Βιβλιοπαρουσίαση: "Ἐκκλησία καὶ ἐκκοσμίκευση"

Ἐκδόθηκε ἕνα νέο βιβλίο μὲ τίτλο "Ἐκκλησία καὶ ἐκκοσμίκευση" ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις "Μυριόβιβλος". Στὸ νέο αὐτὸ βιβλίο δημοσιεύονται κείμενα Ἐπισκόπων, Πρεσβυτέρων καὶ Μοναχῶν σχετικὰ μὲ τὸ σαράκι τῆς ἐκκλησιαστικῆς, καὶ ὄχι μόνον, ζωῆς ποὺ ὀνομάζεται ἐκκοσμίκευση.

Το βιβλίο προλογίζει ὁ Πανοσ. Ἀρχιμ. π. Σαράντης Σαράντος. Οἱ συγγραφεῖς καὶ τὰ κείμενα μὲ τὴν σειρὰ ποὺ παρουσιάζονται στὸ βιβλίο ἔχουν ὡς ἑξῆς:

"Ἡ νόσος τῆς ἐκκοσμικεύσεως", τοῦ μοναχοῦ π. Ἀρσενίου Βλιαγκόφτη,
"Ποιμαντικὴ καὶ ἐκκοσμίκευση", τοῦ Πρώτ. π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,
"Ἐκκοσμίκευση καὶ Ἐκκλησία", τοῦ Σέβ. Μητροπολίτου Γουμενίσσης κ. Δημητρίου,
"Ἐκκοσμίκευση καὶ θεία Λατρεία", τοῦ Ἀρχιμ. Σαράντη Σαράντου,
"Ὁ κίνδυνος τῆς ἐκκοσμίκευσης - ἀπὸ τὸ μαρτύριο στὸν πειρασμὸ τῆς ἐξουσίας", τοῦ Πρώτ. π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ,
"Ἡ ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς Πολιτείας στὸ νεοελληνικὸ κράτος", τοῦ Πρώτ. π. Θεοδώρου Ζήση,
"Μοναχισμὸς καὶ ἐκκοσμίκευση", τοῦ Μοναχοῦ π. Μωϋσὴ Ἁγιορείτη,
"Ἡ "ἐντὸς τῶν τειχῶν" ἐκκοσμίκευσις", τοῦ Ἀρχιμ. π. Δοσίθεου Κανέλλου.

Τὸ βιβλίο τελειώνει μὲ κείμενο τοῦ Μητροπολίτου μας κ. Ἱεροθέου, ποὺ ἔχει τίτλο "Ἡ ἐκκοσμίκευση στὴ θεολογία", καὶ ὑποκεφάλαια: · Ὁ τέλειος βίος, · Ἀλήθεια καὶ ψεῦδος, · Ὁ Μωϋσὴς μέγας Θεολόγος, α) Κοσμικὴ παιδεία καὶ φιλοσοφία, β) Τὸ μυστήριο τῆς θεοφανείας στὴ βάτο, · γ) Ἡ ἐν θεωρίᾳ προσευχὴ μὲ τὴν ἱερωσύνη, δ) Ἡ εἴσοδος τοῦ Μωϋσὴ στὸ γνόφο, ε) Τὸ τέλος τοῦ Μωϋσή, · Πορεία τοῦ ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ, · Σύγχρονη κατάσταση, · Συμπέρασμα.

Ἐν συνεχείᾳ ἀντιγράφουμε δύο ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ πολὺ ἐνδιαφέροντα κείμενα τοῦ βιβλίου.

ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ

Μοναχοῦ Μωϋσὴ Ἁγιορείτη

Τὸ ἀπόσπασμα εἶναι ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ π. Μωϋσὴ "Μοναχισμὸς καὶ ἐκκοσμίκευση" ποὺ δημοσιεύεται στὸ ὡς ἄνω βιβλίο μὲ γενικὸ τίτλο "Ἐκκλησία καὶ ἐκκοσμίκευση".

"...Ὅταν ὁ μοναχισμὸς παρασύρεται ἀπὸ νεόκοπες ἰδέες ἀλλαγῶν, ἐν ὀνόματι μιᾶς κάποιας ὀνομαζόμενης κι ἀμφίβολης "λειτουργικῆς ἀναγέννησης", ποὺ θέλει νὰ ἐξαλείψει παράδοση αἰώνων καὶ νὰ μεταπηδήση ἀλόγιστα σὲ πρωτοχριστιανικῶν χρόνων παραδόσεις, ὡς τὸ Ἅγιον Πνεῦμα νὰ λειτουργοῦσε πλουσιότερα κατὰ τὴ χριστιανικὴ ἀρχαιότητα καὶ νὰ μὴ συνοδεύη τὴν Ἐκκλησία πάντα, ὡς νὰ μὴν ὁδηγήθηκε, ἐξ αἰτίας σοβαρῶν λόγων, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἡ Ἐκκλησία στὶς ἀποφάσεις της, ἔχουμε τότε τὸ μοναχισμὸ ἄνευρο, ἀνίσχυρο, ἀδύναμο νὰ δικαιολογήση τὴν ἐν ἐπιγνώσει ἐμμονή του στὴν ἱερὴ παράδοση.

Ἕνας μοναχισμὸς ποὺ δὲν καθυστερεῖ στὴν κατάνυξη τοῦ ναοῦ, τοῦ κελλιοῦ, τῆς σιωπῆς, τῆς μελέτης, τῆς προσευχῆς, στὴν μνήμη τοῦ θανάτου, στὴν μνημόνευση τῆς προσκομιδῆς ζώντων καὶ κεκοιμημένων, καὶ μετατρέπεται περισσότερο σὲ χώρους μουσείων, ἐκθέσεων, συλλογῶν, ἀνθοκήπων, μὲ κουζίνες πλήρεις αὐτοματισμῶν καὶ πλουσίων ἐδεσμάτων, ἐργαστηρίων μὲ πανάκριβα ἐργόχειρα, περίπτερα πωλήσεως ἀκριβῶν ἀναμνηστικῶν, χώρους ξεναγήσεων, φωτογραφήσεων, συζητήσεων πολλῶν καὶ διαφόρων, μετὰ συχνῶν ὑψηλῶν προσκεκλημένων προσώπων τῆς πολιτικῆς, τῆς διανοήσεως, τῆς τέχνης καὶ τοῦ πλούτου, γιὰ πολύτιμες ἐκδόσεις καὶ εὐρωπαϊκὲς ἐπιχορηγήσεις, ἔχει μᾶλλον κάπως λοξοδρομήσει. Μετατρεπόμενο ἕνα μοναστήρι ἀκόμη καὶ σὲ φιλανθρωπικὸ κατάστημα καὶ ἱεραποστολικὸ κέντρο αἰχμαλωτίζεται πονηρὰ καὶ δύσκολα σὲ σκοποὺς ὄχι τοῦ κύριου καὶ πρώτιστου ἔργου του, ἀλλὰ στὴν ἀπατηλὴ προβολὴ τῆς ἀνάγκης τῶν καιρῶν καὶ τῶν ἀνθρώπων περὶ σχετικῆς βοηθείας, εὔκολης ὠφελείας καὶ δυνατῆς προσφορᾶς, μὲ τὴν ἐπίκληση μάλιστα παραδειγμάτων ἀπὸ τὴν ἐπιλεγμένη ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία. Ἡ ἐπιμελὴς μόνιμη ἐργασία τῆς νήψεως καὶ τῆς νοερᾶς προσευχῆς θεᾶται ἐνίοτε ὡς ὑποδεέστερη, παραθεωρεῖται, ὑποβιβάζεται καὶ συνεχῶς διακόπτεται, ἀναβάλλεται, καθυστερεῖται ἀπὸ διάφορες "ποιμαντικὲς" περιστασιακὲς ἀνάγκες καὶ δραστηριότητες, οἱ ὁποῖες καταντοῦν παράχρηση. Ἱερομόναχοι ἀφήνουν τὴν ἐράσμια ἡσυχία τῶν ἱερῶν μονῶν, γιὰ ν' ἀσχοληθοῦν μὲ συνοικέσια, γάμους, διαζύγια, κληρονομιές, πολυπραγμοσύνες, φλυαρίες καὶ σχολιασμοὺς τῆς ἐπικαιρότητος, ποὺ προσφέρουν ἄφθονη διάχυση, φθοροποιὸ μέριμνα, ἐπικίνδυνη ἀναστολή, πνευματικὸ σημειωτὸν ἢ ὀπισθοχώρηση στὸν παλαιὸ κοσμικὸ ἄνθρωπο, ποῦ, φαίνεται, δὲν πέθανε ἀκόμη καὶ μᾶλλον κανακεύεται ἐπιτήδεια.

