Γράφτηκε στις .

Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ὁ πειρασμός τῆς ἀθωότητας

Τελευταία διάβασα τό βιβλίο τοῦ Πασκάλ Μπρυκνέρ “ὁ πειρασμός τῆς ἀθωότητας”, μέσα στό ὁποῖο βρῆκα πολλά ἐνδιαφέροντα σημεῖα τά ὁποῖα ἐκφράζουν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Ὁ συγγραφέας τονίζει μερικά σημαντικά σημεῖα, καί βέβαια δέν συμφωνῶ μέ διάφορες ἀπόψεις του, ἀλλά κυρίως στό μικρό αὐτό σχόλιο θά ἤθελα νά τονίσω τήν κεντρική ἄποψη τοῦ βιβλίου μέσα ἀπό τήν ὁποία ἀρθρώνονται ὅλα τα κεφάλαιά του, καί σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος δέχεται ἕναν μεγάλο πειρασμό, πού μποροῦμε νά ἀποκαλέσουμε “πειρασμό τῆς ἀθωότητας”. Αὐτός ὁ πειρασμός φαίνεται στό ἀπόφθεγμα τοῦ Σέλιν πού τίθεται στήν ἀρχή τοῦ βιβλίου: “ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι ἔνοχοι ἐκτός ἀπό μένα”.

Προσδιορίζοντας ὁ συγγραφέας τί ἀκριβῶς ἐννοεῖ μέ τήν φράση “ὁ πειρασμός τῆς ἀθωότητας”, λέγει: “Ἀποκαλῶ ἀθωότητα αὐτήν τήν ἀρρώστια τοῦ ἀτομικισμοῦ πού συνίσταται στό νά θέλουμε νά ἀποφεύγουμε τίς συνέπειες τῶν πράξεών μας, αὐτήν τήν ἐπιδίωξη νά ἀπολαμβάνουμε τά προνόμια τῆς ἐλευθερίας δίχως νά ὑφιστάμεθα καμμία ἀπό τίς δυσχέρειες της”.

Γιά νά ὁριοθετήση ἀκόμη περισσότερο αὐτό τόν πειρασμό, ἀναφέρεται στίς “δύο μοντέρνες παθολογίες” τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, πού ἐκφράζουν αὐτόν τόν πειρασμό τῆς ἀθωότητας καί αὐτές εἶναι ἀφ’ ἑνός μέν ὁ “παιδισμός”, ἀφ’ ἑτέρου δέ ἡ “θυματοποίηση”.

“Παιδισμός” δέν εἶναι “μόνο ἡ ἀνάγκη κάποιου γιά προστασία, πράγμα νόμιμο καθ’ ἑαυτό, ἀλλά ἡ μεταφορά στούς κόλπους τῆς ἐνήλικης ἡλικίας τῶν ἰδιοτήτων καί προνομίων τοῦ παιδιού”. Τό παιδί ἔχει πολλά προνόμια καί συνήθως δέν τοῦ ζητοῦνται ὑποχρεώσεις. Ἡ μεταφορά αὐτῆς τῆς προνομιακῆς παιδικῆς ἡλικίας στήν ἐνήλικη ζωή λέγεται παιδισμός. “Ο παιδισμός συνδυάζει λοιπόν τήν ἀπαίτηση γιά ἀσφάλεια μέ τήν δίχως ὅρια ἀπληστία, τήν ἐπιθυμία νά ζῆς χάρη στήν φροντίδα τῶν ἄλλων, δίχως τήν ἀνάληψη τῆς παραμικρῆς ὑποχρέωσης”. Ἔτσι, λοιπόν, παιδισμός εἶναι “νά ζητᾶς τά πάντα”.

“Θυματοποίηση” εἶναι ἡ κατάσταση ἐκείνη σύμφωνα μέ τήν ὁποία θεωρεῖ κανείς τόν ἑαυτό τοῦ συνεχῶς θύμα. Καί βέβαια γιά νά βρεθῆ ὁ ἄνθρωπος ἀθῶος, πρέπει ὅλοι οἱ ἄλλοι νά θεωρηθοῦν ἔνοχοι, νά μεταμορφωθοῦν σέ ἐχθρό του ἀνθρωπίνου γένους. Στήν κατάσταση αὐτή ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται θύμα τῆς οἰκογενείας, τῆς κοινωνίας, τῶν διαφόρων συνθηκῶν.

Ὁ “παιδισμός” καί ἡ “θυματοποίηση” εἶναι δύο μεγάλες σύγχρονες ἀρρώστιες πού φανερώνουν τήν ἀνωριμότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ὅσο κανείς εἶναι ἀνώριμος, τόσο παίζει πολύ καλά το παιχνίδι τοῦ πειρασμοῦ τῆς ἀθωότητας. “Ο παιδισμός καί ἡ θυματοποίηση, μόλο πού καμμία φορᾶ ἀλληλοαντιγράφονται, δέν συγχέονται. Διαχωρίζονται ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο. Ἐκφράζουν αὐτό τό παράδοξό του συγχρόνου ἀτόμου πού ἀπό τήν μιά νοιάζεται μέχρις ὑπερβολῆς γιά τήν ἀνεξαρτησία του, καί ἀπό τήν ἄλλη ἀπαιτεῖ μέριμνα καί συμπαράσταση, πού ἐπιδιώκει νά εἶναι ἀμφισβητίας καί νήπιο, νά μιλᾶ τήν διπλή γλώσσα τοῦ ἀντικομφορμισμοῦ καί τῆς ἀχόρταγης ἀπαίτησης”. Ὅσο καί ἄν φαίνεται παράδοξο, κάτω ἀπό τόν πειρασμό τῆς ἀθωότητας κρύβεται ἕνας δικτάτορας, ἕνας ἐγκληματίας, ἕνας βιαστής. “Γι’ αὐτό ἀκριβῶς τόν λόγο τόσοι ἐγκληματίες φοροῦν τόν μανδύα τοῦ βασανισμένου: γιά νά διαπράττουν τά ἐγκλήματά τους μέ ἥσυχη συνείδηση, νά εἶναι ἀθώα καθάρματα”.

Ὁ ἄνθρωπος τῆς δικῆς μας παραδόσεως δέν διακατέχεται ἀπό τόν πειρασμό τῆς ἀθωότητας, ἀλλά ἀπό τό βαθύ αἴσθημα τῆς αὐτομεμψίας. Γνωρίζει στό βάθος τόν ἑαυτό του καί τόν ἐλευθερώνει. Ὁπότε στό σημεῖο αὐτό φαίνεται ἡ διαφορά τῶν δύο πολιτισμῶν καί τῶν παραδόσεων.

Ν.Ι.

ΓΕΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΟