Γράφτηκε στις .

Γιάννη Βαρδακουλᾶ: Μεσολόγγι - Ἀφιέρωμα στὴν ἡρωϊκὴ ἔξοδο μὲ ἀφορμὴ τὴν ἐπέτειό της (Κυριακὴ Βαΐων)

ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ-ΑΦΙΕΡΩΜΑ

τοῦ Γιάννη Βαρδακουλᾶ

ΜεσἈμέτρητες εἶναι οἱ ἐργασίες ποὺ ἔχουν γραφῆ γιὰ τὸ πολιορκημένο Μεσολόγγι καὶ τὴν ἡρωϊκὴ Ἐξοδο τῶν ὑπερασπιστῶν του, ἐνῷ κάθε χρόνο στὴν ἐπέτειο τῆς ὑπέρτατης αὐτῆς θυσίας γιὰ τὴν ἐλευθερία ἐκφωνοῦνται ἀπὸ εἰδικοὺς ὁμιλητὲς στὸ Μεσολόγγι καὶ ὅπου ἀλλοῦ οἱ Μεσολογγίτες ἑορτάζουν την Ἐξοδο, ἐμπνευσμένοι πανηγυρικοί.

Στὴν ἐφετινὴ ἐπέτειο θὰ ἤθελα ἀπὸ μιὰν ἄλλη ὀπτικὴ γωνία νὰ ἀναφερθῶ στὸ ἱστορικὸ αὐτὸ γεγονὸς ὑπογραμμίζοντας τὴν μάχιμη συμβολὴ τῶν Ναυπακτιτῶν στὴν Πολιορκία καὶ τὴν Ἐξοδο. Ἀλλωστε τί θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ προσθέση ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εὐλαβικὴ καὶ εὐχαριστήρια σιωπή του, ὅταν οἱ στίχοι τοῦ ἐθνικοῦ μας ποιητῆ, τοῦ Διονυσίου Σολωμοῦ, ἔχουν σμιλέψει τὶς εἰκόνες τοῦ ἀνεπανάληπτου ἡρωϊσμοῦ καὶ τῆς αὐτοθυσίας τῶν ὑπερασπιστῶν του;

Μέσ...φοβούνται γύρω τα νησιά, παρακαλοῦν καὶ κλαῖνε

κι οἱ ξένοι ναύκληροι μακριὰ πικραίνονται καὶ λένε:

Ἀραπιὰς ἄτι, Γαλλου νοῦς, σπαθὶ Τουρκιᾶς, μολύβι,

πέλαγο μέγα βρὰζ ὁ ἐχθρὸς πρὸς τὸ φτωχὸ καλύβι..

τὸ φτωχὸ καλύβι τοῦ ἀνυπόταχτου Μεσολογγιοῦ, ἡ

ἄκρα τοῦ τάφου σιωπὴ στὸν κάμπο βασιλεύει·

λαλεῖ πουλί, παίρνει σπυρὶ κι ἡ μάννα τὸ ζηλεύει,

τὰ μάτια ἡ πεῖνα ἐμαύρισε· στὰ μάτια ἡ μάνα μνέει.....

καὶ ἀλλοῦ

.....εἶν ἕτοιμα στὴν ἄσπονδη πλημμύρα τῶν ἁρμάτων

δρόμο νὰ σχίσουν τὰ σπαθιά, κι ἐλεύθεροι νὰ μείνουν

ἐκεῖθε μὲ τοὺς ἀδελφούς, ἐδῶθε μὲ τὸ Χαρο...

Ὁ σεβαστὸς καὶ πολυαγαπητὸς φίλος κ. Γιῶργος Τσατσάνης ἔχει συγκεντρώσει τὰ ὀνοματεπώνυμα τῶν Ναυπακτιτῶν ἀγωνιστῶν του Εἰκοσιένα σὲ ὁμώνυμη ἔκδοσή του, ποὺ κυκλοφόρησε τὸ 1984. Σ αὐτὴν περιλαμβάνονται 728 ἀγωνιστές, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἕνας μεγάλος ἀριθμὸς ἔλαβε μέρος στὶς μάχες καὶ τὴν Ἐξοδο τοῦ Μεσολογγίου. Ἡ Ναυπακτία προσέφερε καὶ αὐτὴ αἷμα στὴν ἐποποιΐα του, ἰδιαίτερα μάλιστα κατὰ τὴ μάχη τῆς Κλείσοβας καὶ στὸν προμαχῶνα τοῦ Φραγκλίνου, τὸν αἱματοβαμμένο "Teribile", ὅπως ἀποτυπώνεται στοὺς πίνακες ποὺ ἀκολουθοῦν.

Νεκροί:

ἤτοι συνολικὰ 19 νεκροί.

Τραυματίες:

Ἰδιαίτερη μνεία πρέπει νὰ γίνη γιὰ τὴ συμβολὴ τοῦ Παναγιώτη Σωτηρόπουλου ἀπὸ τὴ Λομποτινά, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε πρωταγωνιστὴς καὶ κατὰ τὴ μάχη τῆς Κλείσοβας καὶ γιὰ τὶς πολεμικὲς ὑπονόμους τοῦ Μεσολογγίου. Ὀπως εἶναι γνωστὸ οἱ πολιορκητὲς Ὀθωμανοί, γιὰ νὰ μποροῦν νὰ χτυπήσουν τὸ ἐσωτερικὸ τῆς πόλης μεταφέροντας χῶμα δημιούργησαν ἕνα λόφο ὑψηλότερο ἀπὸ τὸ τεῖχος πάνω στὸν ὁποῖο τοποθέτησαν τὰ κανόνια τους μπροστὰ ἀπὸ τὸ κανονιοστάσιο "Teribile".

