Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ὅσιος Θεοφύλακτος Ἐπίσκοπος Νικομηδείας, 8 Μαρτίου

Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ο άγιος Θεοφύλακτος καταγόταν από τα μέρη της Ανατολής και έζησε τον 8ο αιώνα μ. Χ. Η μεγάλη του παιδεία τον έφερε στην Βασιλεύουσα. Κατόπιν πήγε στα μέρη του Ευξείνου Ποντου, όπου έγινε μοναχός και αργότερα Επ?σκοπος Νικομηδείας. Διακρίθηκε για τον ζήλο του στα έργα της αγάπης και της φιλανθρωπίας. Ίδρυσε Νοσοκομεία και δημιούργησε ταμεία ευποιίας. Υπηρετο?σε τούς άλλους με κάθε τρόπο. Επισκεπτ?ταν συχνά τις καλύβες των πτωχών οικογενειών και εκτός από την χρηματική βοήθεια, πρόσφερε τον παρηγορητικό του λόγο, και όπου χρειαζόταν διακονούσε και χειρωνακτικά. Περιποιόταν προσωπικά ο ίδιος κάποιους αρρώστους, όπως ο Μ. Βασίλειος, ο οποίος φρόντιζε προσωπικά τούς λεπρούς και μάλιστα ασπαζόταν και τις πληγές τους.

Ο όσιος Θεοφύλακτος, επειδή αγαπούσε τον Χριστό, σεβόταν και την έμψυχη εικόνα του, τον άνθρωπο, τον οποίο διηκόνησε μέχρις αυτοθυσίας. Αγων?σθηκε σκληρά εναντίον της αιρέσεως της εικονομαχίας, η οποία αλλοτρίωνε την Ορόδοξη Παράδοση και δεν σεβόταν τις άγιες εικόνες, των οποίων η τιμή διαβαίνει στο εικονιζόμενο πρόσωπο. Για τούς αγώνες του υπέρ της Ορδοδόξου πίστεως εξορίσθηκε και από τις πολλές κακουχίες τελείωσε την επίγεια ζωη του στην εξορία.

Ο βίος και η πολιτεία του αγίου Θεοφυλάκτου μας δίνουν την αφορμή να τονίσουμε τα ακόλουθα:

Πρώτον. Οι Άγιοι αγαπούν τούς ανθρώπους και προσεύχονται για όλον τον κόσμο. Η αγάπη τους είναι αληθινή και ανιδιοτελής, επειδή πηγάζει από την κοινωνία τους με τον Θεο. Όσοι βλέπουν στο πρόσωπο του “πλησίον”, του κάθε ανθρώπου, ανεξάρτητα από καταγωγή, χρώμα, φυλή και θρησκεία, την εικόνα του Χριστού, αυτοί είναι φιλάνθρωποι, επιεικείς και ανεκτικοί στα σφάλματα των άλλων και αυστηροί μόνον στον εαυτό τους. Για να διατηρείται η ισορροπία στις ανθρώπινες κοινωνίες και να αποφεύγονται οι εντάσεις και οι βίαιες συγκρούσεις, βασική προϋπόθεση είναι το να υπάρχη συγχωρητικότης και ανοχή στις αδυναμίες και τα σφάλματα των άλλων. Όταν δεν συμβαίνη αυτό, τότε οι ανθρώπινες κοινωνίες μετατρέπονται σε ζούγκλα και πληρώνουν βαρύ φόρο αίματος στον βωμό του μίσους και της εκδικητικότητας. Και όπου υπάρχει αλαζονία και μίσος εκεί αναμφίβολα "αλωνίζει" ο διάβολος, ο οποίος είναι ανθρωποκτόνος. Αντ?θετα, όπου πνέει η Χαρις του Αγ?ου Πνεύματος, εκεί επικρατεί υποχωρητικότητα και αποδοχή του διαφορετικού, ανοχή και σεβασμός της ελευθερίας του άλλου.

Δυστυχώς, η αθεία και η εκκοσμίκευση μεταβάλλουν τούς ανθρώπους σε άτομα (χαρακτηριστικό γνώρισμα των οποίων είναι η φιλαυτία, η ιδιοτέλεια και η έλλειψη αγαπητικής κοινωνίας), σε μάζα, όχλο, οπαδούς, αριθμούς, εισιτήρια κ.λ.π. Το έργο της Ορθοδόξου Εκκλησ?ας είναι πολύ σημαντικό, επειδή με τον τρόπο ζωής που διαθέτει, βοηθά τον άνθρωπο να καθαρθή από τα πάθη και ιδίως από την φιλαυτία, η οποία είναι μητέρα όλων των παθών, και να γίνη πρόσωπο. Δηλαδή, να αποκτήση ταπείνωση, ανιδιοτελή αγάπη και υπαρξιακή ελευθερία.

