Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ἡ Ὀρθοδοξία ὡς σκάνδαλον

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Μέσα σὲ περίοδο σκανδάλων, κοινωνικῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν, ἑορτάσθηκε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ἡ ἑορτὴ τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἔγιναν πολλὲς ἀναλύσεις γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ ζωὴ καὶ παρουσιάσθηκε ἀπὸ μερικοὺς ἡ Ὀρθοδοξία ὡς μιὰ θρησκεία καὶ μιὰ τέλεια θρησκευτικὴ ἰδεολογία ποὺ μπορεῖ νὰ βοηθήση τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο, οὐσιαστικὰ γιὰ νὰ κλεισθῇ ἀκόμη περισσότερο μέσα στὴν ἀτομικότητά του. Τὸ ἴδιο, ἄλλωστε, κάνουν ὅλες οἱ θρησκευτικὲς ἰδεολογίες καὶ ὅλες οἱ θρησκευτικὲς σέκτες.

Ὅμως, τελικὰ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἕνα σκάνδαλο, κυρίως γιὰ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο ποὺ θέλει νὰ χρησιμοποιῇ κάθε ἰδεολογία, ἀκόμη καὶ τὴν θρησκευτική, γιὰ ὠφελιμιστικοὺς καὶ χρησιμοθηρικοὺς σκοπούς.

