Γράφτηκε στις .

Γεγονότα καὶ Σχόλια: Πολιτική αισιοδοξία καί απαισιοδοξία - Ελπίδα καί απελπισία σέ άλλη προοπτική

Πολιτική αισιοδοξία καί απαισιοδοξία

Η αισιοδοξία καί η απαισιοδοξία –ψυχολογικές έννοιες– έρχονται τακτικά σάν λέξεις στά χείλη τών ανθρώπων, κυρίως σέ περιόδους μεγάλων κρίσεων, προσωπικών ή κοινωνικών.

Ένας Χριστιανός βέβαια, πού ζή ενεργά μέσα στό μυστήριο τής Εκκλησίας, δέν διακατέχεται ούτε από αισιοδοξία, ούτε από απαισιοδοξία. Ζή μέ τήν πίστη, η οποία μέ τήν δύναμη τού Σταυρού στερεώνει τήν διάνοιά του στήν πορεία τής «τεθλιμμένης οδού». Ζή τό αποτέλεσμα τού αιτήματος πού εκφράζει ο ύμνος: «Δυνάμει τού Σταυρού σου Χριστέ, στερέωσόν μου τήν διάνοιαν».

Έχει πάντως ενδιαφέρον μιά έκφραση σχετική μέ τήν αισιοδοξία καί τήν απαισιοδοξία τού Ιταλού φιλοσόφου καί πολιτικού επιστήμονα Αντόνιο Γκράμσι, ο οποίος, μέσα από τήν πείρα τής κοινωνικής δραστηριότητάς του, κατέληξε στό συμπέρασμα ότι πρέπει νά είμαστε αισιόδοξοι μέ τήν καρδιά καί απαισιόδοξοι μέ τό μυαλό. Τήν έκφραση αυτή τήν πήραμε από συνέντευξη τού Ιταλού συγγραφέα Αντόνιο Ταμπούκι (Καθημερινή, 19.6.2011).

Η έκφραση αυτή τού Γκράμσι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιά δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, γιατί, μέσα στό πλαίσιο τής ανθρωποκεντρικής θεώρησης τών πραγμάτων, περιγράφει τόν υγιώς δραστήριο άνθρωπο. Καί, δεύτερον, γιατί τήν έκφραση αυτή τήν βρήκαμε καί σέ μιά άλλη παραλλαγή, πού δέν ταυτίζεται απόλυτα μέ αυτήν πού προαναφέραμε. Από παλαιότερο άρθρο τής εφημερίδας Τό Βήμα αλιεύσαμε τήν εξής διατύπωση γιά τόν Γκράμσι: «Καρπός αυτής τής εργασίας [είναι] τό σύνθημα πού θά τόν συνοδεύει σέ όλη του τή ζωή: απαισιοδοξία στή σκέψη, αισιοδοξία στήν πράξη».

Όταν αναλύη κανείς τούς πολιτικούς θεσμούς πού υπάρχουν, καθώς καί τήν λειτουργία τους, είναι φυσικό (ιδιαίτερα σέ όσους έχουν τίς ιδεολογικές προϋποθέσεις τού Γκράμσι) νά «κατασταλάζη» στήν σκέψη του απαισιοδοξία. Γιά νά κινηθή όμως κανείς σέ αγώνες γιά τήν ουτοπική αλλαγή τών θεσμών, πρέπει νά επικρατή στήν καρδιά του αισιοδοξία. Η «αισιοδοξία στήν πράξη» είναι απόρροια τής «αισιοδοξίας στήν καρδιά».

Ελπίδα καί απελπισία σέ άλλη προοπτική

Έξω από τόν ψυχολογισμό πού υποβάλλει η άποψη τού Γκράμσι, στό πλαίσιο τής εκκλησιαστικής ζωής βλέπουμε τήν συνύπαρξη μέσα στόν άνθρωπο τής ελπίδας καί τής απελπισίας, μέ διαφορετικές όμως προϋποθέσεις καί σέ τελείως διαφορετική προοπτική.

Περιγράφοντας ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης τήν χριστιανική τελειότητα γράφει ότι αυτή συνίσταται «εις τήν επίγνωσιν τής Αγαθότητος καί μεγαλειότητος τού Θεού, καί τής εδικής μας ουτιδανότητος καί κλίσεως εις κάθε κακόν εις τήν αγάπην τού Θεού, καί εις τό μίσος τού εαυτού μας». Ο πορευόμενος στήν τελειότητα Χριστιανός γνωρίζει «ότι κάθε χάρις καί αρετή προέρχεται εις ημάς από αυτόν μόνον (τόν Θεό), οπού είναι η πηγή παντός αγαθού καί ότι, από ημάς δέν ειμπορεί νά προέλθη κανένα καλόν, ούτε ένας καλός λογισμός» (Αόρατος πόλεμος).

Στήν τελειότητα τής εν Χριστώ ζωής έχουμε απελπισία από τήν γνώση τού σπηλαίου τής καρδιάς μας καί ελπίδα από τήν γνώση τής αγαθότητος τού Θεού, πού οδηγεί όχι σέ ουτοπικούς πολιτικούς αγώνες, αλλά στήν «ψηλαφητή» ανάσταση νεκρών ψυχών.

π.Θ.Α.Β.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