Skip to main content

Κύριο ἄρθρο: Ἡ ἀμερικανική κοινωνία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Αὐτὲς τὶς ἡμέρες παρακολουθοῦμε ὅλοι μὲ βαθειὰ θλίψη καὶ ὑπαρξιακὸ πόνο τὰ ὅσα διαδραματίζονται στὸ Ἰράκ. Ἀγωνισθήκαμε ὅλοι, ὁ καθένας μὲ τὸν τρόπο του, γιὰ τὴν ματαίωση τοῦ συγκαταβατικὰ ὀνομαζομένου πολέμου, ἀφοῦ εἶναι μιὰ παράνομη εἰσβολή. Συμμετεῖχα σὲ ἀντιπολεμικὲς ἐκδηλώσεις στὴν ἕδρα τῆς Μητροπόλεώς μου. Δυστυχῶς ὅμως ὁ πόλεμος ἔγινε, παρὰ τὴν διεθνῆ κατακραυγὴ καὶ τώρα ἐλπίζουμε καὶ προσευχόμαστε οἱ συνέπειες νὰ εἶναι ὅσο τὸ δυνατὸν λιγότερες.

Στὶς ἀντιπολεμικὲς ἐκδηλώσεις ἀκούσθηκαν διάφορα συνθήματα. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ ἦταν καὶ τὸ γνωστὸ σύνθημα: «φονιᾶδες τῶν λαῶν, ἀμερικάνοι». Θὰ ἤθελα νὰ διατυπώσω μερικὲς σκέψεις μου γύρω ἀπὸ τὸ σύνθημα αὐτό, γιατί ὅπως θὰ φανῇ στὴν συνέχεια, αὐτὸ τὸ σύνθημα δὲν πρέπει νὰ ἀναφέρεται στὸν ἀμερικανικὸ λαό, ἀλλὰ στοὺς ἡγέτες του.

1. Τὸ "πνεῦμα" τῆς Ἀμερικῆς
Κατ' ἀρχὰς πρέπει νὰ ὑπομνησθῇ ὅτι ἡ ἀμερικανικὴ κοινωνία εἶναι μιὰ ἀντιφατικὴ κοινωνία. Μέσα στοὺς κόλπους της ἔχει τὰ πιὸ ἀντιφατικὰ στοιχεῖα. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ διαπνέονται ἀπὸ τὴν ἀλαζονεία τῆς ἐξουσίας καὶ τῆς παγκόσμιας κυριαρχίας καὶ ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ διακατέχονται ἀπὸ τὴν ψυχολογικὴ καὶ ὑπαρξιακὴ ἀνασφάλεια καὶ ἀναζητοῦν ψυχολογικὰ καὶ ὀντολογικὰ στηρίγματα.

Ὁ ἀμερικανὸς συγγραφέας καὶ σκηνοθέτης Frank Schaeffer στὸ καταπληκτικό του βιβλίο « ἀναζητῶντας τὴν ὀρθόδοξη πίστη στὸν αἰῶνα τῶν ψεύτικων θρησκειῶν» , κατὰ μετάφραση τοῦ Ἀρχιμ. π. Αὐγουστίνου Μύρου, ἀναλύει μὲ ἐνάργεια καὶ σαφῆ γνώση τὸ πνεῦμα ἀπὸ τὸ ὁποῖο διαπνέεται ἡ ἀμερικανικὴ κοινωνία.

Στὴν ἀρχὴ τοῦ βιβλίου του γράφει μὲ ἐκφραστικότητα:

Ἡ Ἀμερικὴ εἶναι ἕνα ἔθνος, ποὺ οἱ ὑπήκοοί του λέμε ὅτι πιστεύουμε στὸν Θεό, ἐνῷ τὴν ἴδια ὥρα ζοῦμε καὶ συμπεριφερόμαστε ὅπως οἱ ἄθεοι. Κρινόμενοι ἀκόμη καὶ μὲ τὸ ἐλάχιστο παραδοσιακὸ κριτήριο χριστιανικῆς συμπεριφορᾶς οἱ ἀμερικανοὶ μὲ δυσκολία μποροῦν νὰ χαρακτηρισθοῦν ὡς "χριστιανικὸς λαός". Σὲ σύγκριση μὲ ἄλλους πολιτισμούς, ἐμεῖς οἱ ἀμερικανοὶ εἴμαστε ἴσως οἱ πιὸ ὑλιστὲς καὶ πιὸ μολυσμένοι ἄνθρωποι στὴ γῆ. Ὅμως, σύμφωνα μὲ αὐτὰ ποὺ λέμε γιὰ τοὺς ἑαυτούς μας, εἴμαστε ἕνας "θρησκευτικός", κι ἀκόμη ἕνας "καλὸς" λαός» .

Στὸ βιβλίο του ἐκφράζει τὴν ἀλήθεια ὅτι στὴν Ἀμερικὴ ἐπικρατοῦν δύο τάσεις. Στὴν πρώτη περιλαμβάνεται ἡ πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων ποὺ πιστεύουν ὅτι εἶναι θρησκευτικοὶ ἄνθρωποι, ἀλλὰ ὅμως αὐτὴ ἡ θρησκευτικότητά τους ὀφείλεται στὴν « μεγάλη πίστη σὲ πλανεμένες θρησκεῖες» . Στὴν δεύτερη τάση συγκαταλέγεται ἡ λεγόμενη « τάξη τῶν εἰδημόνων» (Knowledge Class) στὴν ὁποία ἀνήκει τὸ λεγόμενο « ἀνώτατο διανοητικό, πολιτικὸ καὶ κοινωνικὸ στρῶμα τῆς κοινωνίας μας» . Καὶ φυσικὰ αὐτὴ ἡ « τάξη τῶν εἰδημόνων» εἶναι ἐκείνη ποὺ καθορίζει ἐν πολλοῖς τὸ πνεῦμα ποὺ ἐπικρατεῖ σήμερα στὴν Ἀμερική.

Γενικὰ τὰ ρεύματα ποὺ κυριαρχοῦν στὴν ἀμερικανικὴ κοινωνία διαπνέονται ἀπὸ τὸν καλβινιστικὸ πουριτανισμό, τὸν εὐρωπαϊκὸ διαφωτισμὸ καὶ τὸ ρομαντικὸ κίνημα. Αὐτὲς οἱ ἀρχὲς διαπότισαν τὸ ἀμερικανικὸ ὄνειρο τῆς δημιουργίας μιᾶς κοινωνίας εὐδαιμονιστικὴς καὶ ἀπόλυτα κυριαρχικῆς στὸν κόσμο. Ἡ εὐδαιμονία συνδέθηκε μὲ τὸ "χριστιανικὸ δόγμα", ὅπως μεταφέρθηκε μὲ τοὺς μετανάστες καλβινιστές, καθὼς ἐπίσης αὐτὸ τὸ « χριστιανικὸ» πνεῦμα συνδέθηκε καὶ μὲ τὶς μετριασμένες διαφωτιστικὲς ἀρχὲς τῆς ἐλευθερίας, τῆς δημοκρατίας, τοῦ ἀνθρωπισμοῦ.

2. Οἱ ἀναζητήσεις τῶν Ἀμερικανῶν
Ἐνῷ αὐτὸ εἶναι τὸ γενικὸ πνεῦμα ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν Ἀμερικὴ καὶ ἐνῷ οἱ ἡγέτες τῶν Ἀμερικανῶν διαπνέονται ἀπὸ τὰ ὅσα ἀνέφερα προηγουμένως, ἐν τούτοις στὴν Ἀμερικανικὴ κοινωνία κυριαρχεῖ μιὰ ἀνασφάλεια καὶ μιὰ ἀναζήτηση τῆς αὐθεντικῆς ζωῆς. Ὑπάρχουν πολλοὶ ποὺ ἀντιδροῦν στὴν "τάξη τῶν εἰδημόνων" (Knowledge Class). Ὑπάρχει ἐπίσης καὶ μιὰ μεγάλη μερίδα ἀνθρώπων ποὺ ἀναζητοῦν μιὰ γνησιότερη ζωὴ ποὺ νὰ ἱκανοποιῇ τὴν ἐσωτερικὴ καὶ ὑπαρξιακὴ πεῖνα τους, γι' αὐτὸ καὶ παλαιότερα εἶχε γίνει ἀποδεκτὸς ὁ ὑπαρξισμός.

