Γράφτηκε στις .

Εγκύκλιος τής Ιεράς Συνόδου: Γιά τήν οικονομική κρίση

Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,

Τήν περιόδο αυτή γίνεται ευρύτατος λόγος γιά τήν παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία δυστυχώς άγγιξε καί τήν πατρίδα μας, ίσως σέ μεγαλύτερη ένταση, από διάφορα αίτια. Καί αυτό δημιουργεί συζητήσεις, προβληματισμούς καί κατατίθενται προτάσεις γιά τήν έξοδο από αυτήν τήν κρίση.

Το σημαντικό όμως είναι ότι η προσπάθεια γιά τήν αντιμετώπιση τής καταστάσεως αυτής δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα στόν λαό καί προκαλεί θλίψη καί μερικές φορές καί απόγνωση. Πράγματι, οι χαμηλόμισθοι συνάνθρωποί μας προβληματίζονται έντονα γιά τό πώς θά κατορθώσουν νά συντηρήσουν τήν οικογένειά τους, πώς θά ανταποκριθούν στά ποικίλα έξοδα γιά τήν μόρφωση τών παιδιών τους, πώς θά τά αποκαταστήσουν επαγγελματικά.

Ως ποιμένες τού λαού τού Θεού βλέπουμε αυτές τίς κοινωνικές πληγές καί ακούμε τήν έντονη ανησυχία τών συνανθρώπων μας. Καθημερινώς στίς Ιερές Μητροπόλεις καί τίς Ενορίες έρχονται άνθρωποι πονεμένοι, βασανισμένοι, πληγωμένοι, απελπισμένοι καί ζητούν στήριξη από τήν Εκκλησία, τήν οποία θεωρούν πνευματική τους μητέρα.

Η Εκκλησία ενώ δέν προέρχεται από τόν κόσμο, εργάζεται στόν κόσμο ενώ είναι πνευματική, δρά στήν ιστορία νοηματοδοτεί τήν ζωή τών ανθρώπων καί αντιμετωπίζει τά βιολογικά προβλήματά τους, αφού ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματικό όν. Όμως η Εκκλησία εργάζεται στήν κοινωνία, χωρίς νά κάνη πολιτική. Ελέγχει καί κρίνει τήν αμαρτία, αλλά αγαπά τόν αμαρτωλό άνθρωπο. Επειδή η κρίση είναι πολυποίκιλη, οι πολιτικοί εξετάζουν τά πολιτικά αίτια πού τήν προκάλεσαν, αλλά η Εκκλησία βλέπει τά θεολογικά αίτια καί προσπαθεί νά θεραπεύσει τά συμπτώματα. Οι οικονομολόγοι ελέγχουν τούς νόμους τής αγοράς, ώστε νά λειτουργούν μέ δικαιοσύνη, αλλά η Εκκλησία περιγράφει τά θεολογικά πλαίσια μέσα στά οποία θά κινείται ο άνθρωπος, θέτει πνευματικούς στόχους, αλλά καί απαλύνει τίς πληγές τών ανθρώπων, χρησιμοποιώντας κρασί καί λάδι, υλικά πού πράγματι καθαρίζουν καί θεραπεύουν τίς πληγές, όπως δείχνει η παραβολή τού καλού Σαμαρείτου.

Είναι φυσικό ότι η Εκκλησία έχει τόν δικό της θεολογικό-πνευματικό λόγο καί τήν δική της θεραπευτική πράξη. Μέσα από αυτήν τήν προοπτική βλέπει τά πράγματα καί θέλει μέ απλότητα καί αγάπη νά διατυπώσει τόν λόγο Της στό πλήρωμά Της, Κληρικούς καί λαϊκούς, γιά τήν κρίση πού διερχόμαστε.

