Ἡ πολιτιστική μας ἑτερότητα

Πολλοί μελετητές σημειώνουν ὅτι στήν Εὐρώπη σήμερα ὑπάρχουν καί λειτουργοῦν πολλοί πολιτισμοί, ἐκ τῶν ὁποίων ἄλλοι ἔχουν κοινό ὑπόστρωμα καί ἄλλοι διακρίνονται γιά κυριαρχική τάση πάνω σε ἄλλους. Εἶναι γνωστή ἡ θεωρία τοῦ Ἀμερικανοῦ Σαμουέλ Χάντιγκτον, σύμφωνα μέ τήν ὁποία οἱ πολεμικές συγκρούσεις, στήν νέα πραγματικότητα πού ἔρχεται, δέν θά εἶναι συγκρούσεις μεταξύ Κρατῶν, ἀλλά συγκρούσεις πολιτισμῶν, ὅπως ἐκφράζονται καί ἀπό τίς θρησκεῖες.

Ὑπάρχουν ὅμως καί ἄλλοι ἐπιστήμονες πού βλέπουν τό θέμα περισσότερο ρεαλιστικά καί μέ εὐρύτερο ὀπτικό πεδίο. Ἔχει τονισθῆ ὅτι τά μεγαλύτερα προβλήματα τῆς διαπολιτιστικῆς Εὐρώπης συγκεφαλαιώνονται σέ τρεῖς φράσεις. Πρώτον, στόν κίνδυνο τοῦ μαζικοῦ πολιτισμοῦ, ὅπως διαμορφώνεται ἀπό τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης, τά ὁποῖα ἐπιδιώκουν νά διαμορφώσουν μιά νέα πραγματικότητα, ἕνα νέο τρόπο συμπεριφορᾶς τῶν ἀνθρώπων, νέα ἤθη καί παραδόσεις, ἀποβάλλοντας τελείως ἀπό τούς λαούς τήν ἰδιατερότητά τους. Δεύτερον εἶναι τό πρόβλημα τοῦ πολιτιστικοῦ μονισμοῦ (CULTURAL MONISM) πού ἐπιδιώκει τήν ἔνταξη ὅλων των κοινωνικῶν καί ἐθνικῶν ὁμάδων “στόν κυρίαρχο πολιτισμό, μέ σκοπό τήν ἀποφυγή τριβῶν καί ἐντάσεων”. Πρόκειται γιά μιά νέα μορφή ἀποικιοκρατίας, χειρότερη ἀπό κάθε ἄλλη μορφή πού λειτουργοῦσε παλαιότερα, γιατί τώρα ἐπιδιώκεται νά χαθῆ αὐτή ἡ ἴδια ἡ ὑπόσταση τοῦ Γένους μας. Παρατηροῦμε σήμερα ὅτι ἡ κυρίαρχη τάση εἶναι ἡ γαλλογερμανική. Καί τρίτον ὑπάρχει ἡ τάση τῆς πολιτιστικῆς πολυμορφίας (CULTURAL PLURALISM), σύμφωνα μέ τήν ὁποία μπορεῖ νά ὑπάρχει ἡ ἰδιαίτερη πολυμορφία, ἀρκεῖ νά μή διασπᾶται ἡ κοινωνική συνοχή (Ἑλένη Στεφάνου, Καθημερινή, 12-1-1996).

Εἶναι φανερό ὅτι ἐμεῖς ὡς Ἕλληνες καί Ὀρθόδοξοι πρέπει νά ἀποφύγουμε τίς δύο πρῶτες περιπτώσεις, ἤτοι τόν κίνδυνο τοῦ νέου μαζικοῦ πολιτισμοῦ, καί τήν τάση τοῦ πολιτιστικοῦ μονισμοῦ, καί νά προσανατολισθοῦμε στήν πολιτιστική πολυμορφία, ἀπό τήν ἄποψη ὅτι θά ζοῦμε στήν Ἑνωμένη Εὐρώπη, ἀλλά δέν θά χάσουμε καί δέν θά ἀπεμπολήσουμε τήν δική μας πολιτιστική ἰδιαιτερότητα. Καί αὐτό ὄχι μόνον γιά τό δικό μας συμφέρον, ἀλλά καί γιά τούς Εὐρωπαίους πού τό ἔχουν ἀνάγκη.

Ν.Ι.