Γράφτηκε στις .

Κύριο ἄρθρο: Εὐχάριστη Ἔκπληξη

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή στήν ὁποία γίνεται πολύς λόγος γιά τήν διαφορά μεταξύ των πολιτισμῶν, κυρίως μεταξύ του λεγομένου δυτικοῦ πολιτισμοῦ καί τοῦ ἑλληνορθοδόξου πολιτισμοῦ. Πράγματι, ὑπάρχει σαφής καί μεγάλη διαφορά σέ πολλά σημεῖα, ὅπως τά βλέπουμε σήμερα.

Ἡ διαφορά μεταξύ Δύσης καί Ἀνατολῆς, πού δέν ὑπῆρχε ἀπό τήν ἀρχή, ἀφοῦ τόσο ἡ ἑλληνική παράδοση, ὅσο καί ὁ Χριστιανισμός, ὅπως ἐκφραζόταν ἀπό τούς Ἀποστόλους, τούς Μάρτυρας καί τούς ἀρχαίους Πατέρας, ἦταν διαδεδομένα τόσο στήν Ἀνατολή, ὅσο καί στήν Δύση, δημιουργήθηκε ἀργότερα, κυρίως ἀπό τότε πού ὁ Καρολομάγνος κυριάρχησε στό δυτικό τμῆμα τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ἀπό τότε ἡ Ἀνατολή καί ἡ Δύση διαφοροποιήθηκαν, ἀφοῦ στήν Ἀνατολή κυριαρχοῦσε ἡ ἡσυχαστική πατερική θεολογία καί ὁ πολιτισμός πού ἀπέρρεε ἀπό αὐτήν, ἐνῶ στήν Δύση κυριάρχησε ἡ σχολαστική θεολογία καί ὅλος ὁ πολιτισμός πού προῆλθε ἀπό αὐτήν, καθώς ἐπίσης καί τά ποικίλα ρεύματα πού ἀναπτύχθηκαν ὡς ἀντίδραση πρός τήν σχολαστική θεολογία καί τήν μεταφυσική πού ἐπικράτησε στή Δύση.

Βέβαια, ἡ διαφορά μεταξύ των δύο τρόπων ζωῆς, τῶν δύο πολιτιστικῶν μοντέλων γίνεται γιά νά ὁριοθετήσουμε τήν ἑτερότητα τῆς παραδόσεώς μας. Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση πρέπει νά τήν κρατήσουμε στεγανοποιημένη καί ἀπομονωμένη ἀπό τήν λεγομένη Δύση. Ἄν γινόταν κάτι τέτοιο θά μποροῦσε νά ὀνομασθῆ προδοσία τῆς πίστεως, ἀφοῦ ἡ ἀποκαλυπτική ἀλήθεια πού εἶναι ὁ πυρήνας τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, ἔχει μέσα της μιά δυναμική καί καθολική ἀναφορά. Αὐτή ἡ παράδοση πρέπει νά προσφέρεται στούς δυτικούς ἀνθρώπους, πού τήν ἀναζητοῦν, ἴσως γιατί τήν αἰσθάνονται ὡς ἕνα ἀρχετυπικό πρότυπο, ἀφοῦ ὑπάρχει μέσα στήν ἐθνική μνήμη τους. Ἄλλωστε, ὅλα τα ἐδάφη τῆς Εὐρώπης ἦταν κάποτε Ρωμαϊκά, καί αὐτό φαίνεται στά ἤθη καί τά ἔθιμα, τίς παραδόσεις τῶν λαῶν, τά τραγούδια καί τούς χορούς κλπ.

Πρόσφατα ἕνας ἄγνωστος ἀναγνώστης ἑνός βιβλίου μου, μοῦ ἔγραψε ἕνα γράμμα ἀπό τήν Γαλλία ὅπου σπουδάζει Γαλλική φιλολογία καί Εὐρωπαϊκό πολιτισμό καί τονίζει πολύ σημαντικές ἀλήθειες. Θά παρουσιάσω τό γράμμα αὐτό, γιατί, κατά τήν γνώμη μου, εἶναι ἀρκετά ἐνδιαφέρον.

“Σεβασμιώτατε,

διάβασα μέ μεγάλη προσοχή τό βιλίο σας “Γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί”, καθώς καί τό βιβλίο τοῦ κ. Ἀναστασίου Φιλιππίδη, “Ρωμηοσύνη ἤ Βαρβαρότητα”.
Ὁμολογῶ πώς ἡ ἱστορική σας μελέτη μου προκάλεσε “σόκ”. Συνάμα ὅμως καί μιά πικρία γιά τήν σημερινή κατάσταση τοῦ κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς Ρωμηοσύνης. Ἔρημη εἶναι σήμερα ἡ Πόλη τῆς Παναγίας μας ἀπό Χριστιανούς, ἐγκαταλελειμμένη ἀπό τούς Ἑλλαδίτες, περιφρονητέα ἀκόμη ἀπό τούς Δυτικούς, γιατί δέν τούς προτίμησε, αἰχμάλωτη στούς Τούρκους.

Ζῶ στήν Nantes τῆς Γαλλίας, ὅπου σπουδάζω Γαλλική φιλολογία καί Εὐρωπαϊκό Πολιτισμό. Πάντα μου προξενοῦσε ἐντύπωση ἡ στάση, ἡ γνώμη καί ἡ εἰρωνεία τῶν συμφοιτητῶν καί τῶν καθηγητῶν μου, ἀλλά καί ἁπλοῦ κόσμου γιά τήν μεσαιωνική μας ἱστορία καί τήν ὀρθοδοξία. Ἀπέδιδα αὐτές τούς τίς ἀντιλήψεις στήν ἰδεολογία τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης καί στήν ἀποχριστιανικοποιημένη παιδεία πού λαμβάνουν στό σχολεῖο.

Ποτέ δέν θά μποροῦσα νά φανταστῶ πῶς τό χάσμα αὐτό ἔχει τόσο μεγάλες ἱστορικές ρίζες. Ἄλλωστε, αὐτά πού μαθαίνουμε καί ἐμεῖς οἱ Νεοέλληνες στό σχολεῖο δέν εἶναι καί τόσο διαφωτιστικά, γιά νά τό καταλάβουμε μόνοι μας.

Τό βιβλίο σας παρουσιάζει τά γεγονότα, ἀπό μιά ὀπτική γωνία ἄγνωστη στούς Δυτικούς καί ἐγκαταλελειμμένη πλέον σ’ ἐμᾶς.

Ὅσες φορές προσπάθησα νά ἐκθέσω αὐτές τίς ἀπόψεις σέ Γάλλους δέν κατάφερα νά τούς πείσω γιά πολλά πράγματα. Ὁρισμένοι τά θεώρησαν ἐξτρεμισμό καί ἄλλοι σκοταδισμό. Αὐτό ὅμως δέν ἀναιρεῖ τίποτε ἀπό τό βιβλίο σας, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ μιά ἀπό τίς λίγες μελέτες πού παρουσιάζουν ἀντικειμενικά τήν ἱστορία αὐτῆς τῆς περιόδου, πού ἔχω διαβάσει σέ Ἑλλάδα καί Εὐρώπη. Θέλω νά δημιουργήσω μιά γέφυρα ἐπικοινωνίας μαζί σας γιά νά μυηθῶ ὅσο τό δυνατόν βαθύτερα στό πνεῦμα σας.

Ἔχω ἤδη δανείσει τό βιβλίο σας σέ ἀρκετούς Ἕλληνες πού ζοῦν στήν Nantes. Τά σχόλιά τους ἦταν πολύ θετικά. Σκοπεύω δέ, νά ἀφήσω ἕνα δεύτερο βιβλίο στή βιβλιοθήκη τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητας γιά νά γίνη προσιτό καί ἀπό ἄλλους Ἕλληνες, καθώς καί ξένους πού μιλοῦν τήν γλώσσα μας, ἀγαποῦν τήν Ὀρθοδοξία, καί ἐνδιαφέρονται γιά τόν πολιτισμό μας. Θά εὐχόμουν αὐτή μου ἡ ἐνέργεια νά ἔχει τήν εὐλογία σας, παρόλο πού δέν γνωριζόμαστε προσωπικά. Θά ἐνδιαφερόμουν ἐπίσης γιά τήν ἔκδοση τοῦ βιβλίου σας στά Γαλλικά, ἐάν ὑπάρχει βέβαια, γιά νά τήν τοποθετήσω στήν βιβλιοθήκη τῆς Γαλλόφωνης Ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Βασιλείου. Πιστεύω πῶς θά ἀποτελέσει ἕναν σωστό ὁδηγό γιά τούς Γάλλους πού μόλις πρόσφατα γνώρισαν τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί κουλτούρα.

Σεβασμιώτατε, ἡ μελέτη τῆς αὐθεντικῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας καί φιλοσοφίας ἔχει πιά ἀνακαινίσει τήν ψυχή μου. Δέν πιστεύω πιά στά συγγράμματα τοῦ Βολταίρου, Μπαλσάκ, Νίτσε καί πολλῶν ἄλλων Δυτικῶν ἀφιλόσοφων φιλοσόφων καί ἀθεολόγητων θεολόγων, οἱ ὁποῖοι στήν πλειοψηφία τούς ἦταν ἄθεοι, μασόνοι καί σατανιστές, διῶκτες τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς Ρωμηοσύνης, “γριές στρίγγλες” ὅπως τούς ἔλεγε ὁ Φώτης Κόντογλου.
Τώρα πλέον κατάλαβα πῶς προορισμός μου εἶναι ἡ Ἄνω Ἱερουσαλήμ καί δουλειά μου νά βιώσω τά ὅσα ἱερά καί ὄμορφα ἀποκαλύπτει ἡ Ὀρθοδοξία μας.

