Skip to main content

Ἐπιχείρηση μεταφορᾶς τῶν ὀρθοδόξων θησαυρῶν

Τοῦ Σταύρου Τζίμα

ἀναδημοσίευση ἀπό τήν “Καθημερινή” 20/6/99

Εἰκόνες, ἐκκλησιαστικά εἴδη, σκεύη βιβλία, χειρόγραφα, περγαμηνές καί ἄλλα θρησκευτικά κειμήλια μεταφέρουν οἱ Σέρβοι ἀπό τό Κοσσυφοπέδιο μυστικά στό Βελιγράδι

Ἕνα κομβόι φορτηγῶν αὐτοκινήτων διαφορετικό ἀπό τά συνηθισμένα ἔφτανε πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες στό Βελιγράδι ἀπό τό Κοσσυφοπέδιο. Ἡ φάλαγγα ἐκινεῖτο μέ χίλιες δυό προφυλάξεις, γιά νά ἀποφύγη τίς βόμβες τῶν Νατοϊκῶν ἀεροσκαφῶν καί ἦταν μετρημένοι στά δάχτυλα αὐτοί πού γνώριζαν τί ἀκριβῶς μετέφερε. Γιά τούς Σέρβους αὐτό τό φορτίο ἦταν ὅ,τι πολύτιμο εἶχε τό ἔθνος καί πάση θυσία ἔπρεπε νά φτάση σῶο.

Ἐπρόκειτο γιά χιλιάδες εἰκόνες, ἐκκλησιαστικά βιβλία καί σκεύη, χειρόγραφα, περγαμηνές καί ἄλλα θρησκευτικά κειμήλια, τά ὁποῖα μεταφέρθηκαν μέ μιά καλά ὀργανωμένη ἐπιχείρηση ἀπό τά μοναστήρια καί τίς ἐκκλησίες τοῦ Κοσσυφοπεδίου στό Βελιγράδι...

Ἡ ὅλη ἐπιχείρηση ὀργανώθηκε σέ ἄκρα μυστικότητα ἀπό τόν στρατό καί τό Πατριαρχεῖο τῆς Σερβίας, σέ συνεργασία μέ τόν Μητροπολίτη Κοσσυφοπεδίου Ἀρτέμιο.

Οἱ Σέρβοι προβλέποντας τήν ἥττα καί τήν ἐπερχομένη γι’ αὐτούς καταστροφή δέν θέλησαν ν’ ἀφήσουν στό ἔλεος τῶν Ἀλβανῶν καί τοῦ UCK τά “ἅγια των ἁγίών” τους καί σήκωσαν ὅ,τι μποροῦσαν νά τό σηκώσουν.

Μετέφεραν στό Βελιγράδι κειμήλια ἀνυπολόγιστης θρησκευτικῆς ἀξίας, πολλά ἀπᾶ τά ὁποῖα εἶναι καταχωρημένα σέ καταλόγους διεθνῶν ὀργανισμῶν ὅπου καταγράφονται σπάνιοι θησαυροί τῆς παγκόσμιας πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς.

Οἱ ἐξελίξεις φαίνεται ὅτι τούς δικαιώνουν, καθώς οἱ ἔνοπλοί του ἐάα ἐπιδίδονται μετά μανίας σέ καταστροφές καί λεηλασίες ὀρθοδόξων μοναστηριῶν καί ἐκκλησιῶν, ἄν καί αὐτός ὁ πόλεμος δέν εἶχε κατ’ ἐξοχήν θρησκευτικό ὑπόβαθρο. Ὁ Μητροπολίτης Ἀρτέμιος σώθηκε μόλις τήν τελευταία στιγμή μέ τήν βοήθεια τῶν ἀνδρῶν τῆς εἰρηνευτικῆς δύναμης, ὅταν ὁμάδες τοῦ ἐάα εἰσέβαλαν στό μοναστήρι τοῦ Πρίζρεν κάνοντας πλιάτσικο. Πληροφορίες ὅτι ἐδάρησαν ἀγρίως ἀπό ἐνόπλους Ἀλβανούς καί ἕνας ἀπ’ αὐτούς πυροβολήθηκε ἐν ψυχρῶ, εἶδαν τό φῶς διεθνῶς. Ἡ τύχη τῆς ὀρθόδοξης πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς στό Κοσσυφοπέδιο δοκιμάζεται. Τριακόσια βυζαντινά μοναστήρια καί χίλιες περίπου ἐκκλησίες βρίσκονται διάσπαρτα στό Ντετσάνι, Πρίζρεν, Γκράτσανι, Σέρβιτσα, Κόσοβσκα, Μητρόβιτσα, ἐνῶ στό Πέτς παραμένει συμβολικά ἡ ἕδρα τοῦ Πατριαρχείου τῆς Σερβίας. Δέν εἶναι διόλου βέβαιο τί θά ἀπογίνουν στήν νέα πραγματικότητα πού δημιουργεῖται στό Κοσσυφοπέδιο, ὅπου ἡ ἀτμόσφαιρα μίσους πρός κάθε τί πού σχετίζεται μέ τούς Σέρβους κυριαρχεῖ πλέον σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς.

“Τί σκοπεύετε νά κάνετε ἀλήθεια ἐσεῖς οἱ Κοσοβάροι μέ τά μοναστήρια καί τίς ἐκκλησίες ἐφ’ ὅσον πετύχετε τήν ἀπόσχιση ἀπό τή Γιουγκοσλαβία;” εἴχαμε ρωτήσει πέρυσι στήν Πρίστινα τόν τότε πολιτικό ἀρχηγό τοῦ UCK κ. Ἀντεμ Ντεμάτσι, στό πλαίσιο μιᾶς συνέντευξης πού εἶχε παραχωρήσει στήν “Καθημερινή”. “Δεν πρόκειται νά πειράξουμε τίποτε, θά περιφρουρήσουμε αὐτήν τήν κληρονομιά”, μᾶς εἶχε ἀπαντήσει.