Ἡ λέξη σκάνδαλο δηλώνει τὴν παγίδα καὶ τὸν βρόχο ποὺ στήνεται ἀπὸ κάποιον ἐχθρὸ καὶ μεταφορικὰ ἡ λέξη σκάνδαλο σημαίνει τὸν πειρασμό, τὸ πρόσκομμα. Μὲ αὐτὴν τὴν ἔννοια καὶ ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους δὲν γνωρίζουν τὸ ἐσωτερικό της βάθος καὶ τὴν ἐσωτερική της πληρότητα, εἶναι καὶ γίνεται παγίδα καὶ βρόχος, πειρασμὸς καὶ πρόσκομμα.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους, ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὴν θρησκευτικὴ καὶ μυστικιστικὴ παράδοση τῆς Ἀνατολῆς, τὴν ἐντάσσουν μέσα στὶς ἄλλες θρησκεῖες, προσπαθῶντας νὰ ἀποκομίσουν ὀφέλη θρησκευτικὰ καὶ μυστικιστικὰ καὶ ἀγνοοῦν ὅτι δὲν πρόκειται γιὰ θρησκεία, ἀλλὰ γιὰ Ἐκκλησία, μιὰ Θεανθρώπινη κοινωνία ποὺ ἀπαλλάσσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἀρρώστια τῆς Θρησκείας.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους, ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὸν σχολαστικισμὸ τοῦ Καθολικισμοῦ καὶ τὸν ἠθικισμὸ τοῦ Προτεσταντισμοῦ, θεωροῦν ὅτι καὶ αὐτὴ ἔχει φιλοσοφικές – ἰδεολογικὲς ἀλήθειες καὶ ἠθικὸ σύστημα γιὰ μιὰ εὐτυχισμένη ζωή, μὲ τὴν συμβατικὴ ἔννοια τοῦ ὅρου, καὶ ἀγνοοῦν ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία θεραπεύει τὸ πυρῆνα τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους τὴν ἑρμηνεύουν μέσα ἀπὸ τὰ δυτικὰ πρότυπα τῆς μεταφυσικῆς, τοῦ φεουδαλισμοῦ, καὶ γι' αὐτὸ τὴν πολεμοῦν, ὅπως τὸ ἔκαναν οἱ διαφωτιστές, οἱ ρομαντικοὶ καὶ οἱ μοντερνιστές, ἀγνοῶντας ὅμως ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἀντιμεταφυσικὴ στὴν βάση της καὶ βρίσκεται στὸν ἀντίποδα τοῦ φεουδαλισμοῦ, γι΄ αὐτὸ καὶ δὲν τὴν ἐνοχλοῦν τὰ βέλη τῶν διαφόρων δυτικοευρωπαϊκὼν ρευμάτων, οὔτε ποτὲ στὸν χῶρο της δημιουργήθηκαν τέτοια ἐχθρικὰ πρὸς αὐτὴν ρεύματα. Καὶ ὅσα ὑπάρχουν εἶναι μεταπρατικά.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους θέλουν νὰ ἐπενδύσουν σὲ αὐτὴν τὰ πάθη τους, κυρίως τὴν φιλοδοξία, τὴν φιληδονία καὶ τὴν φιλαργυρία, καὶ νὰ τὴν χρησιμοποιήσουν γιὰ κοινωνικοὺς καὶ πολιτικοὺς σκοποὺς καὶ ἀγνοοῦν ὅτι ἡ οὐσία τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως εἶναι ἡ μετατροπὴ τῆς φιλαυτίας σὲ φιλοθεΐα καὶ φιλανθρωπία.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους τὴν χρησιμοποιοῦν γιὰ τὴν συγκρότηση τῶν ἰδιοτύπων "ἱερατείων" καὶ "ἐπισκοπάτων" καὶ ἀγνοοῦν ὅτι στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ξένα ὅλα αὐτὰ τὰ συστήματα ποὺ κάνουν λόγο γιὰ κληρικοκρατία καὶ λαϊκοκρατία.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους τὴν θεωροῦν ὡς μιὰ ὀργάνωση εὐσεβῶν ἀνθρώπων, γιατί ἀγνοοῦν ὅτι οἱ ὁμάδες τῶν καθαρῶν, ἀπὸ τὸν μανιχαϊσμὸ μέχρι τὶς πολλὲς θρησκευτικὲς κινήσεις τοῦ Μεσσαίωνος, δὲν ἔχουν καμμιὰ σχέση μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ποὺ εἶναι χῶρος των εἰλικρινῶς μετανοούντων, χωρὶς συμφέροντα καὶ ἀτομικοὺς σκοπούς.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους τὴν θέλουν ὡς ἕνα δεκανίκι τοῦ ἐθνικισμοῦ καὶ τοῦ καπιταλισμοῦ, ἀγνοῶντας ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διακρίνεται ἀπὸ τὴν οἰκουμενικότητά της καὶ τὴν ἀγάπη της γιὰ τὸν ἄνθρωπο, "ὅπου γῆς", κυρίως τὸν πονεμένο καὶ βασανισμένο ἀπὸ κάθε τυραννικὴ ἐξουσία.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους τὴν θεωροῦν ὡς ἕνα Νομικὸ Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου καὶ ἕνα παράρτημα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων ἢ ἐκφραστῆ διαφόρων πολιτικῶν σχηματισμῶν, ποὺ εἶναι ὅμως ἀναγκαῖοι σὲ μιὰ δημοκρατικὴ κοινωνία, ἀγνοῶντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀγκαλιάζει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους σὲ ὅποια κόμματα κι ἂν βρίσκονται, ὅπως ἀκριβῶς ἡ κλῶσσα σκεπάζει ὅλα τὰ πουλιά της, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ χρῶμα τοῦ καθενός.

Εἶναι σκάνδαλο γιὰ ὅσους ψάχνουν μέσα σὲ αὐτὴν σκάνδαλα ποικίλης μορφῆς καὶ βαθμοῦ, γιατί τὸ δικό της σκάνδαλο εἶναι ὅτι ἀγαπᾶ ὅλους καὶ ὅλα καὶ δὲν θεωρεῖ τοὺς ἄλλους ὡς ἐχθρούς. Δὲν ἔχει ἐχθρούς.

Ὅποιος βλέπει τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέσα ἀπὸ τέτοιες παραμορφωτικὲς διόπτρες σκανδαλίζεται μαζί της. Στὴν οὐσία ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι σκάνδαλο, ὅπως σκάνδαλο μπορεῖ νὰ γίνη ὁ φωτεινὸς ἥλιος, ὁ ὁποῖος ἀνήκει σὲ ὅλους, τοὺς φωτίζει καὶ τοὺς θερμαίνει, ἀλλὰ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ἰδιοποιηθῇ καὶ νὰ τὸν ἀντικρύση κατάματα, γιατί θὰ τυφλωθῇ.

