Κύριο ἄρθρο: Τά Μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης καί ὁ ἄνθρωπος

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Στίς ἡμέρες μας ὑπάρχει δυνατότητα πλήρους ἐνημέρωσης τῶν ἀνθρώπων γιά τά ὅσα γίνονται στήν κοινωνία, ἀλλά συγχρόνως οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τήν δυνατότητα νά συμμετέχουν οἱ ἴδιοι στήν ἐνημέρωση καί νά συνδιαμορφώνουν τήν κοινωνική πραγματικότητα. Ἔχει γραφῆ ὅτι τό 58% τῶν Ἀμερικανῶν ἐνηλίκων καί ἕνα μικρό ποσοστό νέων ἐνημερώνεται γιά τά κοινωνικά θέματα κυρίως ψηφιακά, ἀπό τά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης. Μόνο τό 27% ἐπιλέγει τήν τηλεόραση, τό 6% τό ραδιόφωνο καί μόλις τό 5% τίς ἐφημερίδες (Παῦλος Τσίμας, Τά ΝΕΑ, Σαββατοκύριακο 16-17 Νοεμβρίου 2024).

Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι τά Μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης παίζουν σημαντικό ρόλο στήν ἐνημέρωση τῶν πολιτῶν. Καί ἀπό αὐτά τά μέσα οἱ πολίτες χρησιμοποιοῦν τό YouTube 83%, τό Facebook τό 68% καί τό Instagram τό 47% ((Παῦλος Τσίμας, Τά ΝΕΑ, Σαββατοκύριακο 16-17 Νοεμβρίου 2024).

• Tό Facebook ἱδρύθηκε στίς 4 Φεβρουαρίου 2004 ἀπό μέλη τοῦ Πανεπιστημίου Χάρβαρντ καί ἡ ὀνομασία αὐτή προῆλθε ἀπό ἔγγραφα παρουσίασης τῶν μελῶν τῶν Πανεπιστημίων καί τῶν Ἀμερικανικῶν Κολεγίων.
  
• Τό YouTube «εἶναι ἕνας ἱστότοπος κοινοποίησης, ἀποθήκευσης, ἀναζήτησης, ἀναπαραγωγῆς ψηφισμάτων, βίντεο καί ψηφιακῶν ταινιῶν». Ἱδρύθηκε στίς 14 Φεβρουαρίου 2005 καί ἡ ὀνομασία δόθηκε ἀπό τό περιοδικό Time, ἐνῶ τό 2006 ἀγοράστηκε ἀπό τήν Google.
  
• Τό Twitter δημιουργήθηκε στίς 21 Μαρτίου 2006 προκειμένου νά στέλνουν καί νά διαβάζουν σύντομα μηνύματα. Δημιουργήθηκε ἀπό τόν Τζάκ Ντόρσεϊ καί ἐξαγοράστηκε ἀπό τόν Ἴλον Μάσκ στίς 23 Σεπτεμβρίου 2010, ὁ ὁποῖος τό μετονόμασε σέ Χ.
  
• Τό Instagram δημιουργήθηκε ἀπό δύο ἀποφοίτους τοῦ Πανεπιστημίου Στάνφορντ καί ξεκίνησε τήν λειτουργία του τόν Ὀκτώβριο 2010. Ἡ ὀνομασία του προέρχεται ἀπό τήν λέξη instant (στιγμιαῖο) καί telegram (τηλέγραφο) καί τό 2012 ἐξαγοράστηκε ἀπό τήν Facebook.
  
• Τό Tik Tok δημιουργήθηκε πρόσφατα καί ἑνώνει τήν κοινωνική δικτύωση μέ τήν μουσική πλατφόρμα καί αὐτοδημιουργοῦνται βίντεο διάρκειας 15 δευτερολέπτων.
  