Οἱ καιροί ὅμως ἄλλαξαν, πολύ αἷμα χύθηκε ἔκτοτε, ὁ Ἀντεμ Ντεμάτσι παραγκωνίστηκε ἀπό τούς σκληρούς καί σήμερα οἱ καταγγελίες γιά βεβήλωση τῶν θρησκευτικῶν συμβόλων, λεηλασίες καί διασυρμούς ἱερωμένων, διαδέχονται ἡ μία τήν ἄλλη μετά τήν ἀποχώρηση τῶν σερβικῶν στρατευμάτων. Οἱ Σέρβοι διασθανόμενοι τό τέλος τῆς κυριαρχίας τους στό Κοσσυφοπέδιο, κινητοποιήθηκαν ἔγκαιρα, προσφεύγοντας σέ διεθνεῖς ὀργανισμούς γιά νά πετύχουν τή διάσωση καί προστασία τῶν ὀρθοδόξων μνημείων. Ὁ Μητροπολίτης Ἀρτέμιος, ἕνας δραστήριος ἱερωμένος μέ καλές διασυνδέσεις διεθνῶς, ταξίδεψε παραμονές τοῦ πολέμου πολλές φορές στήν Εὐρώπη καί τίς ΗΠΑ, ὅπου μέ τήν βοήθεια τῶν Σέρβων τῆς διασπορᾶς προσπάθησε νά πείση τούς ἰσχυρούς γιά τήν ἀνάγκη καθιέρωσης ἑνός θρησκευτικοῦ καθεστῶτος αὐτοδιοίκησης, παρόμοιο μέ αὐτό τοῦ Ἁγίου Ὅρους, γιά τά χριστιανικά μνημεῖα τοῦ Κοσσυφοπεδίου. Τόν δέχθηκε σέ ἀκρόαση τό Κογκρέσο, μίλησε μέ ἀνθρώπους τῆς Οὐνέσκο, τίποτα ὅμως δέν κατέφερε νά ἐξασφαλίση πέραν μερικῶν γενικόλογων ὑποσχέσεων.

Στό Ραμπουγιέ, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Σερβίας ἔδωσε τήν δική της μάχη. Ἔσπευσε στό μεσαιωνικό παλάτι ὁ ὑπέργηρος Πατριάρχης Παῦλος, μαζί μέ τούς Μητροπολίτες Κοσσυφοπεδίου καί Μαυροβουνίου, σέ μιά ὕστατη προσπάθεια νά περάσουν στό τελικό κείμενο τῶν συνομιλιῶν ἔστω μιά παράγραφο πού θά δημιουργοῦσε τήν αἴσθηση γιά τήν ἐγγύση τῶν θρησκευτικῶν μνημείων. Οἱ ἐλπίδες ὅμως ἐνταφιάστηκαν στό γενικότερο ναυάγιο.

Μιά ἀπεγνωσμένη κίνηση ἐπιχειρήθηκε στή συνέχεια ἀπό τά ἴδια τά μοναστήρια τοῦ Κοσσυφοπεδίου.

Προσέφυγαν στά δικαστήρια τοῦ Βελιγραδίου, διεκδικώντας νά τούς ἐπιστραφοῦν οἱ περιουσίες τους πού εἶχε κρατικοποιήσει ὁ Τίτο.

Πίστευαν πῶς μέ τά νά τίς θέσουν ὑπό τή νομική κατοχή τους, σέ περίπτωση ἀπόσχισης ἤ ἀνεξαρτησίας τοῦ Κοσσυφοπεδίου, θά μποροῦν νά τίς διεκδικήσουν.

Ἡ καινούρια πραγματικότητα ὅμως τά ἀνατρέπει ὅλα. Τό Κοσσυφοπέδιο, μετά ὀγδόντα ἕξι χρόνια σερβικῆς κυριαρχίας, περιέρχεται οὐσιαστικά στά χέρια τῶν Ἀλβανῶν. Οἱ Σέρβοι τό ἐγκαταλείπουν.

Μάταια ὁ Πατριάρχης Παῦλος ἱκετεύει ἀπό τό Πέτς, τήν ἱστορική ἕδρα τοῦ Πατριαρχείου τῆς Σερβίας, ὅπου ἔσπευσε νά ἐγκατασταθῆ ἀπό τήν Πέμπτη, τούς ὁμοεθνεῖς του νά μήν ἀφήσουν τίς πατρογονικές τους ἑστίες.

Τό μίσος καί ὁ φόβος μετά ὅσα ἔγιναν ὑπερισχύουν τοῦ θρησκευτικοῦ αἰσθήματος, τό ὁποῖο ὁ γέρων ἡγέτης προσπαθεῖ νά ἐξάψη.

Μέχρι προτινός, οἱ βαθιά θρησκευόμενοι Σέρβοι, δέν μποροῦσαν οὔτε νά διανοηθοῦν πῶς θά ἔφθανε ἡ ὥρα πού θά ἔχαναν τήν “κιβωτό” τῆς ὀρθόδοξής τους πίστης, γι’ αὐτό καί τό σόκ εἶναι μεγάλο στόν πληθυσμό.

Διότι ἄν στήν Κράϊνα καί τή Βοσνία τραυματίστηκε ἡ ἐθνική ὑπερηφάνεια τοῦ ἁπλοῦ ἀνθρώπου καί κατέρρευσε ὁ μύθος τοῦ “ἀνίκητου Σέρβου”, τώρα στό Κοσσυφοπέδιο συντρίβεται τό θρησκευτικό του αἴσθημα.

  • Προβολές: 2888