Γεγονὸς καὶ σχόλιο: Τό «θεοειδές πρόσωπο» καί ἡ «Κοινωνία προσώπων»

Σέ κείμενο πού ὑπογράφηκε ἀπό «ἁγιορεῖτες κελλιῶτες πατέρες» καί ἐστάλη στήν «Σεβαστήν Ἱεράν Κοινότητα Ἁγίου Ὄρους Ἄθω» καί ἀφορᾶ τήν πανδημία καί τό ἐμβόλιο (10-2-2021) γράφονται πολλά καί διάφορα, γιά τά ὁποῖα ἐγράφησαν κατ’ ἀρχάς οἱ «παρατηρήσεις» τοῦ φιλαγιορείτου Ἀναγνώστου-Ἰατροῦ Στεφάνου Δημητροπούλου.

Ὅμως, θά ἤθελα νά σχολιάσω μιά παράγραφο στήν ὁποία γίνεται λόγος γιά τήν «μάσκα-φίμωτρο», ἡ ὁποία «δῆθεν» προστατεύει ἀπό τόν «κορωναϊό, τό «Θεοειδές πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου» καί ὅτι μέ αὐτό «καταργεῖται ἡ κοινωνία τῶν προσώπων».

Δέν ξέρω τί ἀκριβῶς ἐννοοῦν μέ τόν ὅρο «Θεοειδές πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου» καί δέν μπορῶ νά καταλάβω τί ἐννοοῦν ὅτι «καταργεῖται ἡ κοινωνία τῶν προσώπων». Τί εἶναι αὐτή «ἡ κοινωνία τῶν προσώπων» πού καταργεῖται ἀπό τήν μάσκα;

Ἐκεῖνο πού γνωρίζω εἶναι ὅτι αὐτές οἱ φράσεις προέρχονται ἀπό τήν μεταπατερική θεολογία καί σέ αὐτές ὑπάρχει ἕνα παπικό καί προτεσταντικό ὑπόβαθρο. Δηλαδή, Λατίνοι καί Προτεστάντες θεολόγοι χρησιμοποίησαν τέτοιους ὅρους σέ συνδυασμό μέ τήν ὑπαρξιακή φιλοσοφία καί ὑπαρξιακή ψυχολογία. Ἀπό ἐκεῖ μεταφέρθηκαν στήν Ἑλλάδα ἀπό δικούς μας θεολόγους πού σπούδασαν στήν Εὐρώπη καί τήν Ἀμερική.

Ἔτσι, μέ τήν προσπάθεια αὐτή ἀντικαταστάθηκαν οἱ ὅροι ἄνθρωπος, σχέση ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο, περιχώρηση μεταξύ τῶν ἀνθρώπων κλπ. Ἡ ὅλη αὐτή κίνηση ὁμοιάζει μέ μιά προσπάθεια νά δημιουργηθῆ μιά νέα ὁρολογία, προκειμένου νά ἀντικατασταθῆ ἡ ὁρολογία -καί οἱ ἀποφάσεις- τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Γιά παράδειγμα, στήν Δύση τέλος τοῦ 19ου καί ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνος ἀναπτύχθηκε ἕνα θεολογικό ρεῦμα, τό ὁποῖο ἐπανέφερε τήν μελέτη τοῦ Θωμᾶ τοῦ Ἀκινάτη, τοῦ Σχολαστικοῦ αὐτοῦ θεολόγου τοῦ 13ου αἰῶνος (Νεοθωμισμός) καί ἀκολούθησε ἕνα ἄλλο ρεῦμα τόν 20ό αἰῶνα ὡς ἀντίδραση στό προηγούμενο, πού χαρακτηρίστηκε ὡς «ὀντολογία τῆς σχέσης», καί μέσα σέ αὐτό ἀναπτύσσονται ὅλα τά θέματα πού κάνουν λόγο γιά τό πρόσωπο καί τήν «κοινωνία τῶν προσώπων».

Ἔτσι, τό «Θεοειδές πρόσωπο» καί ἡ «κοινωνία τῶν προσώπων» ἀναφέρονται στό ὅτι ἡ φύση συνδέεται μέ τήν ἀνάγκη καί τό πρόσωπο μέ τήν ἐλευθερία, πράγμα πού εἶναι ἡ πηγή τῆς αἱρέσεως τοῦ Ἀρείου, τοῦ Νεστορίου, τοῦ Διοσκόρου κ.ἄ. καί ἀντιμετωπίσθηκαν ἀπό τούς Μεγάλους Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπίσης, τέτοιες ἐκφράσεις ἀπηχοῦν τίς αἱρετικές σχολαστικές ἀπόψεις τοῦ analogia entis καί analogia fidei.

Συνεπῶς, εἶναι παράδοξο τό πῶς τέτοιες ἐκφράσεις καί μεταπατερικές ἀπόψεις πέρασαν μέσα σέ κείμενο εὐλαβῶν ἁγιορειτῶν πατέρων, ὅταν πολλοί ἁγιορεῖτες εἶναι ἀντίθετοι μέ τήν μεταπατερική θεολογία συγχρόνων θεολόγων.

Τό ἐκπληκτικό εἶναι ὅτι στό ἴδιο κείμενο γράφεται ὅτι «ὁ ἄνθρωπος δέν ἀποτελεῖ μέγεθος στατικό οὔτε κινεῖται μέ ὅρους σχολαστικούς», ἀλλά παράλληλα γίνεται λόγος γιά «Θεοειδές πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου» καί «κοινωνία προσώπων», γιά τά ὁποῖα κάνει λόγο ἡ δυτική θεολογία γιά τήν «ὀντολογία τῆς σχέσης».

Τό Ἅγιον Ὄρος, καί μάλιστα οἱ ἀσκητές τοῦ Ἁγίου Ὄρους πρέπει νά διαφυλάττουν τήν θεολογία τῶν Πατέρων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ.

Ν. Ι.