Ὅταν ἀναφερόμαστε στοὺς Ἀμερικανούς, πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπ' ὄψη μας ὅτι ὑπάρχουν πολλοὶ μετανάστες ποὺ προέρχονται ἀπὸ ὅλα τὰ Κράτη τῆς γῆς καὶ ποὺ δὲν συντονίζονται ἀπόλυτα μὲ τὶς ἐπιδιώξεις τῆς ἡγεσίας τους. Ἄλλωστε αὐτὲς τὶς ἡμέρες εἴδαμε στὰ Μέσα Γενικῆς Ἐνημέρωσης ὅτι πολλοὶ Ἀμερικανοὶ ἀντέδρασαν ἐμφανῶς καὶ δημοσίως γιὰ τὸν πόλεμο στὸ Ἰράκ. Γιὰ παράδειγμα ὑπάρχουν Ἕλληνες, Βαλκάνιοι, Τοῦρκοι, Ρῶσσοι, Ἀφρικανοί, Ἀσιᾶτες, Ἄραβες, Σύριοι, Λιβανέζοι κλπ. Καὶ ἂν σκεφθῇ κανεὶς ὅτι ὅλοι αὐτοὶ συνήθως σχημάτισαν « ἐθνικὲς θρησκεῖες» καὶ « ἐθνικὲς ἐκκλησίες» , πρᾶγμα τὸ ὁποῖο εἶναι ἕνα μεγάλο πρόβλημα γιὰ τὴν ἀμερικανικὴ κοινωνία, τότε μπορεῖ νὰ καταλήξη στὸ συμπέρασμα ὅτι τὰ πράγματα δὲν εἶναι καὶ τόσο ἁπλὰ καὶ εὔκολα στὸ νὰ καταδικάζουμε ὅλους τοὺς Ἀμερικανούς, ἐπειδὴ εἶναι Ἀμερικανοί.

Ὑπάρχει ἐπίσης μιὰ μεγάλη μερίδα ἀνθρώπων ποὺ ἔχουν ἀπογοητευθῇ ἀπὸ τὸν καλβινιστικὸ πουριτανισμό, ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ περιορίζεται μόνον στὴν ἐπιδερμικὴ ἠθική, καθὼς ἐπίσης ἀπογοητεύθηκαν καὶ ἀπὸ τὸν ὀρθολογισμὸ τοῦ διαφωτιστικοῦ πνεύματος, γιατί καὶ πάλι δὲν ἱκανοποιεῖται ἡ ὑπαρξιακή τους πεῖνα. Ἔτσι ὑπάρχουν πολλοὶ ποὺ ἀναζητοῦν μιὰ ἄλλη θρησκευτικὴ βάση. Δὲν εἶναι παράδοξο, ἀπὸ τῆς πλευρᾶς αὐτῆς, ὅτι πολλοὶ Ἀμερικανοὶ ἀσπάζονται τὸν βουδισμό, γιατί μέσα σὲ αὐτὸν αἰσθάνονται ὅτι βρίσκουν μιὰ ἀπάντηση γιὰ τὴν ὀδύνη τῆς ζωῆς, καθὼς ἐπίσης ἀσπάζονται τὸν μουσουλμανισμό, γιατί ἄλλωστε πολλὰ στοιχεῖα τοῦ δυτικοῦ χριστιανισμοῦ ὁμοιάζουν μὲ τὸ μουσουλμανικὸ ὄνειρο. Πράγματι τὸ εὐδαιμονιστικὸ πνεῦμα, ἡ κυριαρχία στὸν κόσμο, ἡ ἱερότητα τοῦ πολέμου, ἡ ἀτομοκρατία, εἶναι κοινὰ μεταξὺ τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τοῦ μουσουλμανισμοῦ.

