Skip to main content

Παναγιώτη Μελικίδη: Κοίμησις ἐν μέσῳ Ἐκκλησίας

Παναγιώτη Μελικίδη, Θεολόγου

Στὸ τεῦχος τοῦ Ἰουνίου ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ.κ. Ἰερόθεος ἀναφέρθηκε στὸ κύριο ἄρθρο τοῦ τεύχους στὴν προσωπικότητα τῆς Esther Williams, ἡ ὁποία μετέφρασε στὰ Ἀγγλικὰ θεολογικὰ ἔργα τοῦ Μητροπολίτη. Σύμφωνα μὲ τὴν ἐπιθυμία τῆς μεταφράστριας ἡ νεκρώσιμος ἀκολουθία ἐψάλη στὴν Ἱερὰ Μονὴ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου στὴν Λειβαδιά, ὅπου καὶ ἐτάφη, δίπλα σὲ μοναχὲς καὶ πρόσωπα ποὺ ἀγάπησαν τὸν μοναχισμὸ καὶ ἔζησαν ὡς μοναχές. Ὡς ἐλάχιστο φόρο τιμῆς καὶ μνήμης στὰ πρόσωπα αὐτά, θὰ δοῦμε τὸ τυπικὸ ποὺ ἀκολουθεῖται ἀπὸ τοὺς μοναχοὺς μετὰ τὴν ταφὴ κεκοιμημένου ἀδελφοῦ.

Στὸ Ἅγιον Ὀρος, λοιπόν, ἀφοῦ γίνει ἡ ταφὴ τοῦ κεκοιμημένου ἀδελφοῦ καὶ σκεπασθῇ τὸ μνῆμα μὲ τὸ χῶμα, ὁ Προεστῶς Ἱερεὺς δίνει τὴν ἐντολὴ ν ἀρχίσουν οἱ Πατέρες τὴν καθιερωμένη προσευχὴ ὑπὲρ ἀναπαύσεως τοῦ κοιμηθέντος. Ὁ τύπος τῆς προσευχῆς προβλέπει ἕνα ἑκατοστάρι κομποσχοίνι καὶ ἐνενῆντα μετάνοιες. Πρὶν ὅμως προχωρήσουν οἱ παρευρισκόμενοι μοναχοὶ στὰ διατεταγμένα, ὁ Ἱερεὺς ἐκφωνεῖ τὸν ἀκόλουθο λόγο: "Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, ὁ ἀδελφὸς ἡμῶν (δεῖνα) ἐκπλήρωσε τὸ κοινὸν καὶ ἀναπόφευκτον χρέος. Καὶ ἰδοὺ κεῖται νεκρὸς καὶ ἄπνους μηκέτι πλέον φροντίζων τὰ τῆς ματαιότητος. Τὸ μὲν σῶμα παραδίδοται εἰς τὴν γῆν ἐξ ἧς ἐπλάσθη μέχρι τῆς κοινῆς Ἀναστάσεως· ἡ δὲ ψυχὴ ἀπέρχεται πρὸς τὸν Πλάστην Θεὸν ἡμῶν καὶ δίκαιον Κριτήν, ἐν ὦ προσωποληψία οὐχ ὑπάρχει. Ἀλλ ἐπειδὴ καὶ συνέζησεν μεθ ἡμῶν ἐπὶ τόσα ἔτη δυνατὸν ὡς ἄνθρωπος καὶ αὐτὸς νὰ παρεπίκρανεν τινὰ ἐξ ἡμῶν ἢ μὲ λόγον ἢ μὲ ἔργον, δέεται καὶ παρακαλεῖ δι ἐμοῦ, ἵνα συγχωρήσωμεν αὐτὸν ἐπαναλαμβάνοντες τρίς, λέγοντες τό: "ὁ Θεὸς συγχωρῆσαι καὶ ἐλεῆσαι αὐτόν". Καὶ μετὰ προθυμίας ἂς ἐκτελέσωμεν τὸ συνηθισμένον κομβοσχοίνιον λέγοντες τό: "Κύριε, ἀνάπαυσον τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου".