Τὴν κρίσιμη αὐτὴ στιγμὴ ἔσωσε τὴν κατάσταση ὁ Σωτηρόπουλος. Μὲ τὶς ὁδηγίες καὶ τὴν ἐπίβλεψή του κατασκευάστηκε ὑπόνομος κάτω ἀπὸ τὸ τεῖχος ποὺ ἔφτασε στὴ βάση τοῦ λόφου ποὺ δημιούργησαν οἱ Ὀθωμανοί. Τὸ χῶμα ἀπὸ τὴν ἀνασκαφὴ χρησιμοποιήθηκε γιὰ τὴν δημιουργία λόφου στὸ ἐσωτερικὸ τῆς πόλης, στὰ Κουτσονέϊκα σπίτια, πάνω στὸν ὁποῖο τοποθέτησαν κανόνια, γιὰ νὰ χτυποῦν σὲ ὁρατὸ πεδίο τοὺς πολιορκητές, ἐνῷ συγχρόνως τοποθέτησαν ἐκρηκτικὲς ὗλες στὴ βάση τοῦ ἐσωτερικοῦ λόφου, προκειμένου νὰ τὸν ἀνατινάξουν. Νὰ πὼς περιγράφει τὸ ἐγχείρημα ὁ Μαγιερ στὸ ὑπ ἀριθμ. 73 φύλλο τῆς 12ης Σεπτεμβρίου 1825 (Ἑλληνικὰ Χρονικὰ Μεσολογγίου, τόμος Β):

....οὖσα ἤδη κατὰ πάντα ἑτοίμη ἡ ὑπονόμος ἐβάλθη εἰς ἐνέργειαν. Τί φρικτὸν θέαμα παρίσταιναν ἡ ἐκπυρσοκρότησις τοῦ ἔργου τούτου! Τὸ ἔδαφος τῆς γῆς ταραζόμενον καὶ μουγκρίζον ἐκρήτζεται καὶ ἀπὸ τοὺς κόλπους της ὑψώνεται ὀρμητικώτατα ζοφερώτατον νέφος συνθεμένον ἀπὸ πηλόν, πέτρας καὶ καπνὸν τῆς πυρίτιδος, συμμετεωροὺν καὶ πλῆθος ἐχθρικῶν κεφαλῶν, χειρῶν, ποδῶν καὶ καταρρῖπτον μέρος αὐτῶν εἰς τὰ ἐχθρικὰ χαρακώματα διὰ νὰ ταφῶσι καὶ μέρος εἰς τοὺς προμαχῶνας τῶν Ἑλλήνων, διὰ νὰ στήσωσι τὰ τρόπαια τῆς λαμπρᾶς νίκης των. Τὸ νέφος τοῦτο καταπίπτει πάλιν ἀμέσως καὶ εἰς τὴν ἐπισώρευσίν του σκεπάζει καὶ πλακώνει ὅσους εἰς τὴν ἔκρηξίν του δὲν ἐξεμέλισε. Πανικὸς τότε, τρόμος καὶ φρίκη κυρίευσε τοὺς μαχομένους καὶ ἄλλοι ἔνθεν, ἄλλοι ἐκεῖθεν ἔτρεχον βάνοντες τὰς χεῖρας εἰς τὰ νῶτα καὶ μὴ ἠξεύροντες ποὺ νὰ καταφύγουν....."

Ἡ ὀρεινὴ Ναυπακτία ὑπῆρξε, μετὰ τὴ δοκιμασία καὶ τὴν ἀνθρωποσφαγὴ τῆς Ἐξόδου, καταφύγιο γιὰ πολλοὺς Εξοδῖτες, γιὰ τὴ θεραπεία τῶν τραυματιῶν καὶ ἀσθενῶν καὶ τὴν περίθαλψή τους μετὰ τὴ φρίκη τῆς πολύμηνης στέρησης καὶ πείνας. Στὴ Ναύπακτο, μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσή της τὴν 29η Ἀπριλίου 1829, ἐγκαταστάθηκαν πολλοὶ Εξοδῖτες Σουλιῶτες, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἡ οἰκογένεια τῆς Δημήτρως Λαμπρογκιώναινας, προμάμμης τοῦ μεγάλου Ἐπαχτίτη Γιάννη Βλαχογιάννη, μὲ τὶς δύο θυγατέρες της καὶ τὸ τρίπτυχο εἰκόνισμα ἀπὸ τὸ σπίτι της στὸ Σούλι καὶ μὲ τὴ μνήμη, τὶς ἱστορίες, τὰ πάθη καὶ τὸ μοιρολόϊ της γιὰ τὸ Σούλι, ποὺ σμίλευαν τὴν ψυχή του γιὰ τὰ Μεγάλα Χρόνια, καθὼς τὸν νανούριζε στὴν ποδιά της.-