Γραπτὸ κήρυγμα: Κυριακὴ ΙΑ' Ματθαίου (19 Αὐγούστου) - Οἱ συνέπειες τῶν ὀφειλῶν

Τὸ σημερινὸ Εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα ἀναφέρεται στὸν ὀφειλέτη τῶν μυρίων ταλάντων, ὁ ὁποῖος δὲν μποροῦσε νὰ ἐπιστρέψη τὸ χρέος του καὶ ὁ κύριός του διέταξε νὰ πωλήσουν τὸν ἴδιο, τὴν γυναῖκα του, τὰ παιδιά του, τὰ ὑπάρχοντά του γιὰ νὰ ἐξοφληθῇ τὸ ποσὸν τῆς ὀφειλῆς. Ὅμως, ἐκεῖνος ζήτησε συγγνώμη, ἡ ὁποία τοῦ δόθηκε. Ἐνῷ, ὅμως, ἐξοφλήθηκε τὸ χρέος τοῦ μὲ τὴν μετάνοια, ἐν τούτοις ὁ ἴδιος ἦταν σκληρὸς στὸν σύνδουλό του, δὲν τὸν συγχώρησε, παρ’ ὅ,τι τοῦ τὸ ζήτησε, καὶ τὸν ἔβαλε στὴν φυλακή. Αὐτὸ τὸ γεγονὸς μαθεύτηκε, ὁπότε ὁ κύριός του, ὁ ὁποῖος προηγουμένως τὸν εἶχε συγχωρέσει, ἐπανῆλθε καὶ τὸν παρέδωσε στοὺς βασανιστές.

Ἡ παραβολὴ αὐτὴ ἀναφέρεται στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, στὴν ὁποία θὰ εἰσέλθουν ἐκεῖνοι ποῦ μετανοοῦν καὶ ζητοῦν συγχώρηση ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ στὴν συνέχεια καὶ αὐτοὶ συγχωροῦν ὅλους ἐκείνους ποῦ τοὺς ἔβλαψαν.

Ἡ εἰκόνα τῆς παραβολῆς προέρχεται ἀπὸ τὴν κατάσταση τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἤτοι τὰ δάνεια, τὶς ὀφειλὲς καὶ τὶς ἐξοφλήσεις δανείων. Ὅταν δὲν μποροῦσε νὰ ἐξοφληθῇ τὸ δάνειο, τότε παραδινόταν ὁ ὀφειλέτης στοὺς βασανιστές, πωλεῖτο ὁ ἴδιος, ἡ γυναῖκα, τὰ παιδιά, γινόταν κατάσχεση τῆς ἀτομικῆς περιουσίας, ἔμπαινε στὴν φυλακή. Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὰ πράγματα ἦταν δύσκολα, ἀφοῦ ἐπικρατοῦσε καὶ κυριαρχοῦσε ὁ θεσμὸς τῆς δουλείας καὶ ἐπικρατοῦσε ὁ σκληρὸς νόμος καὶ οἱ σχετικὲς συμπεριφορὲς ἦταν ἀπάνθρωπες. Ἀλλὰ καὶ σήμερα ἐπικρατοῦν παρόμοιες συνθῆκες, ἁπλῶς τὰ πράγματα γίνονται πιὸ πολιτισμένα καὶ τελικὰ οἱ ἄνθρωποι ὑποφέρουν.

Κατ’ ἀρχὰς καὶ σήμερα οἱ ἄνθρωποι δανείζονται ἀπὸ τὶς τράπεζες, δυστυχῶς καὶ ἀπὸ τοὺς τοκογλύφους, ἀλλὰ καὶ τὰ κράτη λαμβάνουν δάνεια ἀπὸ τὶς λεγόμενες ἀγορές. Ὑπάρχει μεγάλη οἰκονομικὴ ἀλληλεξάρτηση μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταστρατηγῆται ἡ ἐλευθερία. Βέβαια, μερικὲς φορὲς ὁ δανεισμὸς εἶναι ἀναγκαῖος, ἀλλὰ δὲν δικαιολογεῖται τὸ νὰ λαμβάνωνται δάνεια χωρὶς οὐσιαστικὸ καὶ πραγματικὸ λόγο. Τὸν τελευταῖο καιρὸ ἐπικρατοῦσε μιὰ μόδα δανεισμοῦ. Ἀπὸ τὸ παραμικρὸ οἱ ἄνθρωποι ἔπαιζαν στὸ χρηματιστήριο, λάμβαναν καταναλωτικὰ δάνεια. Στὴν βάση τοῦ θέματος αὐτοῦ ὑπῆρχε ἡ εὐμάρεια, ἡ ἀπερισκεψία, ἀλλὰ καὶ ἡ πρόκληση, ἀπὸ τὴν ἄποψη ὅτι οἱ ἴδιοι οἱ δανειστὲς προκαλοῦσαν καὶ προέτρεπαν τοὺς ἀνθρώπους νὰ λαμβάνουν ἄσκοπα δάνεια. Ἔτσι, παρατηρήθηκε μιὰ φρενίτιδα, τῶν μὲν ἀνθρώπων νὰ δανείζωνται εὔκολα, τῶν δὲ δανειστῶν νὰ διευκολύνουν τὸν δανεισμὸ καὶ νὰ τὸν ἐπιδιώκουν.