Σύμφωνα μὲ ἄλλη συνήθεια τὸ κομποσχοίνι γίνεται στὸ ναὸ μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση τῆς ταφῆς. Ἀκολουθεῖ μάλιστα καὶ μιὰ μικρὴ ἀκολουθία, ὅπως αὐτὴ διασώζεται σὲ χειρόγραφο κώδικα τοῦ 15ου αἰῶνα στὸ Σινᾶ (βλ. χείρ. Κώδικα 988). Ἐπίσης καὶ ὁ Συμεῶν Θεσσαλονίκης γνωρίζει τὸ τυπικὸ νὰ γίνονται δώδεκα μετάνοιες κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ταφῆς. Ἀναφέρει συγκεκριμένα: "Καὶ δωδεκάκις πάντων τῷ Θεῷ ὑπὲρ τοῦ τελευτήσαντος προσκυνούντων εἰς ἐξιλέωσιν τῆς αὐτοῦ ζωῆς". Ἀφοῦ οἱ Πατέρες πραγματοποιήσουν τὰ ὅσα προβλέπονται, συμμετέχουν στὴν "μακαριά", στὴν τράπεζα δηλαδὴ ποὺ παρατίθεται μετὰ τὴν ἐξόδιο ἀκολουθία καὶ τὴν ταφή. Φυσικὰ νὰ σημειώσουμε ὅτι τὰ τυπικὰ τῆς ταφῆς κεκοιμημένου μοναχοῦ παραλλάσσονται ἀπὸ μονὴ σὲ μονή.

Ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Θεμιστοκλῆς Χριστοδούλου στὸ βιβλίο τοῦ "Περὶ τῆς κηδείας" ἀναφέρει τυπικὸ ποὺ λαμβάνει χώρα κατὰ τὴν ταφὴ κεκοιμημένου καὶ διασώζεται σὲ χειρόγραφο κώδικα (βλ. χείρ. κώδ. 1061 του ἔτ. 1535 τῆς Ι. Μονῆς Παντελεήμονος τοῦ Ἁγ. Ὀρους). Πραγματικά, στὴν χειρόγραφη λειτουργικὴ παράδοση δὲν συναντᾶται κάτι παρόμοιο. Πρόκειται γιὰ ἀνάγνωσμα κατὰ τὴν ὥρα τῆς ταφῆς. Ἀναφέρεται συγκεκριμένα: "Εἶτα καθίζουσιν οἱ ἱερεῖς γύρωθεν τοῦ τάφου καὶ ἀναγινώσκεται ὁ λόγος τοῦ ἁγίου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου, Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου. "Λόγος εἰς τὸν μάταιον βίον καὶ περὶ τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ". Εὐλόγησον, Δέσποτα. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅσα τὰ τοῦ βίου μάταια καὶ ἀπολλυμένα πράγματα, βλέπετε πάλιν τὸ ἡμέτερον· ὁ γὰρ πλοῦτος παρέρχεται καὶ ἡ δόξα ἀπολύεται καὶ πάντα ἀλλάσσονται". Ἀκολουθεῖ τοῦ Λόγου Ἀποστολοευαγγέλιον.

Μάλιστα ὁ π. Θεμιστοκλῆς ἀναφέρει στὸ βιβλίο του ὅτι, ὅταν παρευρέθηκε σὲ ἐξόδιο ἀκολουθία μοναχοῦ στὴ Νέα Σκήτη, μετὰ τὴν ταφὴ μοιράστηκαν σὲ φακέλους μανδήλια καὶ κομποσχοίνια, ὄχι βέβαια ὡς δῶρα, ἀλλὰ ὡς ἐνθύμια, ὥστε οἱ μοναχοὶ νὰ ἐνθυμοῦνται τὸν κεκοιμημένο ἀδελφὸ στὶς προσευχές τους.

Εἴθε, συμφωνα μὲ τὸν λόγο τοῦ Σεβασμιωτάτου, "νὰ μᾶς ἀξιώση ὁ Θεὸς νὰ συναντηθοῦμε στὴν ἄλλη ζωή....καί νὰ δοξολογοῦμε τὸν Τριαδικὸ Θεὸ μὲ τὴν καινὴ γλῶσσα καὶ τὸν καινὸ τρόπο ζωῆς".—

  • Προβολές: 2536