1. Η Εκκλησία, όπως τό κάνει πάντα, απευθύνει τόν παρηγορητικό, παρακλητικό καί ελπιδοφόρο λόγο Της σέ κάθε άνθρωπο πού υποφέρει καί πονά. Ο Χριστός όταν πλησίαζε πονεμένους ανθρώπους, τό πρώτο πού τούς συνιστούσε ήταν τό: «θάρσει, τέκνον», «θάρσει, θύγατερ», καί τούς ζητούσε νά έχουν πίστη στόν Θεό. Τό θάρρος καί η αισιοδοξία, η ελπίδα καί η πίστη είναι τά απαραίτητα εφόδια στήν ζωή μας. Όταν όλα τά πράγματα φαίνονται σκοτεινά, υπάρχει ελπίδα. Ο άνθρωπος πού πιστεύει στόν Θεό δέν φοβάται τίποτε, ούτε καί αυτόν τόν θάνατο. Η πίστη, τό θάρρος, η ελπίδα, η αισιοδοξία, τό νόημα ζωής, ο ψυχικός καί πνευματικός πλούτος πρέπει νά είναι τά βασικά μας εφόδια. Μέ αυτά ως Ορθόδοξοι Έλληνες, αλλά καί μέ φιλότιμο αντιμετωπίσαμε όλες τίς δυσκολίες τής ζωής μας στό παρελθόν καί εξήλθαμε νικητές από τίς διάφορες κρίσεις πού περάσαμε καί μέ αυτά καί πάλι θά νικήσουμε.

2. Αυτήν τήν περίοδο πρέπει νά αναπτυχθεί σέ μεγάλο βαθμό η φιλαλληλία, η φιλανθρωπία, η αλληλεγγύη, η προσφορά στούς αδελφούς μας πού έχουν ανάγκη. Κανείς δέν μπορεί νά προφασισθεί ότι δέν τούς γνωρίζει. Είναι δίπλα μας καί τούς συναντούμε καθημερινά. Είναι η χήρα γυναίκα, πού ξενοδουλεύει γιά νά μεγαλώσει τά παιδιά της είναι ο άνεργος πατέρας, πού πονάει επειδή δέν μπορεί νά ανταποκριθεί στίς ανάγκες τής οικογένειάς του είναι ο ασθενής πού δέν έχει ικανή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι ο μαθητής, ο φοιτητής, πού δέν μπορεί νά ικανοποιήσει τόν πόθο του νά σπουδάσει, όπως θά ήθελε είναι ο πτυχιούχος πού δέν μπορεί νά αποκατασταθεί επαγγελματικά καί νά προσφέρει στήν κοινωνία είναι ο συνταξιούχος πού στερείται τά αναγκαία γιά νά αισθανθεί τήν θαλπωρή στήν τρίτη ηλικία πού βρίσκεται, καί τόσοι άλλοι.

Έτσι, όσοι έχουν επάρκεια υλικών αγαθών πρέπει νά προσφέρουν αυτοπροαίρετα ό,τι μπορούν περισσότερο στούς αδελφούς τους εν Χριστώ πού υποφέρουν. Πώς μπορεί κανείς νά αισθάνεται τόν Θεό ως Πατέρα, όταν δέν αισθάνεται τόν πλησίον του ως αδελφό; Οι Πατέρες τής Εκκλησίας στά κηρύγματά τους, σέ περιστάσεις παρόμοιες μέ τίς δικές μας, ήλεγξαν δριμύτατα εκείνους πού πλουτίζουν σέ βάρος τού λαού, αλλά καί τούς προέτρεψαν μέ δύναμη νά βοηθούν τούς πτωχούς συνανθρώπους τους. Άν διαβάσει κανείς τούς λόγους τού Μεγάλου Βασιλείου, τού αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου, τού αγίου Ιωάννου τού Χρυσοστόμου καί άλλων Πατέρων εναντίον τών πλουσίων, τών τοκογλύφων, τών σκληροκαρδίων, τότε θά διαπιστώσει τήν οξύτητα τού πατερικού λόγου, αλλά καί τήν ευαισθησία τής εκκλησιαστικής ζωής. Γιά παράδειγμα, ο Μέγας Βασίλειος ελέγχει τούς πλουσίους, πού συγκεντρώνουν υλικά αγαθά αδικώντας τόν λαό.

3. Τά πάθη τής φιληδονίας, τής φιλοδοξίας, τής φιλαργυρίας-φιλοκτημοσύνης είναι εκείνα πού οδηγούν τούς ανθρώπους σέ οικονομικές κρίσεις. Η ευμάρεια, η ευδαιμονία, η υπερκατανάλωση, είναι τά γενεσιουργά αίτια τών οικονομικών κρίσεων. Βεβαίως, είναι σημαντικό νά ζεί κανείς «αξιοπρεπώς», από πλευράς υλικών αγαθών, αλλά όλα έχουν καί τά όρια τους. Η εκκλησιαστική ζωή συνδέεται στενά μέ τήν ασκητικότητα καί τήν ολιγάρκεια. Καί οι Χριστιανοί πρέπει νά ζούν μέ λιτότητα. Δυστυχώς όμως σέ υπερκαταναλωτικές κοινωνίες δέν βιώνεται η άσκηση, πού είναι η βάση τής χριστιανικής ζωής. Λέγοντας δέ άσκηση εννοούμε τήν καλή χρήση τών υλικών αγαθών πού είναι αναγκαία γιά τήν ζωή καί όχι τήν συσσώρευση καί τήν υπερκατανάλωση αυτών.

