Στυλιανοῦ Γερασίμου: «Ἅγιος Πανάρετος»

Στυλιανοῦ Γερασίμου, Θεολόγου-Μουσικοῦ

Συνεχίζοντας τὴν περιήγησή μας στὸ Κυπριακὸ Ἁγιολόγιο θὰ ἀναφερθοῦμε σὲ μιὰ ἐξίσου σημαντικὴ μορφὴ ἁγίου, τὸν ἅγιο Πανάρετο. Γεννήθηκε γύρω στὸ 1710 μ.Χ στὴν Περιστερωνοπηγή της Ἀμμοχώστου. Οἱ γονεῖς του τὸν ἔστειλαν καὶ σπούδασε σὲ ἑλληνικὸ ὀρθόδοξο σχολεῖο στὴν Λευκωσία. Ὅταν τελείωσε τὸ σχολεῖο, ὁ Πανάρετος ἔγινε μοναχὸς στὴν μονὴ τοῦ ἁγίου Ἀναστασίου, στὸ χωριό του. Στὸ μοναστήρι ὁ νεαρὸς Πανάρετος καλλιέργησε μὲ ἐπιμέλεια τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ ζωή. Ὁ πόθος του ἦταν νὰ μπορέση νὰ γίνη κάποια μέρα «πηγὴ ὕδατος» γιὰ τοὺς γύρω του. Γι' αὐτὸ κύρια ἐνασχόλησή του ἦταν ἡ προσευχὴ καὶ ἡ Ἁγία Γραφή. Ἀργότερα ὁ ἅγιος ὑπηρέτησε ὡς Ἔξαρχος στὴν Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ γιὰ λίγο διάστημα, καθὼς καὶ στὴ Μονὴ τοῦ ἁγίου Νεοφύτου ὡς ἡγούμενος.

Ὅταν τὸ 1764 μ.Χ. ἔγινε ἡ ἀνταρσία τοῦ Τούρκου Χαλὴλ καὶ οἱ κάτοικοι γύρω ἀπὸ τὴν Λευκωσία ἄρχισαν νὰ ὑποφέρουν, ὁ Πανάρετος ὡς ἡγούμενος στὴν Παναγία τὴν Παλλουριώτισσα, συμπαραστάθηκε στοὺς κατοίκους. Ἔτσι ὁ λαὸς τὸν ἀνέβασε στὴν θέση τοῦ Ἐπισκόπου Πάφου. Ἔκτισε ναούς, γιατί αὐτοὶ κρατοῦν τὸ ἦθος τοῦ λαοῦ. Ὁ Πανάρετος ὅμως δὲν περιορίστηκε μόνο σ’ αὐτό. Περισσότερο ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν ἀνακαίνιση τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν. Ἂν καὶ Ἐπίσκοπος ὁ Ἅγιος ἔζησε ὅλα τὰ χρόνια του σὰν νὰ ἦταν ἀσκητὴς Ἐπίσκοπος. Στὸ κορμί του εἶχε ζωσμένη μιὰ ἁλυσίδα πολὺ βαρειὰ καὶ στὸ λαιμό του μιὰ ἄλλη μὲ ἕναν σταυρό. Αὐτὸ βέβαια δὲν τὸ γνώριζε κανείς.

Ὁ Πανάρετος σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ στάθηκε πιστὸς στὸ Θεὸ καὶ φίλος τῶν ἀνθρώπων. Ὅταν ὁ Τοῦρκος διοικητὴς τῆς Κύπρου Χατζῆ Μπακὴς κυβερνοῦσε πολὺ σκληρὰ τὸ νησί, ὁ Πανάρετος μαζὶ μὲ ἄλλους πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ νὰ ὑποβάλη παράπονα στὸν Σουλτᾶνο. Ὁ Πανάρετος γνώριζε ὅτι γιὰ νὰ γίνη κάποιος ἀγαπητὸς στὸ Θεὸ πρέπει νὰ ὑπηρετήση τὸν συνάνθρωπό του, πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ὀφείλει νὰ ἀποβάλη τὸν ἐγωϊσμό του. Τὸ ξεπέρασμα αὐτὸ τοῦ ἐγωϊσμοῦ παραγματοποιεῖται μὲ τὴν ἄσκηση. Ἡ ἄσκηση ἔχει διάφορες μορφές, μὰ ὁ τελικὸς σκοπὸς εἶναι ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἄσκηση κατὰ τὸν ἅγιο βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀνακαλύψη τὶς πραγματικές του ἀνάγκες, ποὺ εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἐλευθερία καὶ ἡ ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του.

