Κώστα Παπαδημητρίου: Μακρυγιάννης (Γ')

Κώστα Παπαδημητρίου, επ. Σχολικοῦ Συμβούλου

(συνέχεια ἀπὸ τὸ προηγούμενο)

"Ἔθνη χωρὶς θρησκείαν καὶ ἠθικὴν εἶναι παλιόψαθες καὶ βάρος τῆς γῆς"

"Οἱ Τοῦρκοι εἶχαν διωχτεῖ ἀπὸ τὴ χώρα, ἡ λευτεριὰ ὅμως στὴν οὐσιαστική της μορφή, καθὼς ἤθελαν νὰ τὴ στεριώσουν μὲ τὸ αἷμα οἱ ἀγωνιστές, δὲν εἶχε ἔλθει. Ἡ Ἑλλάδα δὲν ἦταν ἐλεύθερη γιατί ὁ λαὸς βογγοῦσε κάτω ἀπ' τὴ θηριώδη καταπίσεη τῶν Βαυαρέζων καὶ τῶν Ἑλλήνων συγκυβερνώντων. Κρῖμα στὰ αἵματα καὶ τὶς θυσίες ὁποὺ κάμαμεν. Ὁ κόσμος δυστύχησεν. Καὶ ἀπὸ τὴν τυραγνίαν αὐτηνὼν ἀπολπίστηκαν..." Ἀπελπισμένος ὁ Μακρυγιάννης σὲ ἄλλο σημεῖο γράφει:

"Ἐλεεινολογοῦσα τὴν πατρίδα, ὅτι ὁ Θεὸς δὲν εἶπε νὰ τὴν ἐλευθερώσει ἀκόμα στ' ἀληθινὰ καὶ κρῖμα στοὺς κόπους μας, ἐβιαστήκαμε καὶ τὴν πήραμε εἰς τὸν λαιμόν μας....". "Ἂν μᾶς ἔλεγε κανένας αὐτήνη τὴ λευτεριὰ ὁποὺ θὰ γευόμαστε, θὰ παρακαλούσαμε τὸ Θεὸ νὰ μᾶς ἀφήσει εἰς τοὺς Τούρκους ἄλλα τόσα χρόνια, ὅσο νὰ γνωρίσουν οἱ ἄνθρωποι τί θὰ εἰπεῖ πατρίδα, τί θὰ εἰπεῖ θρησκεία, τί θὰ εἰπεῖ φιλότιμο, ἀρετὴ καὶ τιμιότη..."

"Εἰς τὸν καιρὸν τῆς Τουρκίας πέτραν δὲν πείραζαν ἀπὸ τὰ παλιοκκλήσια κι αἰτεῖνοι οἱ ἀπατεῶνες σύνδεσαν τὰ συμφέροντά τους μὲ τοὺς μολεμένους, φαναριῶτες κι ἄλλους τοιούτους, ὅπου ἦταν εἰς τὴν Εὐρώπη μόλεμα καὶ μᾶς χάλασαν τὰ μοναστήρια καὶ τῆς ἐκκλησιὲς μᾶς -μαγαρίζουν μέσα κι ἄλλες ἔγιναν ἀχούρια...." "Ἔθνη χωρὶς θρησκείαν καὶ ἠθικὴν εἶναι παλιόψαθες τῶν ἐθνῶν καὶ βάρος τῆς γῆς".

Περιγράφει μὲ τὰ μελανότερα χρώματα τὴν κατάσταση ποῦ βρίσκονταν οἱ ἀγωνιστὲς καὶ οἱ οἰκογένειές τους.

"Ἐκεῖνοι ποῦ ἀγωνίστηκαν, ἀπὸ μέσα κι ἀπ' ὄξω, λίγοι ἦταν καὶ χάθηκαν οἱ περισσότεροι' κι ὅσοι μεῖναν, πολλοὶ ἀπ' αὐτοὺς γκιζεροὺν ξυπόλυτοι καὶ γυμνοὶ μέσα στὰ σοκάκια αὐτήνης τῆς πατρίδας τους' κι οἱ χῆρες καὶ τὰ ὀρφανὰ τῶν ἀγωνιστῶν διακονεύουν κι οἱ νιὲς τοὺς πατοῦνε οἱ διεφθαρμένοι τὴν τιμή τους στανικῶς νὰ φᾶνε κομμάτι ψωμί...Ποτές δικαιοσύνη δὲν εἴδαμεν κι ἔπαθε καὶ παθαίνει ἡ πατρίδα ὅσα δὲν ἔπαθεν ἀπὸ τοὺς Τούρκους...". "Καὶ γιόμωσαν οἱ χάψες ἀπὸ τοὺς ἀγωνιστὰς ἀδίκως, ἀπὸ τὶς φατρίες τῶν δικῶνε μας καὶ τῆς Ἀντιβασιλείας. Καὶ πέθαιναν οἱ ἀγωνισταὶ ἐδῶ μέσα εἰς τὰ παλιοκκλήσια ἀπὸ τὴν ταλαιπωρία καὶ ἀπὸ τὸν βαρὺ χειμῶνα". "Καὶ ποιοὶ εἶναι αὐτῆνοι ὁποὺ σκοτώνονται καὶ εἶναι χαψωμένοι; Ὅλο οἱ ἀγωνισταὶ' ὅλο ἀπὸ κείνους ὁποὺ βάστηξαν τὴ θρησκεία τοὺς τόσους αἰῶνες μὲ τοὺς Τούρκους καὶ τοὺς κάναν τόσα μαρτύρια καὶ τὴν βάστηξαν..."

Παραστατικὴ εἰκόνα τῆς κατάστασης ποῦ ἐπικρατοῦσε στὴν Ἑλλάδα δίνει μὲ τὴν ἱστορικὴ παράσταση ποῦ κατὰ παραγγελία του ζωγράφισε ὁ Παναγιώτης Ζωγράφος: "Παρακάτω εἶναι ἕνας χορὸς ὁποὺ γένεται' ἕνας μὲ σκουτιὰ φράγκικα χορεύει μ' ἕναν Ἕλληνα...Ο φραγκοφορεμένος θέλει τὸ δικό του χορό, ὁ Ἕλληνας τὸ δικό του καὶ θὰ μαλώσουνε ὀγλήγορα, ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ μάθει ὁ ἕνας τὸ χορὸ τοῦ ἄλλου. Παρακάτω εἶναι ὁ Ἑλληνικὸς καὶ τῶν Τούρκων ὁ πόλεμος καὶ βλέπεις πεζούρα καὶ καβαλλαρία καὶ πλῆθος σκοτωμένους. Παρακάτω εἶναι οἱ Ἕλληνες οἱ ἀγωνισταί, ὁποὺ πολεμοῦσαν διὰ τὴν λευτεριὰ τῆς πατρίδας, καταπληγωμένοι' εἶναι τὰ βόδια ζωγραφισμένα, κᾶρα ὁποὺ κουβαλοῦν πέτρες, φουσκιὲς καὶ φκιάχνουν οἱ ἀγωνισταὶ τῶν νέων ἀφεντάδων τὰ σπίτια καὶ τὰ ὑποστατικά"

Σωστὸ ἀλλαλοὺμ δηλαδὴ καὶ δουλικὴ παραλυσία.

Καὶ ἀπευθυνόμενος πάλι στὸν βασιλιᾶ: "Θέ, ποῦ εἶναι οἱ βασιλικὲς δικαιοσύνες; Ὁ τίτλος τους πρέπει νὰ εἶναι "ἀθώων ἀνθρώπων τύραννοι". Νόμους συνταματικοὺς πρέπει νὰ' χωμεν νὰ πᾶμε μπρός. Φτάνει πλέον ὁ δόλος καὶ ἡ ἀπάτη! Κι ἐσεῖς οἱ ἄλλοι μᾶς καταντήσατε μ' αὐτὰ σὰν τὴν καλαμιὰ στὸν κάμπο. Θυμηθῆτε ὅτι ὑπάρχει Θεὸς καὶ ὅσα φαντάζεστε καὶ ὀργανίζεστε διὰ νὰ ὑποστηρίζετε τὴν κακία κι ἀσωτεία τῶν συντρόφων σας καὶ 'νεργάτε τὴν ἀδικία καὶ βοηθὸν ἔχετε εἰς αὐτὰ τὸν διάβολον, ὁ δίκαιος Θεὸς ὅλες αὐτὲς τὶς προσπάθειες θὰ σᾶς τὶς χαλάσει σ' ἕνα μινοῦτο. Ἀλλὰ ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ἐσεῖς, εἶναι Θεὸς καὶ σᾶς βαστάζει ἴσως νὰ πλησιάσετε ὀλίγον νὰ ἰδεῖτε σήμερα εἴσαστε ἐδῶ τιμημένοι καὶ τρογυρισμένοι μ' ἀγαθὰ καὶ πολλοὺς κόλακες καὶ αὔριον τοὺς ἀφήνετε ὅλους αὐτοὺς πίσου καὶ παίρνετε ἐννιὰ πῆχες πανί, καθὼς τὸ παίρνει κι ὁ μικρότερος φτωχὸς καὶ πηγαίνετε ἐκεῖ ὁποὺ δὲν μεταφαίνεστε κι ἐκεῖ θ' ἀκοῦτε ὅ,τι ἐδῶ κάμετε...."

Ἀπευθυνόμενος ὕστερα στοὺς Ἕλληνες:

"Ὁ Θεὸς ὁποὺ μᾶς ἔδωσε αὐτὸ τὸ μικρὸ βασίλειο, μπορεῖ νὰ μᾶς δώσει καὶ τρανό. Καὶ τότε αὐτὸς ὁ ἴδιος θὰ βασιλέψει..". "Ἅς κάμει ὁ καθένας ὅ,τι πρέπει...Έκαμα κι ἐγὼ ὅ,τι μποροῦσα. Εἶχα δυὸ ποδάρια, τζακίστη τὸ ἕνα, εἶχα δυὸ χέρια, ἔχω ἕνα, τὴν κοιλιά μου τρύπια, τὸ κεφάλι μου μὲ δυὸ τρῦπες. Τὸ λοιπόν, ἂν θέλομεν τὸ λίγον νὰ γένει μεγάλον πρέπει νὰ λατρεύομεν Θεόν, ν' ἀγαπᾶμε πατρίδα, νὰ' χομεν ἀρετὴ' τὰ παιδιά μας νὰ τὰ μαθαίνομε γράμματα καὶ ἠθικά. Αὐτὸ μοῦ κόβει τὸ κεφάλι μου ἐμένα καὶ λέω. Κι ὁ βασιλιᾶς νὰ' χεῖ κυβέρνησες πατριωτικές, κι ὁ ἴδιος νὰ εἶναι ἀλάργα ἀπὸ τοὺς γλυκόγλωσσους, τοὺς κόλακες καὶ νὰ μὴν τοὺς δίνει καὶ πολυτρῶνε καὶ σκάσουν ἀπὸ τὴν πολυφαγιά, ἐνῷ οἱ ἀγωνισταὶ μένουν γυμνοὶ καὶ πεθαίνουν τῆς πείνας....". Ἔτσι ἐννοοῦσε τὴ λευτεριά.

"Τὴ θρησκεία μᾶς δὲν τὴν ἀλλάζουμε, οὔτε τὴν πουλοῦμε..."

Εἶχε πέσει ἀπὸ τὰ πολιτικὰ πράγματα ὁ Μαυροκορδάτος καὶ μαζί του ἡ ἀγγλικὴ ἐπιρροὴ καὶ "ἐλαμπρύνθη" ὁ Κωλέτης μὲ τὴν συντροφιά του, "κάτι σαβοῦρες τοῦ τόπου". Ὁ πρέσβης τῆς Γαλλίας τώρα εἶχε τὸ ἀπάνω χέρι. Ἔπαιρνε ἐντολὲς ἀπὸ τὸ βασιλιᾶ τοῦ Φίλιππο καὶ μέσῳ τοῦ πρωθυπουργοῦ Κωλέτη προσπαθοῦσε νὰ τὶς ἐφαρμόση στὴν Ἑλλάδα. Πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς ἀφοροῦσαν τὴν θρησκεία. Ἤθελαν νὰ φέρουν τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὰ μέτρα τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Μακρυγιάννης ἀγανακτεῖ. Γράφει: "...Κι ὅλος ὁ ἀγῶνας τους τώρα καὶ τὰ μέσα ἐδῶ, εἶναι διὰ τὴν θρησκείαν' σκολιὰ γαλλικά, μοναστήρια, ἐκκλησιὲς καὶ πλῆθος ἄλλα μέσα καὶ κατήχησες εἰς τὸν κόσμο γιὰ νὰ προβοδέψουν αὐτὸ τὸ ἔργον. Μεγάλοι ἄντρες, βασιλέας πλούσιος ἀπὸ σοφία καὶ τί ἀγωνίζεται κι αὐτός; Νὰ ἀλλάξει τὴ θρησκεία ἑνοῦ ξεψυχισμένου καὶ μικρούτζικου ἔθνους -νὰ πάρει μισὸ δράμι νερὸν καὶ νὰ τὸ ρίξει εἰς τὴν θάλασσα νὰ τὴν γλυκάνει νὰ πιεῖ νερὸ αὐτός".

Ἄλλη φορά: "Τὸ ἔθνος ἀφανίστη ὅλως διόλου καὶ ἡ θρησκεία -ἐκκλησία εἰς τὴν πρωτεύουσα δὲν εἶναι καὶ μᾶς γελᾶνε ὅλος ὁ κόσμος...θέλετε θέατρο' τὸ φκειάσετε κι αὐτὸ διὰ νὰ μᾶς μάθη τὴν παραλυσία. Καὶ δι' αὐτὸ παίρνουν δύο ἀδέλφια δυὸ ἀδελφές. Ὅ,τι τοῦ λές -"ἡ θρησκεία δὲν εἶναι τίποτα!". Καὶ τὰ παιδιὰ ὁποὺ τὰ στέλνουν νὰ φωτιστοῦν...φωτίζονται τὴν τραγουδικὴ καὶ ἠθικὴ τοῦ θεάτρου' καὶ πουλοῦνε τὰ βιβλία τους οἱ μαθηταὶ νὰ πᾶνε νὰ ἀκούσουν τὴ Ρίτα Βάσσω....ότι παλαβώσανε οἱ γέροντες, ὄχι τὰ παιδάκια...Δέν ρωτήσαμεν τὴν Εὐρώπη' ὅταν ἦταν στὴ δική μας κατάστασιν ἤθελε νὰ φκειάση θέατρα, ἢ τήραγε τὶς ἄλλες ἀνάγκες κ' ἔφκειανε τοὺς ναούς της, νὰ δοξάζη τὸν Θεὸν νὰ τοὺς φωτίζη εἰς τὸ καλό, καὶ σκολειὰ νὰ γιομίζη ὁ μαθητὴς προκοπὴ κι ἀρετή...καί ὄχι ἄξιος τῆς ἀπιστίας καὶ παραλυσίας".

Καὶ πάλι ἀπευθυνόμενος στὸ βασιλιᾶ τῆς Γαλλίας ποῦ κατεύθυνε τὶς ἀντορθόδοξες προσπάθειες: "Μεγάλε βασιλέα, δὲν εἶναι δική σου δουλειὰ αὐτήνη. Οἱ θρησκεῖες εἶναι ἔργο ἑνοῦ ἀνώτερου βασιλιᾶ, τοῦ Θεοῦ. Θέλει αὐτὸς ν' ἀκούγη δοξολογίαν ξεχωριστὴ ἀπὸ τὴ δική σου. Θέλει κάθε ἔθνος κατὰ τὴ θρησκεία του νὰ τὸν σέβεται, νὰ τὸν λατρεύη καὶ νὰ τὸν δοξάζη...Όχι νὰ κάθεσαι ἐσύ, ἕνας μεγάλος βασιλέας, καὶ νὰ καταγίνεσαι ν' ἀλλαξοπιστήσης μιὰ χούφτα ἀνθρώπους, ὁποὺ ἦταν τόσους αἰῶνες χαμένοι καὶ σβησμένοι ἀπὸ τὴν κοινωνίαν. Ἐκεῖνος ὁποὺ τοὺς κυρίεψε τοὺς ἔκαιγε εἰς τοὺς φούρνους, τοὺς ἔκοβε γλῶσσες, τοὺς παλούκωνε ν' ἀλλάξουν τὴ θρησκεία τους καὶ δὲν μποροῦσε νὰ κάμη τίποτας. Τώρα ὁ Θεός, ὁ δίκαιος καὶ παντοδύναμος, ὁποὺ ὁρίζει κι ἐσένα, ἀνάστησε αὐτῆνο τὸ μικρὸ ἔθνος καὶ θέλει νὰ δοξάζεται ἀπ' αὐτὸ ὀρθοδόξως καὶ ἀνατολικῶς, καθὼς οἱ δικοί σου ὑπήκοοι τὸν δοξάζουν δυτικῶς...."

Παρόλες αὐτὲς τὶς διαμαρτυρίες, "ἡ κατήχηση τῶν ξένων ἀναντίον τῆς θρησκείας μας προοδεύει. Τότε κάπνισαν τὰ μάτια μου. Πάγω εἰς τὸν κουμπάρο μοῦ τὸν Κωλέτη, τὸν παίρνω σὲ μιὰ κάμαρη...Αφού τοῦ εἶπα πολλά, τοῦ λέγω: Γνωρίζομεν τὶς ἐνέργειες τὶς μυστικὲς τῶν ξένων ὁποὺ ἐργάζονται διὰ τὴν θρησκείαν μας. Θρησκείαν δὲν ἀλλάζομεν ἐμεῖς, οὔτε τὴν πουλοῦμεν. Δὲν μᾶς ἀφήνεις πλέον ἥσυχους νὰ ζήσουμεν ἐδῶ εἰς τὴν ματοκυλισμένη μας πατρίδα μὲ τὴν θρησκείαν μας, ἀλλὰ μᾶς τζαλαπατὰς καὶ μᾶς διαιρεῖς...."