Ὅποιος θέλει νὰ μάθη τὴν φωτεινότητα καὶ τὴν θαλπωρὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, μπορεῖ νὰ διαβάση τὰ κείμενα τοῦ ἁγίου Συμεῶν τοῦ Νέου Θεολόγου καὶ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καθὼς ἐπίσης καὶ τὸ ὡραῖο βιβλίο τοῦ Vladimir Lossky "Ἡ μυστικὴ θεολογία τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας". Κι ἂν δὲν ἔχει χρόνο καὶ τρόπο νὰ διαβάση τέτοια κείμενα, τότε ἂς χαρῇ τὸ περίφημο βιβλίο ποὺ λέγεται "Γεροντικόν", ἀλλὰ καὶ τὰ ἔργα τοῦ Ντοστογιέφσκυ καὶ τοῦ Παπαδιαμάντη, ὅπου θὰ βρῇ τοὺς ταπεινοὺς ἐκφραστὲς τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως ποὺ τραγουδοῦν "τὰ τραγούδια τοῦ Θεοῦ", ποὺ ζοῦν ταπεινὰ στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, χωρὶς φανφάρες, ταρτουφισμούς, βερμπαλισμοὺς καὶ θεατρινισμούς, ποὺ μετανοοῦν καὶ αἰσθάνονται τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὄχι ὡς ἕνα στοχαστικὸ χῶρο, οὔτε ὡς ἕνα κοινωνικὸ καὶ ἠθικὸ σύστημα, ἀλλὰ ὡς μιὰ κοινότητα ταπεινῶν καὶ ἐξαγιασμένων ἀνθρώπων, ὡς ἕνα πνευματικὸ νοσοκομεῖο ποὺ προσφέρει λάδι καὶ κρασὶ γιὰ νὰ γιάνουν οἱ πληγές τους. Αὐτὸ τὸ συναντοῦσε κανεὶς στὸν π. Παΐσιο, τὸν π. Πορφύριο, τὸν π. Ἰάκωβο, τὸν π. Ἐφραίμ, τὸν π. Σωφρόνιο.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ζωὴ γιὰ τοὺς παραπάνω, ἀλλὰ σκάνδαλο γιὰ τοὺς δοκησίσοφους, τοὺς θρησκευομένους, τοὺς ταρτούφους, τοὺς παντὸς εἴδους καθαροὺς καὶ ἐκμεταλλευτές, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ τὴν μετατρέψουν σὲ κοινωνικό, ἠθικὸ καὶ πολιτικὸ σύστημα, ἀκριβῶς γιατί κανένα Κράτος δὲν μπορεῖ νὰ γίνη καὶ νὰ εἶναι Χριστιανικό, πολὺ δὲ περισσότερο δὲν μπορεῖ νὰ γίνη ὀρθόδοξο. Καὶ ὅπου ἐπιχειρήθηκε νὰ γίνη ἀπέτυχε.

Αὐτὰ εἶναι τὰ πραγματικὰ σκάνδαλα στὴν Ἐκκλησία. Καὶ ὅσοι ἔχουν ἐσφαλμένες ἀντιλήψεις γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι σκανδαλίζοντες ἢ σκανδαλιζόμενοι, ποὺ κι αὐτοὶ τελικὰ δέχονται τὴν ἀγάπη της καὶ τὴν θαλπωρή της, γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶναι μάνα καὶ ὄχι σύστημα, εἶναι Νοσοκομεῖο ποὺ θεραπεύει πληγὲς καὶ ὄχι σύστημα ποὺ ἐγκλωβίζει καὶ σκοτώνει μὲ τὶς ἀπρόσωπες ἰδεολογίες.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ὁ "χῶρος" ὅπου ἀκούγονται καὶ βιώνονται, ὅπως θὰ ἔλεγε καὶ ὁ ἅγιος Συμεῶν ὁ Νέος Θεολόγος, "οἱ τῶν θείων ἐρώτων ὕμνοι". Καὶ ὅποιος τελικὰ ἀντέχει. Γιὰ τοὺς ἄλλους εἶναι σκάνδαλο καὶ μωρία.