Κωνσταντίνου Χολέβα: «Τὸ ἀναμμένο καντῆλι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας»

Κωνσταντίνου Χολέβα, Πολιτικοῦ Ἐπιστήμονος

(Ἀναδημοσίευση ἀπὸ τὴν «Κυριακάτικη Δημοκρατία», 15-1-2012)

Ὁ πάντα δραστήριος Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτὼν ποῦ ἱδρύθηκε τὸ 1928 διοργάνωσε στὶς 9 Ἰανουαρίου μία πολὺ ἐνδιαφέρουσα συζήτηση μὲ θέμα πῶς βιώνουν οἱ νεώτερες γενιὲς Μικρασιατῶν τὸ τραῦμα τοῦ 1922. Ὁμιλήτρια ἦταν ἡ κ. Ἐλευθερία Λίμπυ Τατᾶ -Ἀρσέλ, ἡ ὁποία εἶναι Ἑλληνίδα καθηγήτρια σὲ Πανεπιστήμιο τῆς Δανίας. Εἰδικεύεται στὴν μετατραυματικὴ Ψυχολογία ἀτόμων καὶ ὁμάδων ποῦ ὑπέστησαν βιασμό, βασανιστήρια, προσφυγιά, ἐθνικὴ κάθαρση καὶ ἄλλα παρεπόμενα τῶν πολέμων. Μὲ γλαφυρὸ τρόπο μᾶς μίλησε γιὰ τὴν ἐμπειρία τῆς οἰκογενείας της. Ἡ μητέρα της καταγόταν ἀπὸ τὸ Τσανταρλὴ τῆς Περγάμου καὶ ὁ πατέρας της ἀπὸ τὴν Πέτρα τῆς Λέσβου. Καὶ οἱ δυὸ παπποῦδες της σκοτώθηκαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Ὁ Μυτιληνιὸς παπποῦς διότι βοήθησε τὸ 1912 τὸ θωρηκτὸ ΑΒΕΡΩΦ νὰ ἀποβιβάση Ἕλληνες στρατιῶτες στὸ νησί. Ὁ Μικρασιάτης κάηκε ζωντανὸς μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους ἄνδρες τοῦ χωριοῦ τὸ 1922.

Ἡ κ. Τατᾶ -Ἀρσὲλ μᾶς θύμισε ὅτι οἱ διωγμοὶ στὸ χωριὸ τῆς Μικρασιάτισσας γιαγιᾶς της ἄρχισαν τὸ 1914. Οἱ Τοῦρκοι ἔσφαξαν καὶ ἐξεδίωξαν Ἕλληνες ὡς ἐκδίκηση γιὰ τὴν νίκη τῆς Ἑλλάδος στοὺς Βαλκανικοὺς Πολέμους τοῦ 1912-13. Φέτος ποῦ ἑορτάζουμε τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων ἅς φέρουμε στὸν νοῦ μας καὶ ἐκείνους τοὺς Ἕλληνες Μικρασιᾶτες ποῦ σκοτώθηκαν ἢ κυνηγήθηκαν ὡς ἀντίποινα γιὰ τὴν τουρκικὴ ἧττα. Ἐξάλλου αὐτὴ ἡ ὑπενθύμιση τῆς ὁμιλήτριας δίνει καὶ μία ἀπάντηση σὲ ἐκείνους τοὺς ἀναθεωρητὲς ἱστορικούς μας, οἱ ὁποῖοι δικαιολογοῦν τὶς τουρκικὲς βιαιότητες τοῦ 1922 ὡς ἀναμενόμενη ἀπάντηση τῶν Τούρκων στὴν παρουσία ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἀπὸ τὸ 1919 ἕως τὸ 1922. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ ἐθνοκάθαρση τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὴν Μικρὰ Ἀσία ἄρχισε ἤδη ἀπὸ τὸ 1914, πέντε χρόνια πρὶν ἀποβιβασθῇ ὁ Ἑλληνικὸς Στρατός. Ὑπάρχει καὶ σχετικὴ Μαύρη Βίβλος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Μιλῶντας γιὰ τοὺς Μικρασιᾶτες πρόσφυγες καὶ εἰδικότερα γιὰ τὴν γιαγιά της ἐπεσήμανε ὅτι ἡ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἡ ὕπαρξη πνευματικῶν ἀνατάσεων καὶ ἐνδιαφερόντων βοηθοῦν περισσότερο τὸν ἄνθρωπο νὰ ἐπουλώση τὰ ὁποιαδήποτε τραύματα. Περιγράφοντας τὴν ἔνδεια τῶν προσφύγων ποῦ μετακινοῦνται βιαίως μακριὰ ἀπὸ τὰ σπίτια τους τόνισε μία φράση, τὴν ὁποία ἄκουσε καὶ ἀπὸ Μικρασιᾶτες, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ θύματα τοῦ Βοσνιακοῦ Πολέμου: «Ὅταν φτωχαίνης, ἀλλάζεις γοῦστα», δηλαδὴ προσαρμόζεις τὶς ἀνάγκες σου, γίνεσαι πιὸ λιτοδίαιτος καὶ λιγότερο ἀπαιτητικός. Χρήσιμη συμβουλὴ ὄχι μόνο γιὰ πολεμικὲς περιόδους, ἀλλὰ καὶ γιὰ εἰρηνικὲς δεδομένης τῆς οἰκονομικῆς κρίσης ποῦ βιώνουμε.

Ἡ κ. Τατᾶ -Ἀρσὲλ διεξήγαγε μία ἐπιστημονικὴ ἔρευνα μεταξὺ νέων τῆς τρίτης γενιᾶς ποῦ κατάγονται ἀπὸ Μικρασιᾶτες παπποῦδες καὶ γιαγιάδες. Ρώτησε τί ξέρουν γιὰ τὴν σφαγή –ποῦ φυσικὰ δὲν ἦταν συνωστισμός– καὶ γιὰ τὶς περιπέτειες τῶν προγόνων τους καὶ ἐπίσης τοὺς ρώτησε τί αἰσθάνονται γιὰ τοὺς Τούρκους. Οἱ νέοι αὐτοὶ ἄνθρωποι ἡλικίας ἀπὸ 30 ἕως 50 ἐτῶν βλέπουν μὲ ἐπιφυλακτικότητα τὴν Τουρκία, ἀλλὰ δὲν ἔχουν μέσα τοὺς μῖσος καὶ ἐκδικητικότητα. Πάντα ὑπάρχουν οἱ λιγότερο ἐνδιαφερόμενοι γιὰ τὰ ἱστορικά, ὑπάρχει ὅμως συνήθως ἕνα παιδὶ σὲ κάθε οἰκογένεια ποῦ ψάχνει σὲ βάθος τὴν ἱστορία. Αὐτὸ οἱ ἐπιστήμονες τὸ ὀνομάζουν «τὸ παιδὶ ποὺ κρατᾶ ἀναμμένο τὸ καντῆλι».

Ἡ ὁμιλήτρια ἀναφέρθηκε στὴν ἔρευνά της ἐπὶ θυμάτων τοῦ γιουγκοσλαβικοῦ δράματος καὶ ὑπογράμμισε ὅτι τὸ μῖσος καὶ ἡ βία μεταξὺ Σέρβων, Κροατὼν καὶ Βοσνιομουσουλμάνων ὀφείλεται κυρίως στὸ γεγονὸς ὅτι ἐπὶ Τίτο καὶ κομμουνισμοῦ δὲν συζητήθηκαν καθόλου τὰ αἱματηρὰ γεγονότα τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως ἡ σφαγὴ Σέρβων ἀπὸ Κροάτες. Ἠχηρὸ μάθημα σὲ ὅσους θέλουν νὰ κουκουλώσουν τὰ τουρκικὰ ἐγκλήματα τοῦ 1922.