Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος καί ἡ Α´ Οίκουμενική Σύνοδος

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία. Ἑσπερινός Ἁγίων Κωνσταντίνου & Ἑλένης, Μακύνεια Ναυπακτίας

Ἑορτάζουμε σήμερα, ἀγαπητοί πατέρες καί ἀδελφοί, κ.Δήμαρχε, κ. Πρόεδρε τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, κ. Ἀντιδήμαρχε καί μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, τήν μνήμη τῶν ἁγίων Θεοστέπτων Βασιλέων καί Ἰσαποστόλων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης καί πανηγυρίζει αὐτός ὁ Ἱερός Ναός τῶν ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης Μακύνειας, ἐδῶ στήν Ναύπακτο. Ἑορτάζουμε καί πανηγυρίζουμε λαμπρῶς τήν μνήμη τῶν ἁγίων Θεοσέπτων Βασιλέων καί Ἰσαποστόλων. Καί, βέβαια, γιά τήν ἁγία Ἑλένη μπορεῖ κανείς νά πῆ ὅτι ἦταν μιά γυναίκα ἀρετῶν, διότι παρά τίς δυσκολίες τίς ὁποῖες ἀντιμετώπισε στόν γάμο της, ἀξιώθηκε νά γεννήση καί νά ἀναπτύξη ἕνα τέτοιο παιδί, τό ὁποῖο ἔγινε Αὐτοκράτωρ καί Μονοκράτωρ στήν τότε ἑνιαία Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, σέ Ἀνατολή καί Δύση. Δέν θά πῶ περισσότερα γιά τήν ἁγία Ἑλένη, ἄλλη φορά ἔχουμε μιλήσει γι᾽ αὐτήν. Ἐκεῖνο πού ἔχει μεγάλη σημασία εἶναι ὅτι ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπεδείχθη πραγματικά ἕνας μεγάλος Αὐτοκράτορας, ὄχι μόνο τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἀλλά παγκοσμίων διαστάσεων καί διαχρονικῶν.

1. Ἡ Α´ Οἰκουμενική Σύνοδος

Θά μποροῦσε κανείς νά πῆ ὅτι ὑπάρχουν πάρα πολλά σημεῖα ἀπό τήν ζωή τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πού δείχνουν ἀκριβῶς τήν μεγαλοσύνη του. Θά ἤθελα ὅμως νά περιορίσω τό θέμα μου σέ ἕνα σημεῖο, τό ὁποῖο ἔχει μιά ἐπικαιρότητα. Καί τό σημεῖο αὐτό εἶναι ὅτι ἐφέτος ἑορτάζουμε, ὄχι μόνον ἐμεῖς στήν Ἑλλάδα, ἀλλά γενικότερα ἡ Ὀρθοδοξία, ἀλλά καί ὁ Χριστιανισμός, τήν ἐπέτειο τῶν 1700 ἐτῶν ἀπό τήν σύγκληση τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀπό τόν Μέγα Κωνσταντῖνο, στήν Νίκαια τῆς Βιθυνίας τό 325 μ. Χ.

Καί ἐδῶ στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μέ ἀπόφαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου θά ἑορτάσουμε πανηγυρικότατα, διότι τήν Κυριακή τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Α΄ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού ἑορτάζουμε πρίν τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς, καί συμπίπτει αὐτή ἡ ἑορτή μέ τήν ἐπέτειο τῶν 1700 ἐτῶν ἀπό τήν σύγκληση τῆς Ἁγίας Συνόδου. Μέ ἀπόφαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου θά ἑορτάσουμε πανηγυρικότατα τήν 1η Ἰουνίου, Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων, στόν Μητροπολιτικό Ναό Ἀθηνῶν. Θά λειτουργήση ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί ὅλη ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος. Ἔχουν προσκληθῆ ὁ Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, ἡ Κυβέρνηση καί ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν κομμάτων, ἀλλά καί ἄλλες ἀρχές καί ἐξουσίες τοῦ τόπου μας, προκειμένου νά παρουσιαστῆ αὐτό τό μεγάλο ἔργο, τό ὁποῖο ἐπετέλεσε ἡ Α΄Οἰκουμενική Σύνοδος, στήν ὁποία πρόεδρος ἦταν, ἐκ μέρους τῆς Πολιτείας, ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Καί τήν ἑπόμενη ἡμέρα, δηλαδή 2 Ἰουνίου, θά γίνη σύγκληση τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σέ πανηγυρική συνεδρίαση καί θά ἀναπτυχθῆ ἕνα ἐπίκαιρο θέμα, προκειμένου νά τιμήσουμε αὐτήν τήν μεγάλη ἐπέτειο τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Καί τήν ἑπόμενη ἡμέρα, Δευτέρα τό ἀπόγευμα στό «Παλλάς» θά γίνη μιά μεγάλη, ἑορταστική ἐκδήλωση, προκειμένου νά δοῦμε τό μεγάλο αὐτό γεγονός τῆς Α΄ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