Δεύτερον. Επειδ? η μνήμη του αγίου Θεοφυλάκτου συμπίπτει, συνήθως, με την αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, γι α?τ? θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούμε, με συντομία, στην περίοδο αυτή, η οποία αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Παρασκευή προ των Βαίων. Αριθμε? σαράντα ημέρες. Χωρίς τις Κυριακές, είναι τριανταέξι ημέρες, δηλαδή το ένα δέκατο του χρόνου, το οποίο αφιερώνουμε στον Θεο και είναι καιρός προετοιμασίας για την Μεγάλη Εβδομάδα και το Άγιον Πασχα. Προετοιμαζόμαστε κατάλληλα με νηστεία, εγκράτεια, βαθύτερη μετάνοια και περισσότερη προσευχή, για να μπορέσουμε, “κεκαθαρμέναις διανοίαις”, να συμπορευθούμε με τον Χριστό, να συσταυρωθούμε, αλλά και να γευθούμε την αναστάσιμη χαρά, με την κοινωνία του Σωματος και του Αίματός Του, κατά την θεία Λειτουργία της Αναστ?σεως. Οι κατανυκτικές ακολουθίες της Εκκλησ?ας μας, που την περίοδο αυτή είναι περισσότερες, σίγουρα βοηθούν σε αυτή την προετοιμασία.

Η προσπάθεια για την βίωση των θείων εντολών, που οδηγεί στην κοινωνία με τον Θεο και τούς ανθρώπους, πρέπει να είναι συνεχής και χρειάζεται να είναι κανείς οπλισμένος με ανδρεία, υπομονή και προσοχή, επειδή έχει να παλαίψη με τα “πνευματικά της πονηρίας”. Με τα πάθη και τούς εμπαθείς λογισμούς, οι οποίοι, όταν εισέρχονται στον νου και την καρδιά, δημιουργούν τεράστια προβλήματα στην πνευματική, αλλά και την σωματική υγεία. Οι λογισμοί είναι σκέψεις με εικόνες, που έρχονται στη λογική με την βοήθεια της φαντασίας και όταν ενεργούνται από τα πάθη είναι ακάθαρτοι και ρυπαροί λογισμοί. Πρέπει να περιφρονούνται και να εκδιώκονται, διαφορετικά εισέρχονται στον νου και τον σκοτίζουν και από εκεί κατεβαίνουν στην καρδιά και την μολύνουν. Πολλές σωματικές ασθένειες, όπως παραδέχεται και η ιατρική επιστήμη, έχουν την αιτία τους στις ψυχικές διαταραχές, οι οποίες δημιουργούνται εξ αιτίας των εμπαθών λογισμών. Αν συνηθίση κανείς να δέχεται και να επεξεργάζεται τούς λογισμούς, τότε δεν θα μπορή να ειρηνεύση ούτε με τον εαυτό του ούτε με τούς άλλους. Επειτα, όταν ο νους είναι καθαρός από τούς πονηρούς λογισμούς, τότε μπορεί ευκολότερα να συγκεντρώνεται στην προσευχή.

Πρέπει να μάθουμε, επίσης, να κάνουμε αγαθούς λογισμούς. Ο π. Παίσιος έλεγε, με τον δικό του χαρακτηριστικό τρόπο, ότι πρέπει να κάνουμε εργοστάσιο αγαθών λογισμών. Τονιζε μάλιστα. ότι ένας αγαθός λογισμός ισοδυναμεί με μια αγιορείτικη αγρυπνία. Και ο άγιος Σιλουανός ο Αθων?της διδάσκει: “Αν θέλεις να μάθεις πόσο μας αγαπά ο Κυριος, μίσησε την αμαρτία και τούς κακούς λογισμούς, και να προσεύχεσαι θερμά ημέρα και νύκτα”.

Η προσπάθεια για την μέθεξη της αγάπης του Θεού, δια της καθάρσεως, του φωτισμού και της θεώσεως, οδηγεί και στην βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων, μέσα από τον σεβασμό του ανθρωπίνου προσώπου, της εικόνος του Χριστού.