Βλέποντας κανείς τά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης, τόν χρόνο τῆς δημιουργίας τους καί τόν τρόπο λειτουργίας τους παρατηρεῖ ὅτι κάπως ἔτσι ἑρμηνεύονται καί ἡλικιακά. Δηλαδή, τά παλαιότερα μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης, ὅπως τό Facebook εἶναι γιά τίς μεγαλύτερες ἡλικίες (τούς παπποῦδες ψηφιακά), ἀλλά καί γιά τίς μεσαῖες ἡλικίες, ἐνῶ τά πρόσφατα εἶναι γιά τίς μικρότερες ἡλικίες.

Ὅμως, παρατηρεῖ κανείς ὅτι παράλληλα μέ τήν ἐξέλιξη τῆς δημιουργίας τους μειώνεται καί ἡ προσοχή τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων, ἰδίως τῶν νέων. Παλαιότερα οἱ ἄνθρωποι ἦταν συνηθισμένοι σέ πολύωρες ἀναγνώσεις διαφόρων βιβλίων μέ ἔνταση προσοχῆς, ἀλλά μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἡ δυνατότητα ἔντασης προσοχῆς μειώθηκε στά 10-15 δευτερόλεπτα, καί αὐτό φαίνεται στά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης. Αὐτό δέν εἶναι ἄσχετο μέ τήν Διαταραχή ἐλλειματικῆς προσοχῆς ὑπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Αὐτή ἡ διάσπαση τῆς προσοχῆς δείχνει μιά ἀδυναμία ἀπό τόν ἄνθρωπο τῆς σύνθεσης τῶν νέων πληροφοριῶν καί ἐπεξεργασίας τους, μέ ἀποτέλεσμα νά μειώνεται ἡ κριτική σκέψη τῶν ἀνθρώπων καί νά αὐξάνεται ὁ κίνδυνος παρα-πληροφόρησης. Ἔτσι, ὅμως, ἡ κοινωνία ἔχει μέν τήν δυνατότητα τῆς ἐνημέρωσης, ἀλλά εἶναι ἐπιρρεπής σέ διάφορες ἰδεολογικές, φιλοσοφικές καί πολιτικές προπαγάνδες καί διαμορφώσεις τῆς κοινωνίας, στά λεγόμενα fake news, ἀλλά καί ἐπικράτηση ἀπολυταρχικῶν ἰδεολογιῶν.

Οἱ εἰδικοί ἐντοπίζουν καί τούς κινδύνους πού δημιουργοῦνται γιά τά νέα παιδιά, ἀφοῦ τό 97% τῶν παιδιῶν ἔχουν τηλέφωνο τελευταίας τεχνολογίας μέχρι τήν ἡλικία τῶν 12 ἐτῶν, καί μέσα σέ λίγα χρόνια «τά κοινωνικά δίκτυα ἀπό ἐπανάσταση καί τεχνολογική ὄαση μεταβλήθηκαν σέ πιθανό κίνδυνο γιά τά νεώτερα μέλη τῶν κοινωνιῶν». Μάλιστα, κατηγοροῦνται γιά τήν «κοινωνική ἀπομόνωση τῶν μεγαλύτερων», γιά τήν ἐκστρατεία μίσους, γιά τήν πολιτική ἐκμετάλλευση καί τόν κίνδυνο γιά τήν χρήση τῶν προσωπικῶν δεδομένων. Βεβαίως, μεγάλος κίνδυνος εἶναι καί ὁ ἐθισμός (Τό Βῆμα τῆς Κυριακῆς, 22-9-2024, σελ. 35).

Φυσικά, σέ ὅλη αὐτήν τήν νοοτροπία ἡ θεολογία παροπλίζεται ἤ γίνεται συνθηματική, ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ὑποβαθμίζεται καί οἱ ἄνθρωποι ἀπομακρύνονται ἀπό τόν Θεό, καλλιεργώντας τίς σωματικές αἰσθήσεις, τήν λογικοκρατία, καί ἀγνοώντας παντελῶς τήν νοερά ἐνέργεια (νοῦ) καί τήν καρδιά ὡς χῶρο τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, «τόν ἔνδον ἐν τῇ καρδίᾳ ἄνθρωπον». Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας.