Γεγονότα καὶ Σχόλια: Τέχνη και ακαλαίσθητα πάθη - Η ποιότητα στην τέχνη

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ

Τέχνη και ακαλαίσθητα πάθη

Μια εικόνα του σύγχρονου κόσμου, των πόθων και των αναγκών του, μπορούμε να δούμε μέσα στην σύγχρονη τέχνη, την λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, το θέατρο κλ.π.. Ένα πανόραμα όλων αυτών των μορφών της τέχνης, με τη σύγχρονη θεματολογία τους, παρουσιάζεται κάθε Κυριακή από τις μεγάλες εφημερίδες. Δημοσιεύονται παρουσιάσεις βιβλίων, σχολιασμοί κινηματογραφικών έργων και θεατρικών παραστάσεων και γενικά επιδιώκεται μια πρώτη μύηση του αναγνώστη σε ο,τι κυκλοφορεί στην πολιτισμική αγορά.

Μια γενική παρατήρηση που μπορεί κανείς να κάνη, βλέποντας τα πράγματα με ρεαλιστική ματιά, χωρίς τον ιδεοληπτικό φόβο μη τυχόν προσβάλλει την ελευθερία των καλλιτεχνών, είναι ότι πολλά από τα έργα που προβάλλονται ως έργα τέχνης, κάθε μορφής, με δυσκολία κρύβουν κάτω από ένα πολύ λεπτό καλλιτεχικό επίχρισμα την ακαλαισθησία των παθών. Ο πυρήνας πολλών είναι αγελαίος και αγοραίος. Δείχνουν τον άνθρωπο κυριαρχούμενο από ζωώδη ένστικτα, την κοινωνία σαν κοπάδι ζωντανών χωρίς υψηλούς στόχους, με κοινή γλώσσα και ήθη που μπορεί κανείς να χαρακτηρίση αγοραία. Δυστυχώς σε ένα τέτοιο στενό και αποπνικτικό πολιτισμικό πλαίσιο κινείται σημαντικός αριθμός έργων της σύγχρονης παραγωγής.

Έτσι βλέπουμε στις μέρες μας οι βρυκόλες, ο Αντίχριστος, η ασχήμια, οι καταστροφές, οι αποκαλυπτικοί καιροί να προσφέρονται σαν ένα σαδιστικό, εκφυλιστικό και «προαγωγό» θέαμα.

Προφανώς ο Αντίχριστος και οι αποκαλυπτικοί καιροί θα μπορούσαν να προσφερθούν αντιστρόφως σαν ένα αφυπνιστικό θέαμα, σαν ένα κήρυγμα μετανοίας και ανανήψεως. Όμως και αυτά προσφέρονται «πακεταρισμένα» μέσα στην σύγχρονη αγοραία νοοτροπία, χωρίς να κεντρίζουν την αίσθηση της ματαιότητας του κόσμου, χωρίς νυγμούς αυτοκριτικής για λάθος πορεία ζωής, αντίθετα προσκολλώντας τον νου σε φτηνές ηδονές, στην ουσία πεπερασμένες έως ανύπαρκτες.

Η ποιότητα στην τέχνη

Δε απουσιάζουν βέβαια από την σύγχρονη αγορά και έργα ποιότητος, αν και είναι πολύ υποκειμενικό το τι χαρακτηρίζει κανείς ως ποιότητα σε ένα έργο.

Κάτι γενικό που μπορεί να πη κανείς είναι ότι έργο ποιότητος μπορεί να χαρακτηρισθή αυτό που βοηθά τον αναγνώστη η τον θεατή του «να ανέβη λίγο ψηλότερα», κατά μία παραλλαγή του σεφερικού στίχου, και από εκεί «ψηλότερα» που τον βοήθησε να «ανέβη», του ξεθολώνει τον ορίζοντα του νου του, ώστε να εποπτεύη όσο είναι δυνατόν το πλαίσιο της ζωής του. Δηλαδή, το έργο ποιότητος δίνει αφορμές στον αναγνώστη η τον θεατή του να δη από απόσταση ο,τι ταράζει την ζωή του, επιπλέον τον εμπνέει να αμφιβητήση την εξουσία των αλόγων παθών του και να επιχειρήση τον έλεγχο των κινήσεων τους, και μαζί με όλ’ αυτά του προτείνει προοπτικές και νόημα στην ζωή του.

Όλα αυτά μπορεί να υπάρχουν σ’ ένα καθαρά ανθρωποκεντρικό πλαίσιο χωρίς θεολογικές διεξόδους. Στις μέρες μας, δυστυχώς, και αυτό κάτι είναι... Χρειαζόμαστε όμως και μια τέχνη «πιο αναστημένη», μια τέχνη που να συνεχίζη το έργο του Μακρυγιάννη, του Παπαδιαμάντη, του Κόντογλου, του Πεντζίκη. Μια τέχνη αυθεντική, λαϊκή, ορθόδοξη.

π.Θ.Α.Β.