Ἂν ἐξετάσουμε τὸ θέμα αὐτὸ ἀπὸ θεολογικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς πλευρᾶς, τότε μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι στὴν κοινωνία μας κυριαρχοῦν τὰ πάθη τῆς φιληδονίας καὶ τῆς φιλαργυρίας, ἐπιδιώκεται μιὰ εὐμάρεια καὶ ὑπερκατανάλωση μὲ δανεικά. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἐπιδιώκεται ὁ δανεισμὸς ὡς προσπάθεια ὑποδούλωσης τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν λαῶν. Ἡ «θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» ποῦ ἐπικρατεῖ σήμερα στὸν κόσμο ἔχει ὡς ἀρχὴ νὰ εἶναι ὅλοι –ἄνθρωποι καὶ Κράτη– χρεωμένοι, ὥστε εὔκολα νὰ ἐξουσιάζωνται, νὰ γίνωνται δοῦλοι.

Οἱ συνέπειες τῆς καταστάσεως αὐτῆς εἶναι φοβερές. Ὅσοι χρωστοῦν ζοὺν κάτω ἀπὸ τὸν φόβο καὶ τὴν ἀγωνία τῶν μελλόντων, περιπίπτουν σὲ ἀπόγνωση καὶ μελαγχολία, χάνουν τὸν ὕπνο τους, εἰσέρχονται σὲ φυλακές, δημιουργοῦν προβλήματα στὶς οἰκογένειές τους. Εἰδικὰ τὰ Κράτη χάνουν τὴν ἀνεξαρτησία τους, πολλὲς φορὲς χάνουν τὴν ἐδαφικὴ ἀκεραιότητά τους, ὑποτάσσονται σὲ ἐξωτερικὲς πιέσεις, γενικὰ βρίσκονται σὲ κατάσταση δουλείας. Λέμε ὅτι καταργήθηκε ἡ δουλεία, ὅπως ὑπῆρχε παλαιότερα, ἀλλὰ ὅμως ἐπανῆλθε μὲ ἄλλη μορφὴ καὶ ἄλλον τρόπο.

Ὅταν ἐξετάση κανεὶς τὴν νοοτροπία τῶν διαφόρων Χριστιανικῶν Ὁμολογιῶν ποῦ ἀναπτύχθηκαν στὸν δυτικὸ χῶρο, θὰ διαπιστώση ὅτι ἡ νοοτροπία τῆς φιλαργυρίας καὶ τοῦ νεοπλουτισμοῦ διακρίνει τὸν δυτικὸ Χριστιανισμό, μὲ τὸν θεολογικὸ σχολαστικισμὸ καὶ τὸν προτεσταντικὸ ἠθικισμό. Ὁ σχολαστικισμὸς τῶν Παπικῶν κάνει λόγο γιὰ τὴν εὐδαιμονία σὲ αὐτὴν καὶ τὴν ἄλλη ζωή, καὶ ὁ ἠθικισμὸς τῶν Προτεσταντῶν δὲν ἀρνεῖται τὸν πλοῦτο, ἀρκεῖ νὰ εἶναι νόμιμη ἡ κτήση του, δηλαδὴ ταυτίζει τὸ νόμιμο μὲ τὸ ἠθικό. Ἀντίθετα, ἡ Ὀρθόδοξη ἠθικὴ ποῦ εἶναι στὴν βάση τῆς ἀσκητική, προσδιορίζεται ἀπὸ τὴν φιλοθεΐα καὶ τὴν φιλανθρωπία, ἀπεξαρτητοποιεῖ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ὕλη, θεραπεύει τὰ πάθη τῆς φιλοδοξίας, τῆς φιλαργυρίας καὶ τῆς φιληδονίας.

Οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ἀρκοῦνται σὲ αὐτὰ ποῦ ἔχουν, ἀποφεύγουν τὸν δανεισμό, ζοὺν ἀσκητικά, ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὴν χλιδὴ καὶ τὴν πολυτέλεια, καί, βεβαίως, εὐεργετοῦν ἀπὸ τὰ ὑπάρχοντά τους ἐκείνους ποῦ ἔχουν ἀνάγκη. Ὅταν διαβάση κανεὶς τὴν Ἐπὶ τοῦ Ὅρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ, ποῦ ἀποτελεῖ τὸν καταστατικὸ χάρτη τοῦ Χριστιανισμοῦ, βλέπει τὸ ἀσκητικὸ αὐτὸ ἦθος ποῦ διδάσκεται ἀπὸ τὸν Χριστό, τὸ ὁποῖο μᾶς δίνει τὴν ἐλευθερία καὶ κυρίως μᾶς ὁδηγεῖ στὴν βίωση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Ἅς μάθουμε νὰ εἴμαστε ἐλεύθεροι, ἀνεξάρτητοι ἀπὸ οἰκονομικὲς πιέσεις.

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