Γεγονὸς καὶ σχόλιο: Ηθικολογία και εγκληματολογία

Η τηλεόραση είναι μια κοινωνική πραγματικότητα που δεν είναι εύκολο κανείς να την αρνηθή και να την υποτιμήση. Οι άνθρωποι, κυρίως οι μοναχικοί, περνούν πολλές ώρες μπροστά στις οθόνες και παρακολουθούν τα προγράμματα και αισθάνονται μια κοινωνική συντροφιά. Μαθαίνουν τα γεγονότα που γίνονται στον πλανήτη, αλλά συγχρόνως ψυχαγωγούνται με τους τρόπους που επιλέγουν όσοι καταρτίζουν τα προγράμματα των τηλεοπτικών σταθμών.

Με αφορμή διάφορα γεγονότα, όπως τελευταία του νέου εκείνου ανθρώπου που πυροβόλησε συμμαθητές του και στην συνέχεια αυτοπυροβολήθηκε, παρατήρησα ότι όλοι οι σχολιαστές στις ειδήσεις έκριναν και κατέκριναν την οικογένεια, τους δασκάλους, την κοινωνία που παρεκίνησαν τον νέο αυτόν σε μια τέτοια αποτρόπαια πράξη. Γενικά, σε τέτοιες περιπτώσεις λέγονται διάφορες σκέψεις, ακούγονται ακόμη και γνώμες ειδικών ψυχολόγων για να χαρακτηρίσουν και να ερμηνεύσουν τέτοια γεγονότα, μέσα στην προληπτική προοπτική.

Παρατηρώ, όμως, ότι σχεδόν σε όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς, κατά την ώρα των ειδήσεων συνήθως ηθικολογούν, κρίνουν τα κακώς κείμενα στην πολιτική, την κοινωνία, την οικογένεια, την Εκκλησία, επιχειρούν να περιφρουρήσουν ένα ηθικό πλαίσιο στην κοινωνία, αλλά όλο το άλλο πρόγραμμα κάνει το εντελώς αντίθετο, προωθεί τους ανθρώπους –κυρίως τους νέους– σε παραβατικές ενέργειες. Έτσι, λίγα λεπτά την ημέρα οι άνθρωποι των τηλεοράσεων ηθικολογούν, αλλά όλη την άλλη ώρα «εγκληματολογούν».

Πως μπορεί κανείς να μη καταλήξη σε αυτό το συμπέρασμα, όταν βλέπη να προβάλλονται στις οθόνες βίαιες σκηνές, φόνοι, βιασμοί, ποικίλες αναρχικές ενέργειες και χωρίς ίσως να το επιδιώκουν, ωθούν κυρίως τους νέους στην μίμηση αυτών των παραδειγμάτων; Πως μπορεί να μη σχηματίση κανείς τέτοια αντίληψη, όταν το πρότυπο που προβάλλεται από τις τηλεοράσεις είναι μια ευδαιμονιστική, ηδονιστική και ευκόλου πλουτισμού ζωή; Πως μπορεί κανείς να μη στενοχωρηθή, όταν γκρεμίζονται με ποικίλους τρόπους ακόμη και θεσμοί που μπορούν να διαφυλάξουν και να προφυλάξουν τους ανθρώπους, να λειτουργήσουν δηλαδή ως Προμηθείς;

Έτσι, παρατηρώ να επικρατή ένα είδος τηλεοπτικής «σχιζοφρένειας», αφού από την μια μεριά υπάρχει έντονη ηθικολογία και από την άλλη παρατηρείται η παρότρυνση, έστω και εμμέσως, του ανθρώπου προς την βία , την ηδονή, την ευδαιμονία.

Είναι σίγουρο ότι η τηλεόραση διαμορφώνει συνειδήσεις και συμπεριφορές, προσφέρει έναν άλλον τρόπο ζωής, στον οποίο τα πάντα μπορούν να καρποφορήσουν. Γι’ αυτό και διάφοροι αναλυτές κάνουν λόγο για «τηλεοπτικό παραλογισμό», για «τηλεοπτικό λαθρεμπόριο της ανίας».

Πάντως, οι άνθρωποι της τηλοψίας δεν μπορούν να ηθικολογούν κατά τις ειδήσεις, όταν συμβαίνη κάποιο αποτρόπαιο έγκλημα, και στο υπόλοιπο μέρος του προγράμματος να προωθούν το έγκλημα και να υποδεικνύουν τους τρόπους να αποφεύγουν οι άνθρωποι την σύλληψη η τουλάχιστον να παρουσιάζουν εγκληματικές και παραβατικές πράξεις με τρόπο μάλιστα παραστατικό και εκφραστικό.

Ν.Ι.