Γεγονός καὶ Σχόλιο: Κοινωνία προσώπων

Σε ένα άρθρο που πρόσφατα δημοσιεύθηκε σε Κυριακάτικη εφημερίδα γράφηκε: «...όταν οι επίσκοποι δεν καταλαβαίνουν τί θα πεί εκκλησιαστικός τρόπος υπάρξεως, ευχαριστιακή συγκρότηση της Εκκλησίας ως κοινωνίας προσώπων...» .

Το πρώτο που μπορεί να παρατηρήση κανείς είναι ότι η πρόταση αυτή είναι αφοριστική, γενικευμένη και θα έλεγα μή ...επιστημονική. Ένας επιστήμονας ποτέ δεν κάνει γενικεύσεις, και μάλιστα όταν αυτό που γράφει δεν είναι αποτέλεσμα και καρπός επιστημονικής και προσεκτικής διερεύνησης. Τό να πή κανείς ότι υπάρχουν Επίσκοποι που δεν καταλαβαίνουν τί θα πή το τάδε και το τάδε είναι φυσικό, αλλά το να γράφη απόλυτα και αφοριστικά, ότι συλλήβδην οι Επίσκοποι δεν γνωρίζουν κάτι, αυτό είναι αναιρετικό της αλήθειας, αυτής που υποτίθεται ότι θέλει να υποστηρίξη, και στην έσχατη περίπτωση φανερώνει ένα κόμπλεξ ...υπεροψίας. Είναι σάν να ισχυρίζεται κάποιος ότι όλοι οι Πανεπιστημιακοί Καθηγητές αγνοούν τί θα πή συγκρότηση του Πανεπιστημίου ως κοινωνίας προσώπων, τί θα πή γνώση και πώς μεταδίδεται.

Το δεύτερο είναι ότι αισθάνομαι πώς ούτε ο αρθρογράφος αντιλαμβάνεται, από θεολογικής και εκκλησιολογικής απόψεως, τί θα πή η φράση αυτή ή μάλλον το αντιλαμβάνεται μέσα από τις γενικές και αυθαίρετες έννοιες που εκείνος έχει καταρτίσει και τις χρησιμοποιεί κάθε φορά σε διάφορα κείμενά του. Γιατί όπως υπάρχει ο ξύλινος πολιτικός λόγος έτσι υπάρχει και ο ξύλινος εκκλησιαστικός και θεολογικός λόγος. Καί αυτό το τελευταίο είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για την εκκλησιαστική ζωή.

Κατ’ αρχάς, η φράση «κοινωνία προσώπων» χρειάζεται ερμηνευτική ανάλυση για το τί ακριβώς σημαίνει, και μάλιστα όταν χρησιμοποιείται κατά το πρότυπο της κοινωνίας των Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Καί αυτό γιατί δεν υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία μεταξύ κτιστών και ακτίστων.

Έπειτα, το πρόσωπο δεν μπορεί να εκλαμβάνεται συναισθηματικά, ψυχολογικά, φιλοσοφικά, βιολογικά, αλλά κατ’ εξοχήν μυστηριακά και ασκητικά, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι συνδέεται με την αναγέννηση της υπάρξεως του ανθρώπου, και όχι με μιά απλή παρουσία, ούτε και με μιά συναισθηματική αγάπη και με μιά ελευθερία ως επιλογή του καλού ή του κακού. Τό ίδιο συμβαίνει και με την φράση κοινωνία προσώπων. Δέν πρόκειται για μιά συνύπαρξη βιολογική και συζήτηση για διάφορα θέματα. Γιατί διαφορετικά πώς μπορούμε να εννοήσουμε την ζωή των αγίων ερημιτών αφού δεν ζούσαν στην πράξη την «ευχαριστιακή συγκρότηση της Εκκλησίας ως κοινωνίας προσώπων» ;

Οι φράσεις «εκκλησιαστικός τρόπος υπάρξεως» και «ευχαριστιακή συγκρότηση της Εκκλησίας ως κοινωνίας προσώπων» μπορεί να νοηθούν μόνο μέσα από την διδασκαλία και την αρχαία πράξη της Εκκλησίας περί προσκλαιόντων, ακροωμένων, υποπιπτόντων και συνισταμένων, καθώς επίσης και μέσα από την μέθεξη της καθαρτικής, φωτιστικής και θεοποιού ενεργείας του Θεού. Καί βέβαια ποτέ δεν έχει την έννοια της παρουσίας μερικών ανθρώπων στο Ναό, κατά τρόπον συναισθηματικό, οι οποίοι απολαμβάνουν αισθητικά τις εκκλησιαστικές τέχνες και αναλύουν λογικά τα όσα γίνονται στην θεία Ευχαριστία και στην συνέχεια, μετά την θεία Λειτουργία, επιδίδονται με ωραιολογία στο λεγόμενο εκκλησιαστικό κουτσομπολιό μεταξύ «τυρού και αχλαδίου» .

Επειδή γίνεται πολύς λόγος σήμερα για την ευχαριστιακή ζωή της Εκκλησίας, πρέπει να σημειωθή ότι πράγματι η θεία Ευχαριστία είναι το κέντρο της εκκλησιαστικής ζωής, αλλά δεν απομονώνεται από τον όλο ευλογημένο θεσμό της Εκκλησίας, γιατί μόνη της η ευχαριστιολογία, απομονωμένη από τον όλο μυστηριακό, ασκητικό και διοικητικό θεσμό της Εκκλησίας είναι μιά διάσπαση της εκκλησιαστικής ζωής. Μή ξεχνάμε ότι μερικοί Ρώσσοι ιmiηίι υπερτόνισαν την ευχαριστιολογία για να δικαιολογήσουν την διάσπασή τους από την κοινωνία και ενότητα με την εκκλησιαστική διοίκηση.

Πάντως ο λεγόμενος «ευχαριστιακός τρόπος της ύπαρξης» και η λεγομένη «ευχαριστιακή συγκρότηση της εκκλησίας ως κοινωνίας προσώπων» , έξω από την θεσμική, μυστική και ασκητική διάσταση της εκκλησιαστικής ζωής είναι ιδεολόγημα, συναισθηματισμός και στο τέλος μιά μαγική προσέγγιση της Εκκλησίας. Οι δέ γενικεύσεις και οι αφορισμοί δείχνουν μιά εφηβική ενασχόληση με τα σοβαρά αυτά ζητήματα.

Ν.Ι