Γεγονός καὶ Σχόλιο: Τό Παπικό Παρεκκλήσι Capella Sixtina

Τόν τελευταῖο καιρό μέ ἀφορμή τήν ἐκλογή τοῦ νέου Πάπα ἔγινε πολύς λόγος γιά τόν Ναό στόν ὁποῖο συναθροίστηκε τό Κονκλάβιο τῶν Καρδιναλίων γιά νά τόν ἐκλέξη. Πρόκειται γιάτό Παπικό ΠαρεκκλήσιCapellaSixtina.

Ἡ Capella Sixtina (Καπέλα Σιξτίνα ἤ Σιστίνα) ἀνακαινίστηκε ἀπό τόν Πάπα Σίξτο τόν 4ο ἀπό τό ἔτος 1473 ἕως τό 1477 ὥστε νά χρησιμοποιηθῆ ὡς Παπικό Παρεκκλήσι πού καθιερώθηκε τό 1483 πρός τιμήν τῆς Κοιμήσεως τῆςΠαναγίας. Γι’αὐτό ὀνομάζεται Καπέλα Σιξτίνα ἤ Σιστίνα.

Προκειμένου νά ζωγραφισθῆ ὁ ναός ἐπιστρατεύθηκαν πολλοί ἐπιφανεῖς ζωγράφοι, ὅπως ὁ Μποτιτσέλι, ὁ Περουτζίνο, ὁ Σιντορέλι, ὁ Κόζιμο Ροσέλι, ὁ Πιντουρίκιο καί ἄλλοι, ἀλλά κυρίως ὁ μεγάλος ζωγράφος Μιχαήλ Ἄγγελος ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν κορυφή τῆς Ἀναγέννησης καί προαναγγέλλει τό Μπαρόκ.

Ἡ εἰκονογράφηση τοῦ Capella Sixtina ὑπάγεται στήν Ἰταλική Ἀναγέννηση καί ἡ τεχνοτροπία τῶν παραστάσεων συνδέεται μέ μερικές ἀρχές πού ἄρχισαν νά ἐπικρατοῦν μετά τήν Σύνοδο τῆς Φραγκούρτης τό 794 καί ἀναπτύχθηκαν τούς ἑπόμενους αἰῶνες, ὅμως ἔχει καί δικά της στοιχεῖα ἀνθρωπολογικά καί ἀρχαιοελληνικά. Γνωρίζουμε ὅτι ἡ τέχνη τῆς Ἀναγέννησης ἀποδεσμεύτηκε ἀπό τό θεολογικό πλαίσιο πού καθόρισε ἡ Ζ΄Οἰκουμενική Σύνοδος.

Ἡ διακόσμηση τῆς ὀροφῆς τῆς Capella Sixtina ἑρμηνεύεται ὡς ἡ ἱστορία τῆς σωτηρίας πού ὑπόσχεται τήν αἰώνια ζωή, ἔχει ἐλευθερώσει τήν Ρώμη ἀπό τήν εἰδωλολατρεία, τήν καθιστᾶ «αἰώνια πόλη», στήν ὁποία κυριαρχεῖ ὁ Πάπας πού ἀνέλαβε ἡγεμονικό ρόλο γιά τήν διάδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ στόν κόσμο.

Ἕνα σημαντικό βιβλίο τοῦ Heinrich Pleiffer μέ τίτλο «Καπέλα Σιξτίνα, νέα ἑρμηνευτική προσέγγιση μετά τήν ἀποκατάσταση τῶν τοιχογραφιῶν» ἀπέδειξε, ὕστερα ἀπό πολύχρονες ἔρευνες, ὅτι κάτω ἀπό τούς καλλιτέχνες πού ζωγράφισαν τό Παρεκκλήσι, βρίσκονται σύμβουλοι καθοδηγητές Παπικοί θεολόγοι.

Ἔτσι, στήν εἰκονογράφηση τοῦ Παρεκκλησίου ἀποτυπώνεται ἡ θεολογία τοῦ σχολαστικισμοῦ, ὅπως ἀναπτύχθηκε ἀπό τόν 9ο αἰώνα καί στήν συνέχεια. Παρουσιάζεται ἡ ἑρμηνεία γιά τούς τρεῖς οὐρανούς, ὁ πρῶτος οὐρανός εἶναι ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ὁ δεύτερος οὐρανός εἶναι ἡ τέλεια γνώση τῆς κτίσης καί ὁ τρίτος οὐρανός εἶναι ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ, ἡ γνωστή contemplation Dei, παρουσιάζεται τό δόγμα τῆς ἀμώμου συλλήψεως τῆς Μαρίας καί ὁ Πάπας ὡς Νυμφίος ὁλόκληρης τῆς Ἐκκλησίας.

Ἄν συγκρίνη κανείς τήν εἰκονογράφηση τοῦ Παπικοῦ Παρεκκλησίου Capella Sixtina μέ τόν Ναό τοῦ Πρωτάτου στίς Καρυές τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τό ὁποῖο εἰκονογράφησε ὁ Ἐμμανουήλ Πανσέληνος, βλέπει τήν διαφορά μεταξύ τῆς σχολαστικῆς καί τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας, στήν Τριαδολογία, ἀλλά καί στήν παράσταση τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ.

Γενικά, ἡ ζωγραφική τοῦ Παπικοῦ Παρεκκλησίου ἐκφράζει ὅλη τήν νοοτροπία τῆς θεολογίας τῶν Λατίνων, τόσο στό θεωρητικό ὄσο καί στό πρακτικό ἐπίπεδο πού διαφέρει ὅσο ὁ οὐρανός ἀπό τήν γῆ, ἀπό τήν ὀρθόδοξη θεολογία τῶν Πατέρων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί δείχνει τήν ὑπάρχουσα μεγάλη θεολογική διαφορά μεταξύ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ Παπισμοῦ.

Ν.Ι.