Skip to main content

Παναγιώτη Μελικίδη: Τό “ἄβατο” Περιβόλι

Τόν μήνα Αὔγουστο ἡ Ἐκκλησία γιορτάζει τό γεγονός τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Μέ ἀφορμή τήν μεγάλη αὐτή πανήγυρη θά ἀναφερθοῦμε στό Ἅγιον Ὅρος καί θά ἐξετάσουμε συνοπτικά τρία ἐνδιαφέροντα σημεῖα: γιατί ὀνομάστηκε “Περιβόλι τῆς Παναγίας”, πῶς θεσμοθετήθηκε τό “ἄβατο” γιά τίς γυναῖκες καί τέλος τόν τρόπο διοίκησής του.

Σύμφωνα μέ τήν παράδοση ἡ Παναγία μαζί μέ τόν Ἰωάννη παραπλέοντας τόν Ἄθω ἀντιμετώπισαν φοβερή θαλασσοταραχή καί ἀποβιβάστηκαν στόν χῶρο, ὅπου σήμερα βρίσκεται ἡ Μονή τῶν Ἰβήρων. Ἡ Θεοτόκος θαυμάζοντας τό τοπίο ζήτησε ἀπό τόν Κύριο νά τῆς παραχωρήση ὅλο το Ὅρος ὡς δῶρο. Τότε ἀκούστηκε φωνή πού ἔλεγε: “Ἔστω ὁ τόπος οὗτος κλῆρος σός καί περιβόλαιον σόν καί παράδεισος, ἔτι δέ καί λιμήν σωτήριος τώνθελοντων σωθήναι”. Ἐπειδή ἡ τοποθεσία αὐτή προσφέρεται γιά ἀσκητικούς ἀγῶνες ἤδη ἀποτούς πρώτους βυζαντινούς χρόνους ὁ Ἄθως ἔγινε πόλος ἕλξης πολλῶν πού ἐπιθυμοῦσαν τόν μοναχικό βίο. Ἔτσι ὁ λαός ὀνόμασε τήν περιοχή Ἅγιον Ὅρος καί πολύ γρήγορα ἐπισημοποιήθηκε ἡ ὀνομασία αὐτή ἀπό τόν αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο Θ' Μονομάχο μέ ἰδιαίτερο χρυσόβουλο στά μέσα του 11ου αἰώνα.

Ἠ πρόνοια τῶν αὐτοκρατόρων δέν διαφαίνεται μόνον ἀπό τήν συμβολή τους στήν ἵδρυση καί ἑδραίωση μονῶν, ἀλλά καί ἀπό τήν πρόνοιά τους γιά τήν διαφύλαξη τῆς περιοχῆς. Ἔτσι ὁ Βασίλειος Α’ μέ χρυσόβουλο, πού ἐξέδωσε τό 885, ὅριζε νά κατοικοῦν στόν Ἄθω μόνον ἀσκητές, ἀποκλείοντας τούς ποιμένες καί κοσμικούς πού σύχναζαν παράνομα στό Περιβόλι τῆς Παναγίας. Ἐπί πλέον ὁ Ἀλέξιος Ἅ' ὁ Κομνηνός, γιά νά ἐξασφαλίση τήν ἀπαιτούμενη ἡσυχία, πού ἀποτελεῖ προϋπόθεση τῆς μοναχικῆς ἀσκήσεως, μέ χρυσόβουλο ἀπαγόρευσε τήν εἴσοδο κάθε θηλυκοῦ.

Στό Ἅγιον Ὅρος λειτουργοῦν εἴκοσι συνολικά μονές μέ τό κοινοβιακό σύστημα. Τήν νομοθετική ἐξουσία σέ κάθε μονή τήν ἀσκεῖ ἡ Γεροντία, ἐνῶ τήν ἐκτελεστική ὁ ἡγούμενος πού εἶναι συνήθως καί ὁ πνευματικός πατέρας τῆς μονῆς. Ὁ ἡγούμενος εἶναι ἰσόβιος καί ἐκλέγεται ἀπό μοναχούς πού ἔχουν συμπληρώσει ἕξι χρόνια ἀπό τήν ἡμέρα τῆς κουρᾶς τους. Τόν ἡγούμενο βοηθάει στό ἔργο τοῦ τό Ἡγουμενοσυμβούλιο πού ἀποτελεῖται ἀπό δύο ἤ τρία μέλη ἐκλεγμένα ἀπό τήν Γεροντία γιά ἕνα χρόνο.

Σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τώρα τήν κεντρική ἐξουσία τοῦ Ἁγίου Ὅρους, σύμφωνα μέ τόν Καταστατικό Χάρτη τοῦ 1924, ἡ νομοθετική ἐξουσία ἀσκεῖται ἀπό τήν Ἱερά Σύναξη καί πού ἀποτελεῖται ἀπό εἴκοσι μέλη, δηλαδή ἕναν ἡγούμενο ἤ προϊστάμενο κάθε μονῆς, καί συνέρχεται δύο φορές τόν χρόνο, γιά νά ψηφίση διάφορες κανονιστικές διατάξεις. Σέ κρίσιμες περιπτώσεις συγκαλεῖται διπλή σύναξη ἀπό σαράντα μέλη. Τήν διοικητική ἐξουσία ἀσκεῖ ἡ Ἱερά Κοινότης καί τήν ἐκτελεστική ἡ Ἱερά Ἐπιστασία. Ἡ Ἱερά Κοινότης περιλαμβάνει εἴκοσι ἀντιπροσώπους, ἕναν ἀπό κάθε μονή, οἱ ὁποῖοι μένουν γιά ἕναν χρόνο στήν πρωτεύουσα τοῦ Ἁγίου Ὅρους, τίς Καρυές. Ἡ Ἱερά Ἐπιστασία ἀποτελεῖται ἀπό τέσσερα μέλη, σύμφωνα μέ τήν διαίρεση τῶν μοναστηριῶν σέ πέντε τετράδες. Ἀπό τά πρόσωπα αὐτά ὁ ἀντιπρόσωπος τῆς πρώτης τή τάξει μονῆς, προεδρεύει τῆς Ἱερᾶς Ἐπιστασίας καί ὀνομάζεται “Πρωτοεπιστάτης”. Ἡ θητεία καί αὐτοῦ του ὀργάνου εἶναι ἐνιαύσια.

Τό Ἅγιον Ὅρος εἶναι αὐτοδιοίκητο τμῆμα τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, σύμφωνα μέ τό Σύνταγμα καί τόν Κ.Χ. Στίς Καρυές ἑδρεύει ὁ πολιτικός διοικητής τοῦ Ἁγίου Ὅρους, πού ὑπάγεται στό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν καί εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν πιστή ἐφαρμογή τοῦ Κ.Χ. καί γενικά γιά τήν τάξη καί τήν ἀσφάλεια τῆς περιοχῆς.

  • Προβολές: 2953