Ἀξίζει ὅμως νὰ ἀναφέρουμε καὶ μερικὰ θαύματα ποὺ ἔκανε ὁ Ἅγιος σὲ κάποιους πιστούς. Ἕνας ἱερέας τῆς ἐπαρχίας του καταλήφθηκε ἀπὸ τὸ πάθος τῆς αἰσχροκέρδειας. Ὁ Ἅγιος κάλεσε κοντά του τὸν ἱερέα τὸν παρετήρησε καὶ τὸν συμβούλευσε. Ὁ ἱερέας κατόρθωσε νὰ ξεγελάση τὸν Ἅγιο καὶ νὰ πάρη τὴν συγχώρεσή του. Ὁ ἱερέας συνέχισε αὐτὴ τὴ ζωή του καὶ ὁ Ἅγιος τὸν συμβούλευσε γιὰ δεύτερη φορά. Ὁ ἀδιάντροπος ἱερέας ἄρχισε μὲ ἀσέβεια νὰ ἀναφέρεται στὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ. Τότε ὁ θεῖος Πανάρετος τοῦ εἶπε μὲ αὐστηρότητα: «Νὰ κλείσης τὸ στόμα σου» Ἀπὸ τὴν ἴδια ἐκείνη στιγμὴ ὁ ἀθεόφοβος ἱερέας ἔμεινε βουβὸς γιὰ μεγάλο διάστημα. Στὸ τέλος ἀρρώστησε βαρειὰ καὶ φοβούμενος τὴν τιμωρία τοῦ Θεοῦ μετενόησε καὶ μὲ δάκρυα ἔγραψε στὸν Ἐπίσκοπο νὰ τὸν λυπηθῇ καὶ νὰ πάη νὰ τὸν ἐξομολογήση.

Ὁ Ἐπίσκοπος ἔτρεξε στὸ προσκέφαλο τοῦ ἀρρώστου, ποὺ μὲ νεύματα τοῦ ζητοῦσε νὰ τὸν λυπηθῇ καὶ νὰ τὸν γιατρέψη, γιὰ νὰ μπορέση νὰ ἐξομολογηθῆ. Τότε ὁ Ἅγιος παρεκάλεσε τὸν Κύριο καὶ ἀμέσως ἔγινε τὸ θαῦμα. Ἡ γλῶσσα τοῦ ἱερέα λύθηκε καὶ ἐξομολογήθηκε μὲ δάκρυα. Τὸ θαῦμα μαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Θεσσαλονίκης Γεράσιμο, ποὺ ἦταν τότε στὴν Πάφο. Ὁ Πανάρετος παρέδωσε τὸ πνεῦμα του στὸν Κύριο τὸ 1790 μ.Χ. Τάφηκε κάτω ἀπὸ τὸ κωδωνοστάσιο τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου στὴν Πάφο. Στὴν κηδεία του ἕνας παράλυτος ἄγγιξε τὸ λείψανό του καὶ ἀφοῦ προσκύνησε μὲ εὐλάβεια τὴν ἁλυσίδα τοῦ Ἁγίου θεραπεύτηκε. Οἱ ἁλυσίδες τοῦ Ἁγίου φυλάσσονται στὸ Σταυροβούνι. Τέσσερα χρόνια μετὰ τὸ θάνατό του ἡ Ἐκκλησία ἀναγνωρίζοντας τὴν ἁγιότητά του τὸν κατέταξε στὸ Ἁγιολόγιό της. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τὴν 1η Μαΐου.

Ἀπολυτίκιον

(Ἦχος πλ.α` Τὸν Συνάναρχον Λόγον..)

«Τὸν τῆς Πάφου ποιμένα θεῖον Πανάρετον, ὡς ἱεράρχην Κυρίου ἀνευφημήσωμεν, ὅτι ἐργάτης συνετὸς ὄντως καὶ ἄριστος πασῶν των θείων ἀρετῶν καὶ ἐν Ἁγίοις θαυμαστὸς ἐγένετο ἐπ’ ἐσχάτων καὶ πάντων προστάτης καὶ φύλαξ τῶν ἀνυμνούντων αὐτοῦ τὴν κοίμησιν»