Ὁ ὅσιος Βησσαρίων ὁ Ἀγαθωνίτης, ὁ θεούμενος

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ὁμιλία κατά τόν πολυαρχιερατικό Ἑσπερινό κατά τήν πρώτη ἑορτή τοῦ Ὁσίου Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου, στόν Μητροπολιτικό Ναό τῆς Λαμίας τήν 21η Ἰανουαρίου 2023

Ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ ὁσίου Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου, μᾶς συνήθροισε στόν Ἱερό αὐτό Μητροπολιτικό Ναό τῆς Λαμίας, μέ τήν παρουσία τοῦ Ἐκπροσώπου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί πλειάδος Ἱεραρχῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά καί τήν παρουσία ἀρχόντων καί ἀρχομένων, Κληρικῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν, γιά νά ὑμνήσουμε τόν Θεό καί νά τιμήσουμε τόν γνήσιο θεράποντά Του.

Ἡ εὐγενική πρόσκληση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φθιώτιδος κ. Συμεών καί προσφιλεστάτου ἀδελφοῦ ἡμῶν, μᾶς ἔδωσε τήν χαρά νά συνεορτάσουμε τήν πρώτη ἑορτή τῆς μνήμης τοῦ ὁσίου Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου, μετά τό μεγάλο γεγονός τῆς ἁγιοκατατάξεως αὐτοῦ, ἑνός ἁπλοῦ καί ταπεινοῦ λευίτου τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί σέ ἐμένα ἔδωσε τήν τιμή νά ἀπευθύνω λόγο στήν ἑσπερινή αὐτή ἀκολουθία, τήν τόσο κατανυκτική καί λαμπρά.

Τί εἴπω καί τί λαλήσω περί τοῦ ὁσίου Πατρός τούτου; Δοξάζουμε τόν Θεό, διότι στίς ἡμέρες μας, κατά τίς ὁποῖες «ἐψύγη ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν», Ἐκεῖνος μέ τήν μεγάλη ἀγάπη Του καί φιλανθρωπία Του ἀναδεικνύει ἁγίους, Ἐπισκόπους, Πρεσβυτέρους, μοναχούς καί λαϊκούς, πράγμα πού φανερώνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι «Σῶμα Χριστοῦ», κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, καί «κοινωνία θεώσεως», κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, εἶναι ὄντως «κοινωνία ἁγίων» καί ὄχι ἕνας κατεστημένος διοικητικός θεσμός.

Καί, βέβαια, δοξάζουμε τόν Θεό πού τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μέ τήν καθοδήγηση καί ἔμπνευση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κυρίου Κυρίου Βαρθολομαίου, ὕστερα ἀπό πρόταση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καί τοῦ Προέδρου Αὐτῆς, Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, συλλαμβάνει τόν σφυγμό τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἀκούει τήν φωνή τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, ἐξαιρέτως τήν φωνή τῶν ἑκασταχοῦ Ποιμένων-Ἐπισκόπων καί μέ ἀποφάσεις του καταγράφει στίς ἁγιογραφικές δέλτους τά ὀνόματα τῶν ἁγίων, πού ὑπῆρξαν ζωντανά μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό μετά χαρᾶς εὐχαριστοῦμε τόν Θεό γι’ αὐτήν τήν μεγαλοδωρεά.

Στήν προκειμένη περίπτωση ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Φθιώτιδος κυρός Νικόλαος ἀντιμετώπισε τήν φανέρωση τοῦ λειψάνου τοῦ ὁσίου Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου μέ πίστη καί διάκριση, καί ὁ νῦν Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Συμεών διαβεβαίωσε μέ δύναμη τήν συνείδηση τοῦ λαοῦ περί τῆς ἁγιότητος τοῦ ὁσίου Βησσαρίωνος, καί δίνεται σήμερα ἡ χαρά νά ἑορτάζουμε τήν ἐπέτειο τῆς πρώτης μνήμης του, ὡς Ὁσίου.