Ὅλ' αὐτὰ φανερώνουν βασικὴ ἀγνωσία τῶν μοναχικῶν θεσμῶν, ἐκείνων ποὺ δὲ θέλουν νὰ πεθάνουν πρὶν πεθάνουν, γιὰ νὰ μὴν πεθάνουν ὅταν πεθάνουν κι ἀφήνουν τὸ λόγιο καλλιγραμμένο στ' ἀρχονταρίκια. Ἀποτελοῦν, δυστυχῶς, τεκμηριωμένη μαρτυρία ὅτι ἀπουσιάζει ἡ θεολογικὴ γνώση τῆς μοναχικῆς παραδόσεως καὶ ἡ ἄρνηση τῶν κατὰ τὴν ἀκολουθία τῆς κουρᾶς μοναχικῶν ὑποσχέσεων. Ὁ μοναχισμὸς ἀκολουθήθηκε κι ἀσπάσθηκε φαίνεται δίχως οὐσιαστικὴ κατανόηση κι ἐμβάθυνση. Δὲ βιώθηκε ὡς κένωση καὶ πλήρωμα ἀγάπης σ' Ἐκεῖνον ποὺ μᾶς ἀγάπησε πρὶν τὸν ἀγαπήσουμε, ὡς ὁλοσχερῆ ἀφιερωματικὴ προσφορά, δίχως ξένες ἀγάπες στὴν καρδιά. Μήπως δὲν ἦταν ἐντελῶς ἐλεύθερη, μελετημένη, γνήσια, ἡ ὁλοκληρωτικὴ ἀφιέρωση κι ὑπῆρχε συναισθηματικὸς παρασυρμός, ψυχολογικὴ βία, ὡραιοποίηση ὑπερβολικὴ τῆς ὁδοῦ, ἀνελεύθερη πράξη ἀπὸ μορφὴ κατάχρησης ἐξουσίας κι ἡ ἀναχώρηση ἀπὸ τὸν κόσμο νὰ ἱκανοποιῇ μορφὲς λεπτῆς κενοδοξίας καὶ κρυφῆς ματαιοδοξίας;....

Ὁ μοναχισμὸς εἶναι κλήση καὶ κλίση, ὀδος ἀγάπης, πορεία ἀσκήσεως γιὰ τὸ θαῦμα τῆς θέας τοῦ Θεοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή. Εἶναι θεοδρόμος κλίμακα, ὡς ἄριστα περιγράφει ὁ μέγας ψυχοανατόμος τῆς σιναϊτικῆς ἐρήμου ὅσιος Ἰωάννης. Εἶναι κοινωνία τῶν ἀζύγων κατὰ τὸν πολύσοφο τῆς ἰσάγγελης μοναχικῆς πολιτείας Μέγα Βασίλειο, τὸν ἀσκητὴ ἐπίσκοπο. Ἡ μοναχικὴ ζωὴ ἐπισταμένα καλλιεργεῖ κι ἀναζητᾶ τὴν ἔνδοξη ἀδοξία κατὰ τὸν ἐρημίτη τοῦ Πόντου ἅγιο Γρηγόριο τὸ Θεολόγο. Ἂν ὁ μοναχισμὸς παρασυρθῇ ἀπὸ τὶς δάφνες τοῦ ἱεροῦ παρελθόντος του κι ὁ λόγος του περιέχει στοιχεῖα ὑψωμένων φωνῶν ποὺ μιλοῦν γιὰ δικαιώματα, γιὰ ἀπαιτήσεις, γιὰ ἀπόδοση τιμῆς κι εὐγνωμοσύνης, δημοσιότητος τῶν κατορθωμάτων του καὶ θριαμβολογίας τῶν κατακτήσεών του, τότε χάνει τὴ νηφαλιότητα, τὴ νήψη, τὴν ἡσυχία, τὴν αὐτογνωσία, τὸν αὐτοέλεγχο κι ἀντὶ νὰ νουθετῇ σκανδαλίζει."

Ἡ "ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ" ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΙΣ
ΑΡΧΙΜ. ΔΟΣΙΘΕΟΥ ΚΑΝΕΛΛΟΥ

Τὸ ἀπόσπασμα εἶναι ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ π. Δοσιθέου "Ἡ "ἐντὸς τῶν τειχῶν" ἐκκοσμίκευσις" ποὺ δημοσιεύεται στὸ ὡς ἄνω βιβλίο μὲ γενικὸ τίτλο "Ἐκκλησία καὶ ἐκκοσμίκευση".

"...Περικοπὲς ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, ἐκκοσμίκευσις τοῦ Τυπικοῦ, εἰσαγωγὴ νέων ὕμνων (τοῦ τύπου "Ἁγνὴ Παρθένε...") εἶναι πλέον κάτι σύνηθες. Ἀκούονται διαταγὲς ἡγουμένης σὰν αὐτή: "Ἀπόψε θὰ κάνουμε δύο (!) χαιρετισμούς, ἕναν στὶς τέσσερις καὶ ἕναν στὶς ἕξι, γιατί θὰ ἔλθουν τέσσερα πούλμαν"...