Προσθέτοντας τὴν δική μου προσωπικὴ γνώση, θὰ ἤθελα νὰ σημειώσω ὅτι σήμερα ὑπάρχει μιὰ μεγάλη μερίδα ἀμερικανῶν, ποὺ ἀπογοητευμένη ἀπὸ ὅλα τὰ ἰδεολογικο-θρησκευτικὰ ρεύματα ποὺ ἐπικρατοῦν στὴν χώρα τους, ἀναζητοῦν καὶ βρίσκουν τὴν ὀρθόδοξη ἀλήθεια, μὲ τὴν νηπτικὴ παράδοσή της. Κλήθηκα νὰ συμμετάσχω σὲ πολλὰ συνέδρια καὶ σεμινάρια στὸ Σιάτλ, στὴν Ἀτλάντα κλπ. καὶ διέκρινα τὴν δίψα τῶν Ἀμερικανῶν γιὰ τὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση, ὅπως τὴν ἐκφράζει καὶ τὴν διατυπώνει ὁ ἅγιος Συμεῶν ὁ Νέος Θεολόγος, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ πολλοὶ ἄλλοι φιλοκαλικοὶ Πατέρες. Τοὺς ἐνδιαφέρει πολὺ τὸ κοινοτικὸ καὶ θεραπευτικὸ πνεῦμα ποὺ ἔχει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Περίπου δέκα ἀπὸ τὰ βιβλία μου ἔχουν μεταφρασθῆ στὴν ἀγγλικὴ γλῶσσα καὶ διαδόθηκαν εὐρέως στὴν ἀμερικανικὴ κοινωνία καί, βεβαίως, δημιουργοῦν εὐρύτατη συζήτηση, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὶς ἐπιστολὲς ποὺ λαμβάνω.

Ἑπομένως, ὅταν ἀναφερόμαστε σὲ κατακριτέες ἐνέργειες τῶν ἡγετῶν τῆς Ἀμερικῆς, θὰ πρέπει νὰ εἴμαστε προσεκτικοὶ καὶ νὰ μὴ καταδικάζουμε ὅλους τοὺς Ἀμερικανούς, γιατί ὑπάρχουν ἐξέχοντες πολιτικοί, διανοούμενοι καὶ πολὺς λαός, ποὺ ἔχουν διαφορετικὴ ἀντίληψη γιὰ τὰ θέματα αὐτά. Δυστυχῶς ἡ « τάξη τῶν εἰδημόνων» , μὲ τὴν ὅλη νοοτροπία τους, ἔχουν τὴν δυνατότητα νὰ δημιουργοῦν τὸ κατάλληλο κλίμα καὶ νὰ ἀποπροσανατολίζουν ἀκόμη καὶ μεγάλη μερίδα τοῦ ἀμερικανικοῦ λαοῦ. Ἐγὼ τοὐλάχιστον ἔχω τὴν ἐλπίδα ὅτι ὁ ἀμερικανικὸς λαὸς μὲ τὴν ἀνασφάλεια ποὺ ἔχει, μὲ τὶς ἀντιφατικότητες ποὺ τὸν διακρίνουν, τὸ ὑπαρξιακὸ ἀνικανοποίητο ποὺ τὸν διαποτίζει, μὲ τὴν ἀναζήτηση τῆς ἱστορικῆς Ἐκκλησίας ποὺ τὸν χαρακτηρίζει, μὲ τὴν προσπάθειά του νὰ βρῇ ὑπαρξιακὲς καὶ ὑπαρκτικὲς ἀπαντήσεις εἶναι ἀρκετὰ ἀνοικτὸς στὴν αὐθεντικὴ ὀρθόδοξη θεολογία μὲ τὸ ἡσυχαστικὸ καὶ κοινωνικό της πνεῦμα, μὲ τὴν ἀγάπη στὸ πρόσωπο καὶ τὴν κοινωνία.

Ἀκριβῶς καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν δὲν ἔχει εὐθύνη μόνον ὁ ἀμερικανικὸς λαὸς ἔναντι τοῦ κόσμου, ἀλλὰ καὶ ἐμεῖς, ἰδιαιτέρως οἱ ὀρθόδοξοι, ἔχουμε εὐθύνη ἀπέναντί του, στὸ κατὰ πόσον ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ τοῦ ἱκανοποιοῦμε αὐτὸ τὸ ὑπαρξιακὸ κενό.

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ

  • Προβολές: 3538