Γράφτηκε στις .

Γραπτὰ κυρήγματα: Ἡ προσευχή καί ἡ νηστεία

Κυριακή Ι΄ Ματθαίου (17 Αὐγούστου)

 

Τό θαῦμα πού ἀκούσαμε σήμερα ἀναφέρεται στήν θεραπεία ἑνός δαιμονισμένου νέου, ὁ ὁποῖος ὅταν καταλαμβανόταν ἀπό τά δαιμόνια ἔπεφτε στήν φωτιά καί στό νερό, εἶχε τάσεις αὐτοκαταστροφῆς. Ὁ Χριστός ἔβγαλε τά δαιμόνια καί ὁ νέος ἐκεῖνος ἔγινε καλά. Σέ σχετική ἐρώτηση τῶν Μαθητῶν ὁ Χριστός ἀπάντησε: «τοῦτο δέ τό γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ» (Ματθ. ιζ΄, 21). Ὁ Χριστός ἔβγαλε τό δαιμόνιο μέ τήν δύναμη τῆς θεότητάς Του, οἱ Μαθητές θά μποροῦσαν νά τό βγάλουν μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ὅμως προσευχηθοῦν καί νηστεύσουν.

Στήν ἀπάντηση αὐτή τοῦ Χριστοῦ φαίνεται ἡ μεγάλη ἀξία τῆς προσευχῆς καί τῆς νηστείας. Δέν πρόκειται γιά αὐτονομημένες ἀρετές, ἀλλά γιά πράξεις τῶν ἀνθρώπων πού γίνονται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί προσφέρουν στόν ἄνθρωπο μεγάλη ἐνέργεια, ἀφοῦ τότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται μέτοχος τῶν δωρεῶν τοῦ Χριστοῦ. Θά ἀναφερθῶ μέ λίγα λόγια στήν προσευχή καί τήν νηστεία.

Ἡ προσευχή εἶναι δοξολογία, εὐχαριστία, ἐξομολόγηση καί παράκληση πρός τόν Θεό, εἶναι προσφορά ὅλων τῶν δυνάμεων καί ἐνεργειῶν τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεό καί βέβαια εἶναι μέθεξη τῆς θείας Χάριτος. Μέ τήν προσευχή θεραπεύεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, πρωταρχικά τό νοερό τῆς ψυχῆς καί στήν συνέχεια ὅλες οἱ ἄλλες ἐνέργειές της, ὅπως τό λογιστικό, τό ἐπιθυμητικό καί τό θυμικό. Πρόκειται γιά μιά μεταμόρφωση τοῦ ἐσωτερικοῦ κόσμου τοῦ ἀνθρώπου, ἐπαναφορά του στήν ἀρχική κατάσταση. Γιατί ὅλες αὐτές οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς ἀπό τήν ἀρχή δημιουργήθηκαν γιά νά ἔχουν κατεύθυνση καί φορά πρός τόν Θεό, ἀλλά μέ τήν ἁμαρτία ἀπώλεσαν αὐτόν τόν ἀρχικό σκοπό καί στράφηκαν πρός τήν κτίση, τήν δημιουργία. Τώρα, μέ τήν προσευχή ἀποκαθίσταται αὐτή ἡ κατάσταση.

 

Ὁ ἄνθρωπος μέ τήν κατά Χριστόν προσευχή καί νηστεία φωτίζεται, λαμπρύνεται, μεταμορφώνεται ψυχικά καί σωματικά, καί ἔτσι ἐκδιώκει τόν διάβολο καί τίς ἐνέργειές του.