Σὲ ἐρώτησή μου σὲ γυναικεῖον μοναστήρι μὲ πενῆντα καὶ πλέον καλόγρηες, μετὰ τὸν ἑσπερινό: "Γιατί παραλείψατε τὸ ψαλτήρι" ἡ ἀπάντησις ἦταν ξερή: "γιατί παριμένουμε κόσμο"... Ὁπότε τὸ Μοναστήρι μεταβάλλεται σὲ κατάστημα πωλήσεως ἐργοχείρων καὶ τὰ πάντα προσαρμόζονται βάσει ἑνὸς σκοποῦ: Νὰ ἔρχεται κόσμος. Τὸ μοναστήρι τότε μεταβάλλεται σὲ ἐνορία. Πρᾶγμα ποὺ ἐκκλησιαστικῶς εἶναι ἀνεπίτρεπτον. Ἐπιφέρει δὲ σύγχυσιν οὐ την τυχοῦσαν. Καὶ γι' αὐτὸ ὑπεύθυνοι εἴμεθα ἐμεῖς οἱ μοναχοί. Ἀντὶ νὰ διδάσκωμε τοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἔχουν ζωντανὴ σχέση μὲ τὴν ἐνορία τους, τοὺς διδάσκουμε νὰ ἔρχωνται σὲ μᾶς, γιατί ἐδῶ σ' ἐμᾶς ὑπάρχει ἁγιότης, ὑπάρχει κατάνυξις, ὑπάρχει μισοσκόταδο.

Καὶ ὅλα αὐτὰ συμβαίνουν γιατί στὶς μέρες μας ἡ καλογερικὴ θεωρεῖται ὡς ἡ ἀφρόκρεμα (ἡ ἐλὶτ) τῆς κοινωνίας. Κατὰ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας ὁ μοναχὸς εἶναι κάτω πάντων. Γι' αὐτὸ κατὰ τὴν ἀρχαίαν πρᾶξιν οὐδέποτε ἀπεσχηματίζετο. Ὄ τιδήποτε καὶ ἂν διέπραττε. Καὶ τοῦτο διότι ἀποσχηματιζόμενος δὲν τιμωρεῖται, τοὐναντίον ἀμείβεται, ἀνερχόμενος εἰς τὴν τάξιν τῶν λαϊκῶν.

Τώρα πλέον στὸν τύπο τοῦ σύγχρονου μοναχοῦ δὲν ταιράζει τὸ "πολύθυρον τριβώνιον", τὸ τρύπιο ράσο δηλαδή, οὔτε τα χονδροπάπουτσα, οὔτε οἱ "μαλλίνες" οὔτε τα τσουράπια οὔτε ὁ τορβάς.

Τώρα τὸ λόγον ἔχουν τὰ πτυχία, οἱ γνώσεις, οἱ δημόσιες σχέσεις. Καὶ κυρίως ὁ κοινωνικὸς μοναχισμός. Λίγη προσευχὴ (καὶ αὐτὴ σὲ ζεστὸ ἢ δροσερὸ περιβάλλον, ἀναλόγως ἐποχῆς) καὶ πολλὴ δρᾶσις. Πολλὴ φιλοσοφία καὶ ἐλάχιστη θεολογία, δηλαδὴ ζωὴ πνευματική. Πολλὴ κριτικὴ ἐναντίον πάντων (μηδὲ τοῦ Πατριάρχου ἐξαιρουμένου) καὶ καθόλου αὐτοκριτική. Ἀπαντήσεις γιὰ ὅλα τὰ θέματα (ἀπὸ ἀντισύλληψη μέχρι σύλληψι) καί, παρακαλῶ, ὄχι ἀντιρρήσεις. Ράσο ἀτσαλάκωτο καὶ ἀρίστης ποιότητος, κουκούλι γιὰ νεράϊδες... καὶ κυρίως ὄχι ζόρι. Καὶ ἔτσι, Θεοῦ παραχωρήσει, φθάσαμε σὲ μοναχοὺς "ροκάδες" ποὺ τραγουδοῦν λικνιζόμενοι τοὺς αἰσθησιακοὺς ρυθμοὺς τῆς "ρὸκ" μουσικῆς, παίζοντας ἠλεκτρικὴ κιθάρα γιὰ τό.... καλό μας καὶ γιὰ τὸ καλὸ τῆς νεολαίας. Πῶς ἀλλιῶς θὰ γνωρίσουν τὸ Χριστό;".-