόλουθον πίνακα.

Γ O πίναξ των μέχρι σήμερον καταστροφών

1. Χωρία. Επί αριθμού 171 χωρίων (Κοινοτήτων) τα 25 είναι τελείως κατεστραμμένα (καμμένα κλπ), τα 38 είναι ημικατεστραμμένα και λεηλατημένα και τα 35 είναι εξ ολοκλήρου σχεδόν λεηλατημένα, τα 42 είναι ημιλεηλατημένα και τα υπόλοιπα 31 είναι επηρεασμένα εκ της αγωνίας του κινδύνου, της θλίψεως εκ των γειτονικών συμφορών και εκ του βάρους των περιστατικών υποχρεώσεών των προς τα δοκιμασθέντα και επομένως και αυτά νεκρούνται και αναλίσκονται, εις το καθήκον της αδελφικής αλληλεγγύης προς τα άλλα, τα οποία εκτελούν παρ’ όλην την πτωχείαν των.

2. Ενορίαι. Λόγω των κατά τα ανωτέρω καταστροφών και δοκιμασιών των χωρίων ανάλογοι είναι και των ενοριών αι συμφοραί. Επί αριθμού 175 ενοριών αι 25 είναι τελείως η κατά το μάλλον διαλελυμέναι, αι 38 είναι ημιδιαλυμέναι, αι 40 κατά το πλείστον διεσκορπισμέναι η εκτοπισμέναι και αι λοιπαί 72 είναι επηρεασμέναι από τας επιχειρήσεις, αίτινες δεν εσταμάτησαν από της Κατοχής κι εντεύθεν να λαμβάνουν χώραν καθ’ όλην σχεδόν την περιφέρειαν της Ιεράς ημών Μητροπόλεως.

3. Ιεροί ενοριακοί Ναοί. Η ιδία σχεδόν με τας ενορίας αναλογία εις καταστροφάς παρατηρείται και εις τους Ι. ενοριακούς Ναούς. Επί 175 τοιούτων ενοριακών Ναών οι 9 είναι τελείως κατεστραμμένοι (πυρπολημένοι κλπ.), οι 4 είναι ημικατεστραμμένοι, οι 34 ευρίσκονται εν τελεία απογυμνώσει λόγω λεηλασιών, οι 75 ευρίσκονται εν μεγάλη εισέτι ανάγκη κατόπιν των λεηλασιών τούτων, οι 30 ευρίσκονται εν μικροτέρα ανάγκη λόγω ολιγωτέρων λεηλασιών και οι λοιποί 25 με μικροτέρας ζημίας.

4. Ιεραί Μοναί. Επί αριθμού 4 Ιερών Μονών εν ενεργεία και όλων ιστορικών, η μία (1) είναι τελείως κατεστραμμένη (πυρπολημένη κλπ.) (ενν. η Ι. Μ. Προυσσού), αι δύο (2) είναι τελείως λεηλατημέναι (εξ ων η μία και χωρίς περιουσίαν) (ενν. οι Ιερές Μονές Αμπελακιωτίσσης και Τατάρνης) και η μία (1), γυναικεία αύτη, είναι πτωχοτάτη (ενν. η Ιερά Μονή Βομβοκούς).

Εις όλας τας ανωτέρω καταστροφάς δεν περιελήφθησαν αι από διετίας και εντεύθεν λαβούσαι χώραν, επειδή κατά το χρονικόν αυτό διάστημα ουδεμίαν κατωρθώσαμεν λόγω γεγονότων να επιτύχωμεν επικοινωνίαν με τα περισσότερα μέρη της περιφερείας μας.

(συνεχίζεται)

  • Προβολές: 2661