 

Ἡ νηστεία εἶναι ἡ ἐλευθέρωση τῶν σωματικῶν ἐνεργειῶν ἀπό τήν ὑποδούλωση στήν κτίση. Ὅπως ὑπάρχουν ψυχικά πάθη (ὑπερηφάνεια, ἐγωϊσμός, κενοδοξία κλπ.), ἔτσι ὑπάρχουν καί σωματικά πάθη (γαστριμαργία, φιλοκτημοσύνη, φιληδονία κλπ.). Τά σωματικά πάθη δείχνουν τήν ὑποδούλωση τοῦ ἀνθρώπου στήν κτίση, στά ὑλικά ἀγαθά. Ἔτσι, μέ τήν νηστεία φανερώνεται ἡ ἐπιθυμία καί ἡ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, νά ἀποδεσμευθῆ ἀπό αὐτήν τήν ἐξάρτηση καί νά ἐπανέλθη τό σῶμα στήν ἀρχική κατάσταση, ὅπως δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό.

Βέβαια, κάνουμε λόγο γιά προσευχή πού συνδέεται μέ τήν ψυχή καί γιά νηστεία πού συνδέεται μέ τό σῶμα. Ὅμως, αὐτά τά δύο δέν εἶναι ἐντελῶς ξεχωριστά, ἀλλά ὑπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ τους. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖ μιά ἑνότητα ψυχῆς καί σώματος, ὁπότε ὑπάρχουν κοινές ἐνέργειες μεταξύ ψυχῆς καί σώματος. Δέν ἐνεργεῖ ἡ ψυχή ἀνεξάρτητα ἀπό τό σῶμα οὔτε τό σῶμα ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ψυχή. Ἔτσι, ἡ προσευχή ἐξαγιάζει καί τό σῶμα, ἀφοῦ ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ διά τῆς ψυχῆς διαπορθμεύεται καί στό σῶμα, ὅπως καί ἡ νηστεία θεραπεύει ὄχι μόνον τό σῶμα, ἀλλά καί τήν ψυχή, ὁπότε ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος ἐξαγιάζεται.

Ὅμως, ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος πρέπει μαζί μέ τήν ψυχή καί τό σῶμα νά ἔχη καί τό Ἄγιον Πνεῦμα. Βέβαια, ὁ ἄνθρωπος ἔχει ψυχή καί σῶμα, ἀλλά θά πρέπει αὐτή ἡ ἑνότητα νά χαριτώνεται καί μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κάνει λόγο γιά σαρκικό καί ψυχικό ἄνθρωπο, ἀλλά καί γιά πνευματικό ἄνθρωπο, πού δηλώνει τόν ἄνθρωπο πού ἐμπνέεται ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ προσευχή καί ἡ νηστεία παρατηρεῖται σέ ὅλες τίς θρησκεῖες καί μπορεῖ νά γίνεται ἀπό τούς ἀνθρώπους τυπικά, μηχανικά ἤ καί γιά ἄλλους λόγους. Ὅμως, ὁ Χριστιανός πρέπει νά νηστεύη, γιατί θέλει νά ἀποκτήση ἑνότητα μέ τόν Χριστό, νά ἑλκύση τήν Χάρη Του, νά μεταμορφωθῆ καί αὐτός μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος μέ τήν κατά Χριστόν προσευχή καί νηστεία φωτίζεται, λαμπρύνεται, μεταμορφώνεται ψυχικά καί σωματικά, καί ἔτσι ἐκδιώκει τόν διάβολο καί τίς ἐνέργειές του, ὁ ὁποῖος διάβολος εἶναι σκοτεινό πνεῦμα καί σκοτίζει αὐτούς πού συνδέονται μαζί του.
Ἄν θέλουμε νά φωτισθῆ ὁ νοῦς, ἡ ψυχή καί τό σῶμα, καί νά μεταμορφώσουμε ὅλη τήν ὕπαρξή μας, νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό κάθε ψυχική καί σωματική ἐξάρτηση, πρέπει νά προσευχόμαστε καί νά νηστεύουμε, μέ ὅλη τήν θεολογική προοπτική πού θέτει ἡ Ἐκκλησία μας.

Ο Μητροπολίτης
+ Ο Ναυπακτου και Αγιου Βλασιου ΙΕΡΟΘΕΟΣ