Μέ μεγάλη χαρά καί εὐγνωμοσύνη πρός σέ ὅλους αὐτούς πού ἀγωνίζονται γιά τήν ἀνάδειξη τῆς γνήσιας θρησκευτικῆς καί ἐθνικῆς μας ταυτότητος, θά προσπαθήσω καί ἐγώ, μέ ὅτι μέσα διαθέτω νά συμβάλλω στήν πραγμάτωση αὐτοῦ του πολυσήμαντου ἔργου.

Εὐλαβῶς ἀσπαζόμενος τήν δεξιά σας
Γ.Ο.”

Ἡ ἐπιστολή αὐτή τονίζει πολλές ἀλήθειες. Κυρίως θά ἤθελα νά ὑπογραμμίσω δύο ἀπό αὐτές.

Ἡ πρώτη, ὅτι ἐπικρατεῖ μιά ἄγνοια τῆς ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως στήν αὐθεντική της ἔκφραση, ἀφοῦ οἱ μέν δυτικοί τήν ἀγνοοῦν καί τήν μισοῦν, οἱ δέ Ἕλληνες δέν τήν διδάσκονται, διότι καί αὐτοί ἀδικαιολόγητα μεταφέρουν τίς ἀπόψεις πού ἔχουν οἱ δυτικοί γιά μᾶς. Ἐάν ὅμως ἐμεῖς, οἱ λεγόμενοι Νεοέλληνες, δέν δοῦμε αὐτήν τήν ἑτερότητα τῆς παραδόσεώς μας, χωρίς φανατισμούς καί φονταμενταλισμούς, τότε δέν θά μπορέσουμε οὔτε νά καταλάβουμε τήν σκέψη καί τήν νοοτροπία τῶν ἄλλων Εὐρωπαίων, ἀλλά οὔτε καί νά τούς βοηθήσουμε στίς ἀναζητήσεις τους.

Ἡ δεύτερη ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ δική μας παράδοση πού μποροῦμε νά τήν ὀνομάσουμε Ρωμαίικη, δημιουργεῖ εὐχάριστη ἔκπληξη σέ αὐτούς πού τήν συναντοῦν καί μόνον αὐτή μπορεῖ νά ἀπαντήση στά ποικίλα ρεύματα πού ἐπικρατοῦν στόν δυτικό χῶρο σήμερα.

Μέ ὅλα αὐτά σημαίνει ὅτι ἔχουμε μεγάλη ἀποστολή στόν σύγχρονο κουρασμένο καί πονεμένο κόσμο. Τά βιβλία πού κυκλοφοροῦν, ἀλλά καί οἱ Ὀρθόδοξοι πού ζοῦν στήν Εὐρώπη καί τήν Ἀμερική θά συντελέσουν σέ μιά μεγάλη εἰρηνική πολιτιστική ἐπανάσταση. Ὅπως οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες κατέκτησαν πολιτιστικά τόν ἀρχαῖο ρωμαϊκό κόσμο, ἔτσι καί ἐμεῖς, γνωρίζοντας καί βιώνοντας τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση, μποροῦμε νά “κατακτήσουμε” πολιτιστικά τόν σύγχρονο δυτικό κόσμο.

Δυστυχῶς ὅμως, κάνουμε λόγο γιά Πλανητάρχη καί γιά Ἀμερικανοκρατία, ἐπειδή ἑρμηνεύουμε τά πράγματα ἀπό τήν πλευρά τῶν συμμαχιῶν καί τῆς στρατιωτικῆς ὑπεροχῆς, καί δέν βλέπουμε τά πράγματα μέσα ἀπό τήν πολιτιστική δύναμη, πού εἶναι ἰσχυρά καί δυνατή νά καταρρίπτη ὀχυρώματα καί νά ἐκπολιτίζη τίς βαρβαρότητες τῶν αἰσθήσεων καί τῶν αἰσθητῶν.

Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες δέν πρέπει νά διακατεχόμαστε ἀπό ἀνασφάλειες καί φοβίες λόγω τῆς ὑπάρξεως ἐχθρῶν, ἀλλά ἀπό τήν αἴσθηση τῆς πολιτιστικῆς ὑπεροχῆς, πού δέν δημιουργεῖ ὅμως ἔπαρση, ἀλλά εὐθύνη γιά προσωπική βίωση τοῦ πυρῆνος τῆς παραδόσεως καί μεταδόσεώς τους σέ αὐτούς πού τήν ἀναζητοῦν.

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