Ὄντως, οἱ ἅγιοι δέν εἶναι οἱ καλοί ἄνθρωποι καί οἱ καλοί Χριστιανοί, ἀλλά οἱ φίλοι τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός πρό τοῦ Πάθους Του, κατά τήν ὁμιλία Του πρός τούς Μαθητές Του, εἶπε: «Ὑμεῖς φίλοι μου ἐστε» (Ἰω. ιε΄, 14 ). Γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἐρωτᾶ: «Πῶς οὖν οὐ τιμητέον τούς θεράποντας καί φίλους καί υἱούς τοῦ Θεοῦ χρηματίσαντας;». Γιατί, πράγματι, ἡ τιμή πρός τούς εὐγνώμονες τῶν ὁμοδούλων εἶναι ἀπόδειξη «τῆς πρός τόν κοινόν δεσπότην εὐνοίας».

Ἑπομένως, «τιμητέον τούς ἁγίους ὡς φίλους Χριστοῦ, ὡς τέκνα καί κληρονόμους Θεοῦ», πάλιν κατά τόν μέγαν Χρυσορρόαν Ἰωάννην Δαμασκηνόν. Οἱ ἅγιοι εἶναι φίλοι καί ὄχι δοῦλοι τοῦ Θεοῦ, τέκνα καί ὄχι δουλοπάροικοι, υἱοί κατά Χάριν τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἁπλῶς λάτρεις τοῦ Θεοῦ, μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι ὁπαδοί Του.

Οἱ ἅγιοι εἶναι κάτι περισσότερο, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό• εἶναι «θεοί τε καί κύριοι καί βασιλεῖς», κατά Χάριν, μέ τήν δύναμη τοῦ μοναδικοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό «πῶς οὐ τιμητέον τούς ἐμψύχους ναούς τοῦ Θεοῦ, τά ἔμψυχα τοῦ Θεοῦ σκηνώματα;».

Σήμερα, κατά τήν διάρκεια τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἑσπερινοῦ ἐνώπιον τοῦ ἱεροῦ σκηνώματος τοῦ ὁσίου Πατρός ἡμῶν Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου, παραμένουμε ἔκπληκτοι σέ αὐτό τό πολυεπίπεδο μυστήριο.

Εἶναι τό μυστήριο τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ, τό κατ’ εἰκόνα εἶναι τό ὄν καί τό ἀεί ὄν καί τό καθ’ ὁμοίωση εἶναι ἡ σοφία καί ἡ ἀγαθότης, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ὁ ὁποῖος ἑόρταζε σήμερα.

Εἶναι τό μυστήριο τοῦ Χριστιανοῦ, ἀφοῦ μέ τό Βάπτισμα λαμβάνει ὁ ἄνθρωπος «τήν μυστικήν σφραγῖδα», κατά τόν ἅγιο Κύριλλο Ἱεροσολύμων, εἰσέρχεται ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ στό βάθος τῆς καρδιᾶς, κατά τόν ἅγιο Διάδοχο Φωτικῆς, καί «ἡ ἀόριστος καί ἀνείδεος» φύσις ἡμῶν, λαμβάνει «ὅρον καί εἶδος», κατά τόν ἅγιο Νικόλαο Καβάσιλα, καί ὁ ἄνθρωπος γίνεται μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο καί ὅλα τά μέλη του γίνονται «φωτοφόρα», κατά τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο.

Εἶναι τό μυστήριο τοῦ μοναχοῦ, ἀφοῦ, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Σιναΐτη, ὁ μοναχός εἶναι «ἡγνισμένον σῶμα, κεκαθαρμένον στόμα, καί πεφωτισμένος νοῦς».

Εἶναι τό μυστήριο τῆς ἱερωσύνης, ἀφοῦ ἡ ἱερωσύνη «τελεῖται μέν ἐπί τῆς γῆς τάξιν δέ ἐπουρανίων ἔχει πραγμάτων», κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο.

Εἶναι τό μυστήριο τοῦ ἁγίου ὁ ὁποῖος ἁγιάζεται ἀπό τόν Τριαδικό Θεό, διά τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς τελειώσεως-θεώσεως, κατά τόν ἅγιο Διονύσιο τόν Ἀρεοπαγίτη, ἡ ὁποία θέωση τεκμηριοῦται, σύν τοῖς ἄλλοις, μέ τήν ἀφθαρσία τοῦ ἱεροῦ λειψάνου του.

Καί ὅλα αὐτά συνυπάρχουν ἁρμονικά καί συνδυασμένα στόν ἅγιο Πατέρα μας, τόν ὅσιο Βησσαρίωνα τόν Ἀγαθωνίτη, ὁ ὁποῖος τά ζοῦσε μέ ἕναν φυσικό καί μυστικό τρόπο, ὡς υἱός κατά Χάριν τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἦταν ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος καί Χριστιανός, τέλειος μοναχός καί ἐμπνευσμένος ἱερεύς, ἅγιος, θεούμενος μέ ἄφθαρτο σῶμα, καί ὅλα αὐτά εἶναι ἐκπληκτικός καί ἀξιοθαύμαστος συνδυασμός, καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἕνα ζωντανό καί ἐφηρμοσμένο Εὐαγγέλιο, ὅπως τό ἔζησαν ἐμπειρικά ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Συμεών καί οἱ σύν αὐτῷ.

Διό καί ὁ ὑμνογράφος του Μητροποπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας Ἰωήλ τόν ἀποκαλεῖ «Φθίας ἄνδρα λαμπρόν, τῶν πενήτων τήν χαράν καί ἀκριβέστατον, ἁμαρτανόντων ποδηγόν, πρεσβυτέρων τοῦ Χριστοῦ, τόν τύπον τῆς εὐσεβείας».

Ὄντως, μυστική ἦταν ἡ ζωή τοῦ ὁσίου Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου, ὅπως εἶναι οἱ ἐνδοκρινεῖς ἀδένες στό ἀνθρώπινο σῶμα, πού δέν φαίνονται, δέν πονοῦν, ἀλλά τό διαμορφώνουν ἀναλόγως. Καί ὁ Ὅσιός μας ὡς ἕνας τέτοιος ἐνδοκρινής ἀδένας κυκλοφοροῦσε μεταξύ τοῦ ποιμνίου τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μητροπόλεως προσφέροντας πνευματική ὑγεία, δηλαδή ἀγάπη, φιλοστοργία, ἔλεος, φιλανθρωπία. Καί στήν συνέχεια ὁ Θεός τόν ἀπεκάλυψε, τόν ἐφανέρωσε στήν Ἐκκλησία μέ κρότο πολύ. Καί αὐτό εἶναι ἕνα μυστήριο κραυγῆς ἰσχυρᾶς πού «διεπράχθη ἐν ἡσυχίᾳ Θεοῦ», γιά νά χρησιμοποιήσω τούς λόγους τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, προσαρμοσμένους στήν παροῦσα πανήγυρη.

Ὁ εὐλογημένος Ὅσιος διῆλθε τήν ζωή του εὐεργετῶν καί ἰώμενος τούς πάντας, ἔχοντας τόν Χριστό μέσα του, ὄντας ναός Θεοῦ ζῶντος. Εὐεργετοῦσε νέους καί ἐνήλικας, μοναχούς καί Κληρικούς, ἀγάμους καί ἐγγάμους, φίλους καί ἐχθρούς, καί ἀνέπεμπε προσευχή ὑπέρ ὅλων. Μεταξύ τῶν ἄλλων νά ἀναφερθῆ ὅτι τόν ἅγιο Βησσαρίωνα εἶχε πνευματικό πατέρα, ὡς νέος σπουδαστής τότε, ὁ μετέπειτα λαμπρός Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης κυρός Σεβαστιανός καί πρῶτος πνευματικός μου πατέρας, ἀπό τόν ὁποῖον ἔλαβε καί τήν συμμαρτυρία γιά νά εἰσέλθη στίς τάξεις τοῦ ἱεροῦ Κλήρου, καί τόν σεβόταν βαθιά.