Ἐπαναλαμβάνω ὅτι ἡ Σύνοδος αὐτή ἔχει σχέση μέ τόν Μέγα Κωνσταντῖνο, τοῦ ὁποίου ἑορτάζουμε σήμερα τήν μνήμη, καί μάλιστα συνέπεσε τόν Μάϊο νά γίνη ἡ ἔναρξη τῆς Α΄Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Διότι αὐτός, ὅταν ἔγινε Μονοκράτωρ, εἶδε ὅτι ὑπῆρχε ταραχή μέσα στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδή ἀνεφύησαν αἱρετικοί, ὅπως ὁ Ἄρειος καί οἱ ὀπαδοί του, οἱ ὁποῖοι ὑποστήριζαν ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι Θεός, ἀλλά εἶναι ἕνα κτίσμα, εἶναι τό πρῶτο κτίσμα τῆς δημιουργίας, κατεβίβαζαν δηλαδή τόν Χριστό στό ἐπίπεδο ἑνός κτίσματος. Τότε ὑπῆρχε ἀντίδραση ἐκ μέρους τοῦ Ἀλεξάνδρου, Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας, ὁ ὁποῖος κατεδίκασε τότε τόν Ἄρειο, ἀλλά ἐπειδή αὐτή ἡ αἵρεση ἐπεκτάθηκε σ’ ὅλη τήν Αὐτοκρατορία ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔλαβε τήν ἀπόφαση, ὅπως εἰρήνευσε πολιτικά ὅλη τήν τότε γνωστή Οἰκουμένη, ἔτσι νά εἰρηνεύση καί τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.

Ὑπάρχουν πολλοί ἱστορικοί οἱ ὁποῖοι μᾶς παρουσιάζουν μερικά γεγονότα ἀπό τόν βίο καί τήν πολιτεία τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος Εὐσέβιος Καισαρείας, ὁ ὁποῖος θεωρεῖται ὡς πατέρας τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας. Ζῆ ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί συμμετεῖχε μάλιστα καί στήν Α΄ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενική Σύνοδο. Αὐτός διασώζει αὐθεντικές πληροφορίες γιά τό ποιός ἦταν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ποιά ἦταν τά χαρακτηριστικά γνωρίσματά του, ποιό ἦταν τό ἔργο τό ὁποῖο ἐπετέλεσε ὡς πρός τήν Α΄Οἰκουμενική Σύνοδο. Γι’ αὐτό θά ἤθελα νά μοῦ ἐπιτρέψετε νά σᾶς διαβάσω τρία κείμενα, καί ὄχι στήν γλώσσα πού γράφηκαν, ἀλλά σέ μετάφραση, γιά νά δεῖτε ἀπό ἕναν σύγχρονο Ἐπίσκοπο τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου πού περιέγραψε κατά τρόπον καταπληκτικό καί τά χαρίσματα τά ὁποῖα εἶχε ὁ μεγάλος αὐτός ἡγέτης, ὁ μεγάλος αὐτός Αὐτοκράτωρ, ἀλλά καί τό πῶς συνεκάλεσε τήν Ἁγία καί Μεγάλη Α΄Οἰκουμενική Σύνοδο καί τί εἶπε σέ αὐτήν.

2. Ἡ εἴσοδος τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου στήν Σύνοδο

Ἡ Α´ Οἰκουμενική Σύνοδος ἔγινε στήν Νίκαια τῆς Βιθυνίας διότι δέν ἔχει ὁλοκληρωθῆ ἡ Κωνσταντινούπολις ὡς Πρωτεύουσα τοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους, ἀφοῦ τά ἐγκαίνιά της ἔγιναν τό 330 μ.Χ. Γράφει, λοιπόν, ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας στήν ἐκκλησιαστική του ἱστορία, ὁ ἱστορικός αὐτός πού ἦταν παρών στά γεγονότα αὐτά.

«Ὅταν ἔφθασε ἡ καθορισμένη ἡμέρα τῆς Συνόδου, κατά τήν ὁποία θά ἔπρεπε νά βροῦν μιά λύση στίς διαφορές τους, πέρασαν στό κεντρικό κτίριο, στήν μεγάλη αἴθουσα τοῦ αὐτοκρατορικοῦ παλατιοῦ, γιά νά χωρέσουν ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι, γιατί ἐκεῖ εἶχε καί στίς δυό πλευρές βάθρα. Ὅταν συγκεντρώθηκε ὅλη ἡ Σύνοδος καί καθένας πῆρε τήν θέση του, σιωπηλά περίμεναν τήν ἄφιξη τοῦ αὐτοκράτορα. Εἰσῆλθαν οἱ ἀξιωματοῦχοι τοῦ βασιλέα ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον. Προηγήθηκαν καί ἄλλοι, ὄχι ὁπλίτες καί δορυφόροι, ἀλλά μιά μικρή ἀκολουθία, μόνον ὅσοι ὁμολογοῦσαν πίστη στόν Χριστό. Τήν στιγμή πού ἀναγγέλθηκε ἡ ἄφιξη τοῦ αὐτοκράτορα, ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι σηκώθηκαν ἀπό τίς ἕδρες τους».

Νά θυμίσω ὅτι παρόντες στήν Α΄Οἰκουμενική Σύνοδο ἦταν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ ἅγιος Νικόλαος, ὁ ἅγιος Σπυρίδων καί πολλοί ἄλλοι ἅγιοι καί μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι μόλις εἶχαν βγεῖ ἀπό τίς φυλακές τους, ἐπειδή τούς εἶχαν φυλακίσει ἐπειδή ὁμολόγησαν τόν Χριστό. Ἔτσι, ὅπως ξέρουμε ἀπό ἄλλες ἱστορικές πληροφορίες, ὁ ἕνας ἦταν πληγωμένος, ὁ ἄλλος δέν εἶχε μάτι, ὁ ἄλλος δέν εἶχε τό πόδι, ὁ ἄλλος δέν εἶχε τό χέρι, καί μάλιστα λένε ὅτι ἦταν στήν πραγματικότητα «δῆμος μαρτύρων», γιατί εἶχαν δώσει ὁμολογία γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί εἶχαν ὑποστῆ βασανιστήρια. Ὁπότε σηκώθηκαν ὅλοι γιά νά ὑποδεχθοῦν τόν Αὐτοκράτορα. Καί ἔχουμε ἄλλη μαρτυρία ὅτι, ὅταν ὁ Κωνσταντῖνος εἶδε τούς Ἐπισκόπους νά εἶναι πληγωμένοι, νά ἔχουν διάφορες πληγές ἐπάνω στό σῶμα τους, πέρασε δίπλα ἀπό αὐτούς καί μέ τήν χλαμύδα του ἄρχισε νά τούς ἀγγίζη γιά νά λάβη εὐλογία ἀπό τίς πληγές τῶν ἁγίων αὐτῶν μαρτύρων. Συνεχίζει ὁ Εὐσέβιος:

«Καί ὁ αὐτοκράτορας ἐμφανίστηκε καί πέρασε ἀνάμεσά τους ὡς ἕνας οὐράνιος Ἄγγελος τοῦ Θεοῦ. Φορώντας τήν αὐτοκρατορική πορφύρα του πού ἀστραποβολοῦσε, ἀπό τό χρυσάφι καί τούς ἀκτινοβόλους πολύτιμους λίθους. Αὐτά ὡς πρός τό σῶμα. Ὡς πρός τήν ψυχή ἦταν στολισμένος μέ τόν φόβο τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐλάβεια καί τό ἔδειχναν αὐτό τά χαμηλωμένα μάτια, τό ἐρύθημα τοῦ προσώπου, οἱ ἀργές κινήσεις στό περπάτημα• μιά θαυμάσια παρουσία, πολύ ὑψηλός καί μεγαλοπρεπής, γεμάτος ὀμορφιά, δύναμη καί μεγαλεῖο. Αὐτόν τόν ἐξωτερικό στολισμό τόν ἕνωνε μέ τήν ἐπιείκεια, τήν βασιλική πραότητα καί τήν μεγάλη του εὐφυΐα. Ἀφοῦ βρέθηκε στό μέσον, δέν κάθισε ἀμέσως στό μικρό χρυσό κάθισμα πού τοῦ παρέθεσαν, ὅπως ἦταν συνήθεια, ἀλλά ἔκανε νεῦμα νά καθίσουν πρῶτα οἱ Ἐπίσκοποι καί ἔτσι κάθισαν ὅλοι μαζί».

Ἐδῶ βλέπετε τά χαρίσματα πού εἶχε αὐτός ὁ ἄνθρωπος καί σωματικά χαρίσματα καί ψυχικά, πνευματικά χαρίσματα. Ἐνῶ δέν εἶχε ἀκόμη βαπτισθῆ Χριστιανός, ἀγαποῦσε τόν Χριστιανισμό, ἀγαποῦσε καί σεβόταν τόν Χριστό. Καί βλέπετε καί ἐξωτερικά χαρίσματα, ἀλλά καί ἔξοχα ψυχικά χαρίσματα καί εἶχε καί ἐπιείκεια, βασιλική πραότητα καί μεγάλη εὐφυΐα.

3. Ἡ προσφώνηση τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου στήν Σύνοδο

Στήν συνέχεια ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας λέγει ὅτι, ἀφοῦ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔδωσε ἐντολή νά καθίσουν ὅλοι καί κάθισε καί ἐκεῖνος, τότε ἐπεκράτησε ἡσυχία. Καί συνεχίζει:

«Μετά ἀπό μιά προσφώνηση σύντομη ἀπό τόν ἐπίσκοπο πού καθόταν στά δεξιά τοῦ βασιλέως -αὐτός ἦταν ὁ ἴδιος ὁ ἱστορικός Εὐσέβιος-καί μετά ἀπό εὐχαριστήριο ὕμνο στόν Παντοκράτορα Θεό, (δηλαδή ἔψαλαν κάποιον εὐχαριστήριο ὕμνο) κάθισε καί αὐτός (δηλ. ὁ Ἐπίσκοπος) στήν θέση του. Ὅταν ἔγινε ἀπόλυτη σιγή, ὅλοι εἶχαν στραμμένο τό βλέμμα τους πρός τόν Αὐτοκράτορα. Ὁ Κωνσταντῖνος τότε, ἀφοῦ ἔφερε ὁλόγυρα στήν αἴθουσα τό ἤρεμο καί γαλήνιο βλέμμα του, συγκεντρώθηκε στόν ἑαυτό του καί μέ ἤπια φωνή ἄρχισε νά τούς ἀπευθύνη τά ἑξῆς παραινετικά λόγια».

Πάλι ἐδῶ βλέπουμε τά χαρίσματα ἑνός μεγάλου ἡγέτη. Ἐπεκράτησε ἀπόλυτη σιγή, μέ τά μάτια του εἶδε ὅλους τούς παρισταμένους μέ γαλήνιο καί ἤρεμο βλέμμα, μετά συγκεντρώθηκε στόν ἑαυτό του καί ἄρχισε νά ὁμιλῆ. Καί ἐδῶ παραθέτει ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας τόν λόγο, τήν προσφώνηση θά λέγαμε σήμερα, τήν ὁποία ἔκανε στούς 318 Θεοφόρους Πατέρες τῆς Α΄Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί τούς ὁμίλησε περί εἰρήνης. Τούς εἶπε:

«Ἦταν μεγάλη μου ἐπιθυμία, φίλοι μου, νά μποροῦσα νά ἀπολαύσω τήν συνάντησή σας καί ἀφοῦ αὐτό ἐπετεύχθη, ὀφείλω νά εὐχαριστήσω τόν Θεό, τόν Βασιλέα τῶν πάντων, γιατί κοντά σέ ὅλες τίς ἄλλες εὐλογίες Του, μοῦ ἔδωσε καί αὐτό τό δῶρο, αὐτήν τήν εὐλογία, πού θεωρῶ ὅτι εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπό ὅλες»

Εἶχε κατορθώσει νά κυριαρχήση σέ ὅλο τό Ρωμαϊκό Κράτος, ἦταν Μονοκράτωρ στό Κράτος. Δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τούς σημερινούς Βασιλεῖς καί Προέδρους. Καί τό θεωρεῖ μεγάλη εὐλογία, ἀλλά μεγαλύτερη εὐλογία θεωρεῖ ὅτι συνάντησε αὐτούς τούς Θεοφόρους Πατέρες. Καί συνεχίζει στήν προσφώνησή του:

«Ἐννοῶ τό νά σᾶς βλέπω ὅλους συγκεντρωμένους ἐδῶ μέ μιά ἁρμονία καί μέ μιά ὁμόφρονα γνώμη γενικά. Εἴθε κανένας κακόβουλος ἐχθρός νά μή μᾶς ἁρπάξη αὐτό τό καλό, τώρα πού πατάξαμε τήν θεομαχία τῶν τυράννων μέ τήν δύναμη τοῦ Σωτῆρος, καί οὔτε ὁ φιλοπόνηρος δαίμονας νά περιβάλλη μέ ἄλλον τρόπο καί μέ βλασφημίες τόν θεῖο νόμο. Καθώς ἐγώ θεωρῶ ὅτι ἡ ἐμφύλια διαμάχη στήν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ δυσκολότερη καί ἡ πιό φοβερή μάχη ἀπό κάθε ἄλλον πόλεμο, καί μᾶλλον αὐτό ἀποδεικνύεται πιό λυπηρό ἀπό τίς ἐξωτερικές διαμάχες».

Δηλαδή, εἶχε νά ἀντιμετωπίση ἐχθρούς ἐξωτερικούς, ἀλλά θεωροῦσε, ὅταν ἀνέλαβε τήν ἐξουσία, ὅτι οἱ χειρότερες διαμάχες εἶναι οἱ ἐσωτερικές, καί μάλιστα στήν Ἐκκλησία.

«Ἀμέσως μόλις νίκησα μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ τούς ἐχθρούς μου, πίστεψα ὅτι τίποτα ἄλλο δέν θά ἦταν τώρα πιό ἀναγκαῖο ἀπό τό νά εὐχαριστήσω τόν Θεό καί νά χαρῶ μαζί μέ ἐκείνους πού εἶχα ἐλευθερώσει. Ἀλλά, ὅταν, παρ' ἐλπίδα, πληροφορήθηκα γιά τήν διάστασή σας, δέν θέλησα νά ἀκούσω ἄλλη πληροφορία, ἀλλά πίστεψα ὅτι αὐτό τό θέμα δέν θά ἔπρεπε μέ κανένα τρόπο νά παραθεωρηθῆ, γι' αὐτό ἔχοντας ἐπιθυμία νά βοηθήσω μέ τήν ὑπηρεσία μου, σᾶς κάλεσα χωρίς καθυστέρηση. Καί χαίρομαι μέν βλέποντας τήν δική σας ὁμήγυρη, ἀλλά θά αἰσθανθῶ ὅτι ἡ ἐπιθυμία μου ἐκπληρώθηκε μόνον, ὅταν δῶ τά πνεύματα ὅλων ἑνωμένα μέ ἐκείνη τήν εἰρηνική ἁρμονία, τήν ὁποία ἐσεῖς ὡς ἱερωμένοι τοῦ Θεοῦ πρέπει νά κηρύττετε στούς ἄλλους. Λοιπόν, μήν καθυστερεῖτε, φίλοι μου, μήν καθυστερεῖτε ἀγαθοί ὑπηρέτες τοῦ Δεσπότου καί Θεοῦ, ἀλλά νά ἀπομακρύνετε ὅλες τίς αἰτίες τῆς διαστάσεως μεταξύ σας καί λύστε ὅλους τούς κόμπους τῆς ἀμφιλογίας μέ τούς νόμους τῆς εἰρήνης. Ἔτσι θά ἐκπληρώσετε τό ἔργο πού εἶναι πάνω ἀπό ὅλα ἀρεστό στόν Θεό, ἀλλά καί σέ μένα, τόν συνυπηρέτη σας, θά δώσετε πολύ μεγάλη χαρά».

Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος μιλάει ἐδῶ γιά τήν εἰρήνη. Ἀποκαλεῖ τούς Ἐπισκόπους φίλους του, τούς ἀποκαλεῖ ἀκόμη ἀγαθούς ὑπηρέτες τοῦ Δεσπότου Θεοῦ καί τούς ἀποκαλεῖ συνυπηρέτες του, πρίν ἀκόμη βαπτιστεῖ, πρίν ἀκόμη γίνει μέλος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Καί ἀφοῦ ἐξεφώνησε αὐτήν τήν προσφώνηση, αὐτόν τόν λόγο, κάθισε στό κάθισμα καί ἄρχισε ἡ συζήτηση τῶν Πατέρων. Ἀπό τήν μιά μεριά ἦταν ὁ Ἄρειος καί οἱ ὁμόφρονές του, οἱ αἱρετικοί, καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἦταν οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ἄρχισε ὁ διάλογος μεταξύ τους. Βεβαίως, ἐκ μέρους τῶν Πατέρων ὑπῆρχαν πρόεδροι στήν Σύνοδο, ὁ Ἀντιοχείας Εὐστάθιος καί ὁ Ἀλέξανδρος, ἀλλά ἦταν καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἶχε μιά ὑψηλή ἐπιστασία.

4. Ἡ συμμετοχή του στίς Συνεδριάσεις

Ἔπειτα γράφει ὁ ἱστορικός Εὐσέβιος:

«Ἀφοῦ, λοιπόν, εἶπε αὐτά ὁ Κωνσταντῖνος στήν λατινική γλώσσα, καί κάποιος ἄλλος τά διερμήνευε, (ἐπειδή ἦταν ἀκόμη Ρωμαϊκό Κράτος ἦταν ἐπίσημη γλώσσα ἡ λατινική καί ἦταν ὑποχρεωμένος, ἄν καί ἤξερε τήν ἑλληνική γλώσσα ἀπό τήν μητέρα του πού ἦταν Ἑλληνίδα, ἀλλά τά εἶπε στά λατινικά καί ἄλλος τά διερμήνευε), ἔδωσε τόν λόγο στούς προέδρους τῆς Συνόδου. Στήν συνέχεια οἱ μέν ἄρχισαν νά κατηγοροῦν τούς ἄλλους καί ἐκεῖνοι μέ τήν σειρά τους ἀπολογοῦνταν καί τούς κατηγοροῦσαν. Ἀφοῦ ἔγιναν πολλές προτάσεις καί ἀπό τίς δυό πλευρές, καί ἐνῶ ἀπό τήν ἀρχή ὑπῆρχε μεγάλη διένεξη, ὁ βασιλεύς τούς ἄκουγε ὅλους μέ ἀνεξικακία».

Ἔχουμε μία Σύνοδο, ὅπως γίνεται μέ τά συμβούλια, ὅπως γίνεται ἡ συνέλευσις στήν Βουλή κλπ. καί ἐκεῖνος εἶχε τήν ὑψηλή προεδρία. Ἄκουγε ὅλους μέ ἀνεξικακία. Γράφει ὁ Εὐσέβιος:

