Ἡ Ὀρθοδοξία στὴ Χιλιετία ποὺ φεύγει καὶ στὴν Χιλιετία ποὺ ἔρχεται

Θεολογικό Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στό Ρέθυμνο κατά τό τριήμερο ἀπό τήν Πέμπτη 25-9 μέχρι τό Σάββατο 27-9. Τό Συνέδριο, στό ὁποῖο παραβρέθηκε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, ἐξέδωσε ἀνακοινωθέν τό ὁποῖο καί παραθέτουμε στήν συνέχεια:

“Ολοκληρώθηκαν μέ ἐπιτυχία τό Σάββατο 27-9-97 οἱ ἐργασίες τοῦ τριήμερου Συνεδρίου τοῦ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΚΡΗΤΩΝ ΘΕΟΛΟΓΩΝ, πού πργματοποιήθηκε στό ξενοδοχεῖο Creta Star στό Ρέθυμνο, ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου.

Στό Συνέδριο, πού εἶχε τό γενικό θέμα: “Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΗ ΧΙΛΙΕΤΙΑ ΠΟΥ ΦΕΥΓΕΙ ΚΑΙ ΣΤΗ ΧΙΛΙΕΤΙΑ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ”, παρουσίασαν εἰσηγήσεις οἱ Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, Μύρων κ. Χρυσόστομος, Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεος, Ἀλεξανδρουπόλεως κ. Ἄνθιμος, ὁ π. Κωνσταστίνος Στρατηγόπουλος καί ὁ καθηγητής τῆς θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Βασίλειος Γιούλτσης.

Κατά τήν διάρκεια τῆς καταληκτήριας συνεδρίασης καί στήν συζήτηση πού ἔγινε μεταξύ των συνέδρων καί τῶν εἰσηγητῶν, κατατέθηκαν καί καταγράφηκαν μιά σειρά ἀπόψεις μέ τή μορφή συμπερασμάτων τοῦ Συνεδρίου, οἱ ὁποῖες θά ἀποτελέσουν ἀντικείμενο περαιτέρω ἐπεξεργασίας ἀπό τό ΣΥΝΔΕΣΜΟ καί θά ἀξιοποιηθοῦν στή συνέχεια μέ τόν καταλληλότερο τρόπο.

Διαπιστώνεται κατ’ ἀρχήν ὅτι οἱ περιοχές ὅπου κυρίως καλεῖται ἡ Ὀρθοδοξία νά καταθέσει τή δυναμική της παρουσία μέ τό λόγο ἤ τήν ποικιλόμορφη συμμετοχή της, εἶναι ἡ παιδεία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀντιμετώπιση καί ὑπέρβαση τῶν διορθόδοξων καί διομολογιακῶν προβλημάτων, ἡ κατάθεση τῆς μακρόχρονης ἐμπειρίας της στή λύση κοινωνικῶν καί ἐθνικῶν προβλημάτων μέ βάση τήν ἑνότητα τῶν Ἐκκλησιῶν, οἱ αἱρέσεις καί οἱ σχέσεις μέ τούς ἑτεροδόξους καί ἡ ἱεραποστολή.

Εἰδικότερα ὅσον ἀφορᾶ τήν Παιδεία, ἡ Ἐκκλησία δέν ἐπιτρέπεται νά παραμένει σέ στατικές μορφές καί μοντέλα τοῦ παρελθόντος. Ἀπό τό Βυζάντιο ἀκόμα καί μέσα στήν Ἐκκλησία τά σχήματα τῆς παιδείας ὑφίστανται ἀλλαγές. Ἡ Ἐκκλησία σέβεται τό παρελθόν ἀλλά ἀποδέχεται τίς ἀνανεωτικές δυνάμεις γιά νά προσφέρει τό “καινό” πού κατέχει μέσα στίς σύγχρονες συνθῆκες. Ὁ πατερικός λόγος ἐξάλλου, στοιχεῖο ἀπαραίτητό της παιδείας, ὑπῆρξε ἀπαύγασμα τῆς λατρευτικῆς ζωῆς. Ἀπό τή βίωση ἑπομένως τῆς λατρείας τῆς Ἐκκλησίας, θά προκύψει καί ἡ εἴσοδος τοῦ πατερικοῦ λόγου στήν παιδεία.

Ἡ ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογίας, ἰδιαίτερά των ἠλεκτρονικῶν ὑπολογιστῶν, προσφέρει ἀπεριόριστες δυνατότητες ἐπαφῆς μέ τά πατερικά κείμενα, τά ὁποῖα δέν ἀσχολοῦνται μόνο μέ ἐκκλησιαστικά ζητήματα, ἀλλά μέ πλῆθος κοινωνικῶν καί ἄλλων θεμάτων, μέ τήν εὔκολη καί ταχύτατη πρόσβαση σ’ αὐτά, καθώς καί τή δυνατότητα προβολῆς τῶν θησαυρῶν τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας σ’ ἕνα τεράστιο ἀριθμό ἀνθρώπων, ὅπως εἶναι οἱ χρῆστες τοῦ Internet.

Ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει ν’ ἀπαντήσει στίς προκλήσεις τῶν καιρῶν ὅπως διαμορφώνονται ἀπό τήν ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν καί τῆς τεχνολογίας καί νά λάβει θέση στά προβλήματα πού δημιουργοῦνται (Βιοηθική, γενετική, κ.λπ.), ἐάν θέλει νά διαδραματίσει τό σωστικό ρόλο τῆς μέσα στόν κόσμο καί τήν ἱστορία καί νά μήν ἀποτελέσει μουσειακό εἶδος.

Οἱ σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας μέ τό κράτος πρέπει νά στηρίζονται στήν ἀρχή τῆς συναλληλίας. Ὁ χωρισμός θά πρέπει νά ἀποφευχθεῖ πρός ὠφέλειαν καί τῶν δύο. Ἰδιαίτερα σήμερα μέ τή δημιουργία τοῦ νέου χάρτη τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης καί τήν ἐξαφάνιση τῶν μικρῶν κοινοτήτων, ἡ Ἐνορία ἀναλαμβάνει ἐπί πλέον τό χρέος καί τήν δυνατότητα νά ἐκφράσει τήν τοπικότητα σέ διάφορα θέματα (κοινωνικά, παιδείας κ.λπ.). Ἡ μόνιμη ἐγκατάσταση ἐξάλλου πολλῶν ἑτεροδόξων σέ διάφορες περιοχές τῆς πατρίδας μας, προσφέρει τή δυνατότητα στήν Ἐνορία νά δώσει ἕνα ἄλλο νόημα στήν ἱεραποστολή, ἀλλά καί νά λειτουργήσει ὡς ἑνοποιητικό στοιχεῖο μέσα στήν κοινότητα.

Ὑπογραμμίζεται ἡ ἀνάγκη τῆς ἐπικοινωνίας καί τοῦ διαλόγου ἀκόμα καί τῆς συνεργασίας μέ ἑτεροδόξους πάντοτε ὅμως ὑπό τόν ὄρον ὅτι ὁ τόπος μας δέν θά ὑποσκάπτεται καί δέν θά ἀσκεῖται προσηλυτισμός σέ βάρος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Μέσα σ’ αὐτό τό πλαίσιο θά πρέπει νά κατανοηθοῦν καί οἱ σχέσεις μέ τή Ρωμαιοκαθολική Ἐκκλησία καί τούς ἐδῶ πιστούς της.

Ἐπισημαίνεται ἡ μικρή συμμετοχή τῆς γυναίκας καί στίς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου, ἀλλά καί στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας γενικότερα, πράγμα πού ἀσφαλῶς θά πρέπει νά προβληματίσει τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία θά πρέπει νά βρεῖ τρόπους γιά μιά περισσότερο ἐνεργητική παρουσία τῆς γυναίκας στήν ἐκκλησιαστική κοινότητα.