Ἀπό μιά τέτοια ἐλεήμονα καρδία ἐξερχόταν ἔλεος καί φιλανθρωπία, διότι ἐφήρμοζε τούς λόγους τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, γιά τό «τί ἐστιν καρδία ἐλεήμων», γράφει: «Ἐλεήμων καρδία» εἶναι «καῦσις καρδίας ὑπέρ πάσης κτίσεως, ὑπέρ τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ὀρνέων καί τῶν ζώων καί τῶν δαιμόνων, καί ὑπέρ παντός κτίσματος. Καί ἐκ τῆς μνήμης αὐτῶν, καί τῆς θεωρίας αὐτῶν ρέουσιν οἱ ὀφθαλμοί αὐτοῦ δάκρυα».

Αὐτή ἦταν ἡ θεοφιλής καί εὐλογημένη ζωή καί πολιτεία τοῦ ὁσίου Βησσαρίωνος τοῦ Ἀγαθωνίτου. Ἐφήρμοζε στήν πράξη τόν λόγο τοῦ ἁγίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου ὅτι ὁ ἐλεήμων βρίσκεται πάνω ἀπό τήν κατά νόμον δικαιοσύνη. Συνηθισμένοι νά βλέπουμε τήν κοινωνία μέσα ἀπό τήν δικαιοσύνη, τήν ἀπονομή τῶν ἴσων καί τήν ἱκανοποίηση τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων δέν μποροῦμε νά καταλάβουμε τήν δύναμη τῆς ἐλεήμονος καρδίας. Γράφει πάλι ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος: «Ἐάν (ὁ ἄνθρωπος) μή γένηται ὁ ἐλεήμων ὑπεράνωθεν τῆς δικαιοσύνης αὐτοῦ, οὐκ ἔστιν ἐλεήμων», δηλαδή «οὐ μόνον ὁ ἐκ τῶν οἰκείων ἐλεῶν τούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί μετά χαρᾶς ὑπομένων τῶν ἀδικιῶν ὑπό τῶν ἑτέρων, καί ἐλεῶν αὐτούς». Ὅταν δέ ὁ ἄνθρωπος νικήση τήν δικαιοσύνη μέ τήν ἐλεημοσύνη καί τήν φιλανθρωπία, «τότε στεφανοῦται, οὐ τοῖς στεφάνοις τῶν δικαίων τοῖς ἐν τῷ νόμῳ, ἀλλά τοῖς τῶν τελείων».

Ἔχοντας μία τέτοια μυστική ζωή ὁ ὅσιος Βησσαρίων ὁ Ἀγαθωνίτης εἶχε τό Ἅγιον Πνεῦμα μέσα στό σῶμα του, τό ὁποῖον ἦταν ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καί συνέβη σέ αὐτόν, κατά ἀναλογίαν, αὐτό πού συνέβη στόν Χριστό, ὅπως γράφει σέ ἄλλη περίπτωση ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ὅταν ὁ Χριστός ἀπέθανε στόν Σταυρό χωρίσθηκε ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, ἀλλά ἡ θεότητα παρέμεινε ἀχώριστη. Ἔτσι, ἡ ψυχή μαζί μέ τήν θεότητα κατέβηκε στόν Ἅδη, καί τό σῶμά Του μαζί μέ τήν θεότητά Του παρέμεινε στό σῶμα, τό ὁποῖο ἦταν ἄφθαρτο.

Κατά ἀνάλογο τρόπο συμβαίνει καί στούς φίλους τοῦ Θεοῦ. Ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «πηγάς ἡμῖν σωτηρίους ὁ δεσπότης Χριστός τά τῶν ἁγίων παρέσχετο λείψανα πολυτρόπως τάς εὐεργεσίας πηγάζοντα, μύρον εὐωδίας βρύοντα». Καί ἐπειδή αὐτό δέν γίνεται πιστευτό ἀπό τούς λογικοκρατούμενους ἀνθρώπους, ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος: «Καί μηδείς ἀπιστήτω». Γιατί, ἄν ἀπό τόν ἀπότομο βράχο στήν ἔρημο ὁ Θεός ἔκανε νά ἀναβλύση νερό, ὅταν ἤθελε, δέν εἶναι ἀπίστευτο πού ἀναβλύζει εὐωδιαστό μύρο ἀπό τό μαρτυρικό λείψανο. Ἔτσι ἐξηγεῖται θεολογικά ἡ ἀφθαρσία καί ἡ μυροβλυσία τῶν ἱερῶν λειψάνων.

Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική διερωτᾶται καί πάλιν ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: Πῶς δέν πρέπει νά τιμοῦμε «τούς προστάτας τοῦ γένους παντός τούς τῷ Θεῷ ὑπέρ ἡμῶν τάς ἐντεύξεις ποιουμένους;». Προστάτης αὐτῆς τῆς Ἐπαρχίας καί ὅλης τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ ὅσιος Βησσαρίων ὁ Ἁγαθωνίτης. Εἶναι προστάτης ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὡς φίλος τοῦ Χριστοῦ. Εὐεργέτησε πλουσιοπάροχα, ἀγάπησε κενωτικά, προσέφερε θυσιαστικά, προσευχήθηκε ὅσο ζοῦσε φλογερά, ἐξακολουθοῦσε νά πρεσβεύη στόν Θεό μετά τήν κοίμησή του καί ἔτσι συσσωρεύθηκε ἡ Χάρη καί εὐλογία τοῦ Θεοῦ στό σῶμα του πού εἶναι ἄφθαρτο, ὡς ἀπόδειξη ὅλων τῶν ἀνωτέρω. «Εὐλογητός ὁ Θεός ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ».

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν φιλόθεο καί φιλάγιο Μητροπολίτη Φθιώτιδος κ. Συμεών, διότι μέ τήν ἀγάπη του καί τίς ἐνέργειές του ἀνύψωσε τό φῶς ἐπί τήν λυχνίαν «ἵνα λάμπῃ πᾶσι τοῖς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ». Θά μπορούσατε, ἅγιε ἀδελφέ, νά πῆτε καί ἐσεῖς μαζί μέ τόν ὁμώνυμό σας ἅγιο, τόν Συμεών τόν Νέον Θεολόγο, ὁ ὁποῖος ἔλεγε γιά τόν πνευματικό του πατέρα ἅγιο Συμεών τόν Εὐλαβῆ: «Ἐκοπίασεν ὁ μακάριος πατήρ ἡμῶν ὡς πολλούς τῶν πάλαι ἁγίων ὑπερβαλέσθαι, θλίψεις δέ πειρασμούς τοσούτους ὑπέμεινεν, ὡς ἐξισωθῆναι πολλοῖς τῶν περιφανεστέρων ἐν μάρτυσι. Διά ταῦτα οὖν ἐδοξάσθη ὑπό Θεοῦ καί ἐγένετο ἀπαθής καί ἅγιος, λαβών ἐν ἑαυτῷ ὅλον ὡς εἰπεῖν τόν Παράκλητον», πράγμα πού ἀποδεικνύει τό ἄφθαρτο σκήνωμά του.

Καί ἐσεῖς, Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμε, πού παρίστασθε νοερῶς σέ αὐτόν τόν πανηγυρικό Ἑσπερινό καί εἶσθε ἀνάμεσά μας, χαρῆτε μέ ὅλη τήν Τοπική Ἐκκλησία Φθιώτιδος καί ὅλη τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀλλά καί μέ τόν κατά πνεῦμα υἱό Σας, πού τόν ἀναδείξατε μέ τήν πληθωρική ἀγάπη Σας στήν Ἐκκλησία, γιά τήν θεοφιλῆ ποιμαντορία του καί τήν ἁγιοφιλία του, καί προσευχηθῆτε γιά τόν περιούσιο λαό τοῦ Κυρίου, πού δοξάζει τόν Θεό, τόν δοξάζοντα τούς Ἁγίους Του, καί ἔχει πνευματικά αἰσθητήρια γιά νά βλέπη, νά ἀκούη, νά ὀσφραίνεται, νά ψηλαφᾶ μέ τό εὐλογημένο μυστήριο τῆς ἀφῆς, τούς ἁγίους τοῦ Θεοῦ, «τούς ἐμψύχους ναούς τοῦ Θεοῦ, τά ἔμψυχα τοῦ Θεοῦ σκηνώματα». Καί ἐμεῖς ἀναφωνοῦμε: «Εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον ἀπό τοῦ νῦν καί ἕως τοῦ αἰῶνος. Ἀμήν».

Δεῖτε τὴν ὁμιλία

Φωτογραφίες