Επίσης, εκείνο πού παρατηρείται στήν σύγχρονη κοινωνία είναι ότι υφίσταται μεγάλη διάσταση μεταξύ τής κατανάλωσης καί τής παραγωγής. Όταν μιά χώρα αυξάνει τόν βιοτικό τρόπο ζωής, χωρίς νά παράγει, είναι φυσικό νά οδεύει σέ οικονομική κρίση. Αυτό συμβαίνει καί στήν οικογενειακή καί τήν προσωπική μας ζωή. Όταν τά έξοδα είναι περισσότερα από τά έσοδα, όταν δαπανούμε χρηματικά ποσά σέ ευδαιμονιστικές καταστάσεις καί μάλιστα μέ δανεισμένα χρήματα, τότε δημιουργούνται οικονομικές κρίσεις.

4. Η ευθύνη τής οικονομικής κρίσεως ανήκει καί σέ όσους κατά καιρούς διαχειρίζονται τά κοινά πράγματα, όταν δέν δίνουν σωστές κατευθύνσεις στόν λαό, αλλά τόν προκαλούν ακόμη περισσότερο όταν δέν διαχειρίζονται καλά τούς εισπραττόμενους φόρους, οι οποίοι πρέπει νά είναι ανταποδοτικοί όταν δέν ομιλούν τήν αλήθεια, δέν σέβονται τούς ανθρώπους πού τούς εμπιστεύθηκαν καί δέν λαμβάνουν μέτρα μέ υψηλό αίσθημα δικαιοσύνης. Η ευθύνη τους είναι μεγάλη, διότι κατά τόν Μέγα Βασίλειο: «τά τών αρχόντων κακά, συμφορά τοίς αρχομένοις γίνεται».

Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,

Η Ιερά Σύνοδος αυτήν τήν περίοδο απευθύνεται σέ όλους, Κληρικούς καί λαϊκούς, άρχοντες καί αρχομένους, καί προσφέρει μήνυμα ελπίδας καί αισιοδοξίας, θάρρους καί πίστεως. Επί πλέον, παρακαλεί όλους νά αποκτήσουν τόν τρόπο τής ζωής τών πρώτων Χριστιανών πού ζούσαν μέ κοινοκτημοσύνη καί κοινοχρησία καί προσέφεραν τό περίσσευμά τους γιά τίς ανάγκες τών αδελφών τους. Συγχρόνως, η Ιερά Σύνοδος προσεύχεται στόν Θεό νά δίνη στούς πολιτικούς οι οποίοι χειρίζονται τά δημόσια πράγματα, ιδίως αυτήν τήν κρίσιμη περίοδο, δύναμη, έμπνευση, σύνεση, εφευρετικότητα, αγωνιστικότητα, όχι μόνον γιά νά βρούν λύσεις καί νά αντιμετωπίσει η Πατρίδα μας τήν κρίση, αλλά καί γιά νά βελτιώσουν καί νά εκσυγχρονίσουν τούς κοινωνικούς θεσμούς, όπως καί νά αντιμετωπίσουν μέ περισσότερη ευαισθησία καί δικαιοσύνη τούς ανθρώπους εκείνους πού είναι αναγκασμένοι νά σηκώνουν δυσβάσταχτα φορτία.

Είναι δέ ευνόητον ότι η Εκκλησία, πού είναι ο μεγαλύτερος φιλανθρωπικός φορέας τής Πατρίδας μας, μέ τά Ιδρύματα πού λειτουργεί καί τήν φιλανθρωπία πού ασκεί, θά συνεχίσει, όσον είναι δυνατόν, νά εργάζεται εντατικά γιά τήν ανακούφιση τού λαού.

Ευχόμαστε στόν Θεό, διά πρεσβειών τής Παναγίας μας, νά μάς προστατεύει από κάθε κακό καί νά κατευθύνει τά διαβήματά μας «πρός πάν έργον αγαθόν».

Καλή Ανάσταση.

† Ο Αθηνών ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος

καί οι Συνοδικοί Αρχιερείς