Διαπιστώθηκε τέλος ἀπό ὅλους τους συνέδρους ἡ ὕπαρξη κλίματος αἰσιοδοξίας καί ἐλπίδας ἀπέναντι στήν ἐπί θύραις τρίτη χιλιετία καί διατυπώθηκε ἡ πεποίθηση ὅτι, παρά τά προβλήματα πού ὑπάρχουν ἤ θά ὑπάρξουν καί τήν ἐγρήγορση πού θά πρέπει νά διαθέτει ἡ Ἐκκλησία, ὁ Παράκλητος θά καθοδηγήσει τά βήματά της καί στήν ἐρχόμενη χιλιετία”.

* * *

Ἡ εἰσήγηση τοῦ Μητροπολίτου μᾶς εἶχε θέμα: “Ἡ εἰκόνα τοῦ συγχρόνου κόσμου”. Ὁ Σεβασμιώτατος εἶδε τήν κατάσταση τοῦ συγχρόνου κόσμου μέσα ἀπό τήν κυριαρχία τοῦ “θανάσιμου” ζεύγους ἡδονῆς - ὀδύνης. Διάρθρωσε τήν ὁμιλία του σέ τέσσερα κεφάλαια, ἤτοι:

1. “Μπροστά στήν τρίτη χιλιετία”, ὅπου ἔδωσε τήν εἰκόνα τῶν δύο μετά Χριστόν χιλιετιῶν ἀπό θεολογικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ἀπόψεως.
   
2. “Ο ἠδονισμός”, στό ὁποῖο σκιαγράφησε τό φιλοσοφικό σύστημα τοῦ ἡδονισμοῦ, σέ σχέση μέ τόν σύγχρονο εὐδαιμονισμό.
   
3. “Η ἡδονή καί ἡ ὀδύνη κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή”, θέμα τό ὁποῖο ἀνέπτυξε μέσα ἀπό τρία ὑποκεφάλαια, ἤτοι: “ἡ προέλευση τῆς ἡδονῆς καί ὀδύνης”, “ὁ σκοπός τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστού”, πού ἔγκειται καί στήν ὑπέρβαση τῆς θανατηφόρου δυαδικότητος ἡδονῆς καί ὀδύνης, καί “ἡ προσωπική οἰκείωση τῆς σωτηρίας”, πού εἶναι ἡ ἀπαραίτητη προϋπόθεση, ὥστε νά γευθοῦμε προσωπικά τα ἀποτελέσματα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ.
   
4. “Η μεγάλη προσφορά καί ἀξία τοῦ Ὀρθοδόξου ἠσυχασμού”, στόν σύγχρονο κόσμο, καί μάλιστα στόν καταδυναστευόμενο, ἀπό τό “θανατηφόρο” αὐτό ζεῦγος, δυτικό ἄνθρωπο. Ὁ Ὀρθόδοξος ἡσυχασμός θεραπεύει τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν ἡδονή καί τήν συνοδεύουσα αὐτήν ὀδύνη, καί ξεδιψᾶ τούς ἐκζητούντας τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ.
   

Τέλος, νά σημειώσουμε ἕνα πολύ ἐνδιαφέρον σημεῖο τῆς ὁμιλίας τοῦ Σεβασμιωτάτου, ὅπου ἀναφέρθηκε στήν ἀναγκαιότητα τῆς παρουσίας τῶν θεολόγων Πατέρων σέ κάθε ἐποχή, ὥστε νά διακρίνεται ἡ ὀρθή καί ὑγιής διδασκαλία, ἡ ὁποία βιώνεται ἀπό τόν λαό τοῦ Θεοῦ, νά τέμνεται ἡ αἵρεση καί νά διατηρῆται ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Στά ἑπόμενα τεύχη τῆς “Παρέμβασης” θά δημοσιεύσουμε ἀποσπάσματα τῆς ἐνδιαφέρουσας εἰσήγησης τοῦ Σεβασμιωτάτου.