«Δεχόταν τίς προτάσεις μέ θερμή διάθεση, ἐν μέρει συμφωνώντας μέ ὅσα λέγονταν ἀπό τίς δύο πλευρές• μέ ἠρεμία προσπαθοῦσε νά συμβιβάση τίς δυό παρατάξεις πού φιλονικοῦσαν καί μέ πραότητα μιλοῦσε στόν καθένα• καί μιλώντας στήν ἑλληνική γλώσσα, τήν ὁποία κατεῖχε πολύ καλά, ἦταν γλυκομίλητος καί εὐχάριστος, καί τούς μέν ἔπειθε, τούς ἄλλους τούς ἐκλιπαροῦσε μέ λόγια, ἀπό τή μία ἐπαινώντας αὐτούς πού ἔλεγαν τά σωστά, καί ὅλους τούς ὁδηγοῦσε σέ ὁμόνοια, ὥσπου στό τέλος τούς ἔκανε ὅλους νά ἔχουν τήν ἴδια γνώμη καί νά ἀκολουθοῦν τό ἴδιο δόγμα σέ ὅλα αὐτά πού πρίν διαφωνοῦσαν».

Ἔτσι ἔχουμε τήν ἀπόφαση τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία συνέταξε τά πρῶτα ἑπτά ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως ὑπό τήν ὑψηλή Προεδρία τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, μέ ὅλα αὐτά τά χαρίσματα τά ὁποῖα εἶχε, σωματικά, ψυχικά, διανοητικά, εὐφυΐα, εὐγένεια, πραότητα. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι οἱ Αὐτοκράτορες τότε ἡγοῦντο καί τοῦ στρατεύματος καί ἄρα συμμετεῖχαν σέ πολέμους, καί παρά ταῦτα ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος εἶχε ὅλα αὐτά τά χαρίσματα ὁ μεγάλος αὐτός Αὐτοκράτωρ καί Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας.  Σᾶς διάβασα αὐτά πού γράφει ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας. Θά μποροῦσα νά σᾶς τά πῶ μέ δικά μου λόγια, ἀλλά ἤθελα ἀκριβῶς νά ἀκουστῆ αὐτό τό ἀπόσπασμα ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία του, ὅπου φαίνονται ὅλα τά χαρίσματα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ἁγαπητοί μου, δέν θά ἤθελα νά κάνω σύγκριση τώρα μέ τούς ἄρχοντες τούς σημερινούς, οἱ ὁποῖοι κινοῦνται μέ ἕνα διαφορετικό πνεῦμα καί οἱ ὁποῖοι ἀντί νά ἄγουν καί νά κατευθύνουν τόν λαό μέ γλυκύτητα, μέ εὐπρέπεια, μέ εὐφυΐα, μέ καλοσύνη καί μέ δύναμη, ἄγονται ὑπό τοῦ λαοῦ καί καθορίζουν τήν συμπεριφορά τους ἀνάλογα μέ τίς ἀπόψεις τῶν ἀνθρώπων. Ἀφοῦ γίνεται σφυγμομέτρηση τῆς κοινῆς γνώμης καί βλέπουν ποῦ πηγαίνει τό θέμα, ἔπειτα μιλᾶνε γιά νά ἔχουν στήν συνέχεια ἀνταπόκριση μέ τήν ψηφοφορία κατά τίς ἐκλογές. Ὅμως, δέν μποροῦν νά πλησιάσουν τά χαρίσματα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Καί τούς βλέπετε νά συμπεριφέρονται μόνο μέ οἰκονομικά ἐνδιαφέροντα, σάν νά εἶναι αὐτοί οἱ διοικητές ὅλης τῆς Οἰκουμένης καί νά ἀποφασίζουν μόνο μέσα ἀπό τόν ὠφελιμισμό καί μέσα ἀπό οἰκονομικά, θά ἔλεγα, ὀφέλη. Καί ὅταν συγκρίνη κανείς τούς σημερινούς ἄρχοντες μέ τόν Μέγα Κωνσταντῖνο, βλέπει τήν διαφορά.

Νά ἔχουμε τίς πρεσβεῖες τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί τῆς μεγάλης μητέρας του, τῆς ἁγίας Ἑλένης, στόν Θεό, ὥστε σήμερα ὅλοι νά ὠφελούμαστε καί ἄρχοντες καί ἀρχόμενοι ἀπό τήν δική του συμπεριφορά. Ἀμήν.