Γράφτηκε στις .

Ποιμαντορικὴ Ἐγκύκλιος Χριστουγέννων 1998

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Τά γεγονότα τά ὁποῖα ἑορτάζουμε αὐτές τίς ἡμέρες εἶναι θεϊκά καί ἀνθρώπινα, ἀφοῦ ὁ Θεός Λόγος, τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, προσλαμβάνει ἀνθρώπινη σάρκα καί ἔρχεται στά ἡμέτερα, ἀλλά καί ὁ ἄνθρωπος ἀνυψώνεται στά θεϊκά. Ἑπομένως, αὐτές τίς ἡμέρες ἑορτάζουμε τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τήν ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου, τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου, ἀλλά καί τήν θέωση τοῦ ἀνθρώπου, τήν ἔλευση τοῦ Θεοῦ Λόγου στήν γῆ, ἀλλά καί τήν ἀνύψωση τοῦ ἀνθρώπου στόν οὐρανό.

Ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐκπλήσσονται στήν ἀνάμνηση καί πρό παντός στήν βίωση αὐτοῦ του μεγάλου γεγονότος, τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτό καί στέκονται ἐκστατικοί μπροστά στό μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ καί τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Σήμερα, τήν ἐόρτιο αὐτή ἡμέρα, θά ἤθελα νά ὑπενθυμίσω μερικούς λόγους τοῦ μεγάλου θεολόγου τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Ἡ ὁμιλία του στήν γενέθλιο ἡμέρα τοῦ Χριστοῦ εἶναι διαχρονική καί γεμίζει τήν ψυχή μέ ἀγαλλίαση καί χαρά. Ὅταν τήν διαβάζη κανείς, ὅπως τό ἔκαναν δισεκατομμύρια Χριστιανοί στούς δέκα ἕξη αἰῶνες, συγκινεῖται βαθειά, συγκλονίζεται πνευματικά καί ἐκπλήσσεται θεσπέσια. Πρόκειται γιά ἕναν ὕμνο ζωῆς καί μάλιστα ζωῆς ἀληθινῆς.

Στήν ἀρχή τοῦ λόγου τοῦ αὐτοῦ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος προτρέπει τούς οὐρανούς νά εὐφρανθοῦν καί τήν γῆ νά αἰσθανθῆ ἀγαλλίαση γιά τόν ἐπουράνιον Θεό, πού ὅμως ἔγινε ἐπίγειος, καθώς ἐπίσης προτρέπει τούς ἀκροατᾶς του νά αἰσθανθοῦν ἀγαλλίαση λόγω τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ, καί μάλιστα ἀγαλλίαση ἀπό τρόμο καί χαρά• τρόμο γιά τήν ἁμαρτία, χαρά γιά τήν ἐλπίδα.

Πράγματι, ἡ ἁμαρτία τοῦ Ἀδάμ μᾶς ἔρριξε σέ βαθειά ἀπελπισία, στόν βυθό τῆς ἀπογνώσεως, ἀφοῦ δέν ὑπῆρχε δυνατότητα σωτηρίας καί ἀπολυτρώσεως, λόγω τῆς ἀπωλείας τῆς κοινωνίας μας μέ τόν Θεό. Ὅμως, ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ ἔφερε τήν ἐλπίδα τῆς ζωῆς. Ἔτσι, ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἐλπίδα μας, ἡ χαρά μας καί ἡ ζωή μας. Χωρίς τόν ἐνανθρωπήσαντα Χριστό τίποτε δέν εἶναι εὐχάριστο στήν ζωή. Τά πάντα γεμίζουν ἀπό τήν πτωμαΐνη τοῦ θανάτου. Ὁ ἄνθρωπος δέν εὐχαριστεῖται μέ τίποτε, ἔξω ἀπό τόν Χριστό.

Ὁ μεγάλος ὅμως θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὑψιπέτης τῆς θεολογίας ἀετός, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, δέν σταματᾶ στήν ἁπλή συνειδητοποίηση τοῦ μεγάλου γεγονότος τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά προχωρεῖ στήν προτροπή γιά τήν προσωπική ἀνύψωση τοῦ ἀνθρώπου. Μέ ὡραῖο καί εὔστοχο θεολογικό λόγο γράφει: “δεῖ γάρ μέ παθεῖν τήν καλήν ἀντιστροφήν”, δηλαδή πρέπει καί ἐμεῖς νά ὑποστοῦμε τήν καλή ἀντίστροφη πορεία, νά ἀνεβοῦμε πνευματικά, διότι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ ἔχει σκοπό “ἴνα πρός Θεόν ἐνδημήσωμεν ἤ ἐπανέλθωμεν”. Ἡ ἀνύψωσή μας, ἡ καλή ἀντίστροφη πορεία συνδέεται μέ τήν μετάνοια, τήν ἐπιστροφή στόν Θεό, τήν ἀγάπη πρός Αὐτόν, πού ἐκφράζεται μέ τήν προσευχή καί τήν ὑπακοή στό θέλημά Του. Πρόκειται γιά τήν πνευματική ἀλλοίωση πού συνδέεται μέ τήν θεραπεία καί τήν κάθαρση ὅλων των ψυχικῶν καί σωματικῶν ἐνεργειῶν. Καί οἱ ἑορταστικές ἐκδηλώσεις τῶν ἡμερῶν αὐτῶν ἀποβλέπουν σέ αὐτήν τήν πνευματική μας ἀλλοίωση.

Εἶναι γνωστόν, ὅμως, ὅτι ἡ πεπτωκυία ἀνθρώπινη φύση ἔχει μιά ροπή πρός τό κακό καί τήν ἁμαρτία, καί μάλιστα εὔκολα μετατρέπει ὅλα τα μεγάλα Χριστολογικά καί σωτηριώδη γεγονότα σέ ἐπίπεδες καί ἐπιπόλαιες γιορτές, μέσα ἀπό τίς ὁποῖες ἱκανοποιοῦνται τά πάθη. Θά μπορούσαμε νά μιλήσουμε γιά θρησκειοποίηση τῶν κοσμοσωτηρίων γεγονότων. Πρόκειται γιά τήν πτωτική κατάσταση τῶν πρωτοπλάστων καί τῶν ἀπογόνων τους, ἡ ὁποῖοι ἐγκατέλειψαν τόν Θεό, τήν ἀληθινή ζωή, καί δημιούργησαν θρησκεῖες γιά νά λατρεύουν ψεύτικους Θεούς. Ἔτσι, ἀπό τήν ζωντανή ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό ἔφθασαν στήν θρησκειοποίηση.

Αὐτήν τήν πειρασμική κατάσταση, πού εἶναι ἔσχατο ὅριο ἀπονοίας, γνώριζε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, γι’ αὐτό καί σέ μιά ἀποστροφή τοῦ λόγου του θά παραγγείλη στούς ἀκροατᾶς του νά μή ἑορτάσουν τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μέ δημόσιες πανηγύρεις, ἀλλά μέ θεϊκό τρόπο, ὄχι μέ κοσμικό ἀλλά μέ ὑπερκόσμιο τρόπο. Τούς προτρέπει ἀκόμη μέ τόν εὔστοχο λόγο του: “Ἐορτάσωμεν μή τά ἡμέτερα, ἀλλά τά τοῦ ἡμετέρου, μᾶλλον δέ τά τοῦ Δεσπότου• μή τά τῆς ἀσθενείας, ἀλλά τά τῆς ἰατρείας• μή τά τῆς πλάσεως, ἀλλά τά τῆς ἀναπλάσεως”. Πόσοι ἀπό τούς ἀνθρώπους δέν περιπίπτουν στόν πειρασμό, ἀντί νά ἑορτάσουν τόν ἡμέτερον, δηλαδή τόν Δεσπότη Χριστό, νά ἑορτάζουν τόν ἑαυτό τους, ἀντί νά πανηγυρίζουν τά Χριστούγεννα ὡς γεγονότα ἰατρείας, νά τά πανηγυρίζουν πνευματικά ἀσθενεῖς. Ὁ ἄρρωστος ἄνθρωπος ἀρρωσταίνει ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς, ἀκόμη καί αὐτά τά γεγονότα τῆς σωτηρίας του. Μοῦ κάνει δέ ἰδιαίτερη ἐντύπωση ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνδέει τήν ἑορτή τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἰατρεῖα, ἀφοῦ ὁ Χριστός μέ τήν ἐνανθρώπησή Του ἔγινε τό μεγαλύτερο καί ἰσχυρότερο φάρμακο, πού θεραπεύει τήν πνευματική ἀσθένεια τοῦ ἀνθρώπου.

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Ὁ ἐναθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἐλπίδα τῆς ζωῆς μας, ἰδιαιτέρως μετά τόν πνευματικό θάνατο πού συνέβη στόν Ἀδάμ καί τόν ὁποῖο κληρονομήσαμε καί ἐμεῖς, εἶναι ἡ ἰατρεῖα τῆς φύσεώς μας. Δέν μποροῦμε νά βροῦμε πουθενά ἀλλοῦ τήν ἐλπίδα καί τήν θεραπεία. Δέν προσφέρει ἐλπίδα ἡ ἱκανοποίηση τῶν ἀσθήσεων καί τῆς λογικῆς. Δέν ἱκανοποιοῦν τήν πνευματική μας ἀναζήτηση καί δέν θεραπεύουν τήν βαθειά τραυματισμένη μᾶς ψυχή οἱ προκλήσεις πού προσφέρουν οἱ δυνατότητες αὐτῆς τῆς ζωῆς. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ καί δέν πρόκειται νά ἱκανοποιηθῆ ποτέ, ἄν δέν βρῆ τόν στόχο, πού εἶναι ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό, αὐτές τίς ἡμέρες ἅς μή γιορτάσουμε τά “ἠμέτερα”, ἀλλά τά “τοῦ ἠμετέρου”. Αὐτός, δηλαδή ὁ Χριστός, εἶναι ὁ πραγματικά δικός μας, ὁ ἡμέτερος ἠμῶν, πού μπορεῖ νά ἀποβάλη ἀπό τήν ψυχή τόν ζόφο, τήν ἀπόγνωση, τήν ἀπελπισία καί νά ἐνσταλάξη τήν ἐλπίδα. Αὐτός ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἐλπίδα καί ἡ ἰατρεῖα μας, Οὐ τό ἄπειρον ἔλεος εἴη μετά πάντων ὑμῶν.

Μέ πατρικές εὐχές καί εὐλογίες

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