Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ Σκοπιανοί - Ἀλήθεια καὶ θεολογία

Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ οἱ Σκοπιανοί

Ἕνα σύντομο ρεπορτὰζ σὲ κάποιο τηλεοπτικὸ δελτίο εἰδήσεων, μὲ ἀφορμὴ τὴν προβολὴ μιᾶς ταινίας, μοῦ ἀπέδειξε τὸ κακὸ ποὺ μπορεῖ νὰ κάνη ἡ ἐκπαίδευση ποὺ παρέχει ἕνα κράτος, ὅταν εἶναι ὑποταγμένη σὲ "ἐθνικὰ" ἰδεολογήματα, τὰ ὁποῖα ἀπέχουν πολὺ ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα.

Ἡ πολυσυζητημένη τελευταία ταινία γιὰ τὸν Μ. Ἀλέξανδρο προβλήθηκε στὰ Σκόπια, ἀλλά, ὅπως μετέδωσαν τὰ Μ.Μ.Ε., ἀπογοήτευσε τοὺς Σκοπιανούς. Ἡ ταινία δὲν ἱκανοποίησε τὸ "ἐθνικό" τους φιλότιμο, δὲν τοὺς ἔδωσε αὐτὸ ποὺ περίμεναν· ἕναν ὕμνο, δηλαδή, στὴν δανεικὴ ἱστορία τους, μιὰ διθυραμβικὴ ἀναφορὰ στὸν μεγάλο –ἀπὸ "μετεγγραφή"– πρόγονό τους. Γαλουχημένοι μὲ τὸν μῦθο τῆς Μακεδονικῆς τους καταγωγῆς, πεπεισμένοι ὅτι ὁ Μ. Ἀλέξανδρος εἶναι ὁ ἔνδοξος μακρυνὸς πρόγονός τους καὶ ὅτι τὸ ἀπέραντο κράτος του συνιστᾶ τὸ ἔνδοξο ἐθνικὸ παρελθὸν τοῦ πρόσφατου ἑτερόκλητου κρατικοῦ μορφώματός τους, σκανδαλίστηκαν ἀπὸ τὸ περιεχόμενο τῆς ταινίας. Κυρίως δὲν ἄντεξαν τὸ νὰ παρουσιάζεται ὁ Ἀλέξανδρος στὴν ταινία ὡς Ἕλληνας, καὶ τὸ πιὸ προκλητικὸ γι' αὐτούς, νὰ ξεκινᾶ τὴν μεγάλη ἐκστρατεία του στὴν ἀνατολὴ "γιὰ τὴν δόξα τῆς Ἑλλάδος".

Βγαίνοντας νεαροὶ σκοπιανοὶ ἀπὸ τὸν κινηματογράφο ἐμφανίστηκαν μπροστὰ στὶς κάμερες προβληματισμένοι. Μετὰ τὴν ἐπίσημη ἀναγνώρισή τους ἀπὸ τὸν πρόεδρο Μποὺς μὲ τὸ συνταγματικό τους ὄνομα δέχθηκαν κινηματογραφικὰ τὴν ἐπίθεση τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας. Ὁρισμένοι ἀπὸ αὐτοὺς αἰσθάνθηκαν τὴν ἀνάγκη, μπροστὰ στὶς κάμερες, νὰ ἀντιδράσουν. Ἔτσι, ἄλλοι ἀπέρριψαν τὰ ἱστορικὰ ἐρείσματα τῆς ταινίας, θεωρῶντας λάθος τὴν παρουσίαση τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου ὡς Ἕλληνα καὶ ἄλλοι –πιὸ ρεαλιστές– δέχθηκαν τὰ γεγονότα ὅπως τὰ εἶδαν στὴν ὀθόνη, ἀλλὰ προσπάθησαν νὰ τὰ ἑρμηνεύσουν "μακεδονικά". Κάποιος συγκεκριμένα εἶπε, ὅτι ὁ πατέρας τοῦ Ἀλεξάνδρου ἦταν Μακεδόνας, ἀλλὰ ἡ μητέρα του Ἑλληνίδα. Ἡ ἑλληνικὴ καταγωγὴ τῆς μητέρας του τὸν ἐπηρέασε. Ἔτσι ἐξηγοῦνται ὅλα ὅσα ἡ ταινία παρουσιάζει γιὰ τὴν ἑλληνικότητα τοῦ Ἀλεξάνδρου. Φυσικά, ὁ νεαρὸς σκοπιανὸς δὲν μποροῦσε νὰ χωρέση στὸ μυαλό του τὰ αὐτονόητα τῆς ἱστορίας μας, λόγῳ τοῦ ὅτι ἡ ἱστορικὴ παιδεία ποὺ δέχθηκε, μέσα ἀπὸ τὴν ἐκπαίδευση τοῦ κράτους του τοῦ ἔχει δημιουργήσει διαφορετικὰ ἀπὸ ἐμᾶς ἱστορικὰ αὐτονόητα.

Πάντως, κρισιμότερο ἀπὸ τὶς ἀλυτρωτικὲς θεωρίες, ποὺ ἀποδείχθηκε ὅτι καλλιεργοῦνται στὰ Σκόπια, εἶναι τὸ γενικότερο πρόβλημα τῆς ἐκπαίδευσης. Στὴν κυριολεξία ἡ ἐκπαίδευση (κρατικὴ ἢ ἰδιωτική) –μαζὶ μὲ ἄλλους, βέβαια, παράγοντες– διαμορφώνει (μεταμορφώνει ἢ καὶ παραμορφώνει) συνειδήσεις.

Ἀλήθεια καὶ θεολογία

Πολλοὶ μιλοῦν γιὰ τὴν ἀναγκαιότητα ὑπάρξεως κάποιων ἐθνικῶν μύθων. Ἄλλοι, πάλι, μιλοῦν γιὰ πλήρη ἀπομυθοποίηση τῆς ἱστορίας καὶ τὴν κατάρρευση ὅλων τῶν ἱστορικῶν εἰδώλων. Τελευταῖα, μάλιστα, ὑπάρχει μιὰ "νεοταξικὴ" τάση γιὰ πλήρη ἀναθεώρηση τῆς ἱστορίας, μέσα σὲ ἕνα πνεῦμα διαλλαγῆς καὶ κατανόησης ὅλων τῶν ἱστορικῶν προσώπων καὶ τῶν γεγονότων.

Μὲ ἁπλὰ λόγια ἕνας λαὸς γιὰ νὰ πολιτευθῇ δημιουργικὰ μέσα στὸ σήμερα δὲν χρειάζεται οὔτε μύθους, οὔτε ἀπομυθοποίησεις, ποὺ καὶ αὐτὲς προδίδουν, ὅταν ὑπερβάλλουν, τὴν ἀλήθεια. Χρειάζεται ἱστορικὲς ἀλήθειες καὶ ἐμπειρικὴ θεολογία. Γιατί τὸ νόημα στὰ γεγονότα –σὲ ὅλα τὰ γεγονότα– τὸ δίνει ἡ ὀρθὴ θεολογικὴ ἀναφορά.

π.Θ.Α.Β.