Καὶ πάλι ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς ξένους καὶ δικούς μας φίλους τους, τονίζει:

"Ὅμως τοῦ κάκου κοπιάζετε. Ἂν δὲν ὑπάρχη σ' ἐσᾶς ἀρετή, ὑπάρχει ἡ δικαιοσύνη τοῦ μεγάλου Θεοῦ, τοῦ ἀληθινοῦ βασιλέα. Ὅτι ἐκεινοῦ ἡ δικαιοσύνη μᾶς ἔσωσε καὶ θέλει μᾶς σώσει' ὅτι ὅσα εἶπε αὐτὸς εἶναι ὅλα ἀληθινὰ καὶ δίκαια -καὶ τὰ δικά σας ψέματα δολερά...Κ' ἐδῶ οἱ δίκαιοι βασιλεῖς, οἱ ἀληθινοὶ φιλόσοφοι εἶναι ντυμένοι λαμπρὰ καὶ οἱ ἄδικοι γυμνοὶ ἀπὸ τὸν Θεόν, τὸν δίκαιον βασιλέα τοῦ παντός, ὀργισμένοι κι ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους κι ἀναθεματισμένοι...Διά τοῦτο -χάρη στὴν ἀρετὴ τῶν προγόνων -θέλησε ὁ Θεὸς ὁ δίκιος κι ἀνάστησε καὶ τοὺς ἀπογόνους τους, ὅπου ἦταν χαμένη τόσους αἰῶνες ἡ πατρίδα τους. Καὶ διὰ νὰ θυμῶνται πίστη, ὁ Θεὸς ὁ ἀληθινὸς τοὺς ἀνάστησε' ξυπόλυτους, γυμνούς, νηστικούς, δεμένα τὰ ντουφέκια τους μὲ σκοινιά....Η Ἀγγλία τοὺς θέλει νὰ τοὺς κάμη Ἄγγλους μὲ τὴν δικαιοσύνην τὴν ἀγγλική, καθὼς οἱ Μαλτέζοι ξυπόλυτους καὶ νηστικούς, οἱ Γάλλοι Γάλλους, οἱ Ροῦσοι Ρούσους κι ὁ Μετερνὶκ τῆς Ἀούστριας Ἀουστριακοὺς κι ὅποιος τοὺς φάγη ἀπὸ τοὺς τέσσερους...Καί οἱ τέσσεροι καλὰ φρονοῦν, ὅμως νὰ ἰδοῦμεν τί λέγει κι αὐτὸς ὁ μάστορης ὁ Γεροθεός.

Διὰ νὰ βγοῦνε εἰς τὴν κοινωνία τοῦ κόσμου δὲν ἐβήκαν μόνοι τους, τοὺς προστατεύει αὐτὸς ὁ δίκαιος καὶ παντοτινὸς βασιλέας. Αὐτός, ὁ δίκιος Θεός -ὅποιος τοὺς κιντυνέψη, θὰ τὸν φάγη τὸ δικέφαλον' αὐτὸς εἶναι ὁ 'περασπιστὴς τῶν ἀθώων καὶ τῶν ἀδυνάτων. Ἐσύ, Κύριε, θ' ἀναστήσης τοὺς πεθαμένους Ἕλληνες, τοὺς ἀπογόνους αὐτεινὼν τῶν περίφημων ἀνθρώπων -σοφῶν καὶ ἡρώων- ὁποὺ στόλισαν τὴν ἀνθρωπότη μ' ἀρετή. Καὶ μὲ τὴν δύναμή σου καὶ τὴν δικαιοσύνη σου, θέλεις νὰ ξαναζωντανέψης τοὺς πεθαμένους' καὶ ἡ ἀπόφασή σου ἡ δίκια εἶναι νὰ μεταειπωθῇ Ἑλλάς, νὰ λαμπρυνθῇ αὐτείνη ἡ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ ὑπάρξουν οἱ τίμιοι καὶ οἱ ἀγαθοὶ ἄνθρωποι, ἐκεῖνοι ὁποὺ 'περασπίζονται τὸ δίκιον' καὶ οἱ ἀνθρωποφάγοι -ὁ Ἅδης θὰ τοὺς ρουφήση...καί οἱ προδότες τῆς πατρίδος καὶ οἱ ἀγορασμένοι -κακὸν μπελᾶ νὰ τοὺς δώσης καὶ συντρόφους τοῦ Κάγη- Κάϊν νὰ τοὺς κάμης...Μέ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, αὐτὸ κι ἔγινε...."

(συνεχίζεται στὸ ἑπόμενο)