Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

 ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΑ ΣΕΠΤΑ

Τοιχογραφία ἀπό τόν Ἱερὸ Καθεδρικό Ναό Ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου

Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Παρασκευή, θυμόμαστε τά ἅγια καί σωτήρια καί φρικτά Πάθη τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ: τούς ἐμπτυσμούς, τά κτυπήματα στό πρόσωπο καί τά κτυπήματα στόν αὐχένα, τίς ὕβρεις, τά γέλια, τόν κόκκινο ψεύτικο μανδύα, τόν κάλαμο, τόν σπόγγο, τό ξύδι, τά καρφιά, τήν λόγχη καί περισσότερο ἀπ' ὅλα τόν Σταυρό καί τόν Θάνατο, τά ὁποῖα μέ τήν θέλησή Του καταδέχθηκε γιά μᾶς. Ἐπίσης θυμόμαστε τήν σωτήρια ὁμολογία πού ἔκανε πάνω ἀπό τόν σταυρό ὁ εὐγνώμων ληστής πού συσταυρώθηκε μέ τόν Χριστό.

Σήμερα κρεμᾶται πάνω σέ ξύλο, Αὐτός πού στό νερό ἐκρέμασε τήν γῆ.
Στεφάνι ἀπό ἀγκάθια φορᾶ, ὁ τῶν Ἀγγέλων Βασιλιάς.
Ψεύτικη βασιλική πορφύρα περιβάλλεται, Αὐτός πού μέ τά σύννεφα περιβάλλει τόν οὐρανό.
Ράπισμα καταδέχεται, Αὐτός πού ἐλευθέρωσε στόν Ἰορδάνη τόν Ἀδάμ.
Μέ καρφιά καρφώθηκε ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας.
Μέ λόγχη κεντήθηκε-τρυπήθηκε ὁ Υἱός τῆς Παρθένου.
Προσκυνοῦμε τά Πάθη Σου Χριστέ, δεῖξε μας καί τήν σωτήρια Ἀνάστασή Σου.

(Τροπάριο Ὄρθου Μ. Παρασκευῆς)

*

 «Ὁδηγήθηκε σάν πρόβατο στήν σφαγή.
Καί σάν ἄκακο ἀρνάκι πού στέκεται ἄφωνο μπροστά σέ αὐτόν πού τό κουρεύει,
ἔτσι δέν ἀνοίγει τό στόμα του.
Μέ τήν ταπείνωσή του, ἡ κρίση του ἀνυψώθηκε.
Ποιός θά διηγηθεῖ τήν καταγωγή του;
Γιατί ἡ ζωή του αἴρεται ἀπό τήν γῆ,
ἀπό τίς παρανομίες τοῦ λαοῦ μου ὁδηγήθηκε στόν θάνατο»

Τοιχογραφία ἀπό τόν Ἱερὸ Ναό Ἁγίου Ἀνδρέου Ξηροπηγάδου

(Προφητεία Ἠσαΐα)

Ἡ ταπείνωση τοῦ Χριστοῦ εἶναι δύναμη πού νικᾶ τά πάντα… Ἡ ταπείνωση εἶναι ἰδιότητα τῆς Θείας Ἀγάπης, ἡ ὁποία, κατά τό ἄνοιγμά της πρός τήν κτίση, δέχεται μέ πραότητα κάθε πληγή, ἀπό τά ὄντα πού Αὐτή δημιούργησε

(Ἀρχιμ. Σωφρόνιος Σαχάρωφ)

 *

 Σήμερα τό βράδυ, θά τελεστεῖ ὁ Ὄρθρος τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς. Ὀνομάζεται Ἀκολουθία τῶν Παθῶν ἤ Ἀκολουθία τῆς Σταυρώσεως.

 Ὁ λαός τήν ὀνομάζει καί «Τά δώδεκα Εὐαγγέλια», γιατί κυρίαρχο στοιχεῖο της εἶναι τά δώδεκα Εὐαγγελικά ἀναγνώσματα, ἀπό ὅλους τούς Εὐαγγελιστές.

	Ἡ Σταύρωση (Βυζαντινό Μουσεῖο Ἀθηνῶν)

Εἶναι χαρακτηριστική ἡ σκηνή πού ὄχι μόνον μεγάλοι, ἀλλά καί μικρά παιδιά ἀραδιασμένα στά σκαλιά τοῦ Ναοῦ σκυμμένα πάνω σέ μιά «φυλλάδα» τῆς Μ. Ἑβδομάδας, παρακολουθοῦν τά λεγόμενα καί τεκταινόμενα, μετρώντας καί τά Εὐαγγέλια.

Τά δώδεκα Εὐαγγελικά ἀναγνώσματα τῆς ἡμέρας περιγράφουν τά συνταρακτικά αὐτά γεγονότα μέ λιτή μεγαλοπρέπεια καί ἀπάθεια, ἀπόδειξη τῆς γνησιότητας τῶν γεγονότων, τῆς ἀληθινότητας τῶν νοημάτων, ἀλλά καί τῆς «Βασιλικῆς» (θεϊκῆς) «γενεᾶς» τοῦ Ἐσταυρωμένου.

Μεταξύ πέμπτου καί ἕκτου Εὐαγγελίου γίνεται ἡ περιφορά τοῦ Ἐσταυρωμένου ἀπό τούς Ἱερεῖς πού ἀπαγγέλλουν τό «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου», καί ἡ τοποθέτησή του στό κέντρο τοῦ Ναοῦ πρός προσκύνηση ἀπό τούς πιστούς.

*

Τοιχογραφία Ἱερὸ Ἡσυχαστήριο Παναγίας Γοργοεπηκόου Ναυπάκτου

Ἐκεῖνο ὅμως πού παραβλέπουν συνήθως οἱ πιστοί, λόγῳ καθυστερημένης προσέλευσής τους, εἶναι τό πρῶτο Εὐαγγέλιο, πού εἶναι τοῦ Εὐαγγελιστῆ Ἰωάννου καί περιέχει τά τελευταῖα λόγια τοῦ Χριστοῦ στούς Μαθητές του κατά τήν διάρκεια τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου καί ἀμέσως μετά τήν ἀποχώρηση τοῦ Ἰούδα, ὅταν ἔμειναν οἱ ἕνδεκα πού Τόν ἀγαποῦσαν πραγματικά. Πρόκειται περί πλούτου νοημάτων καί θεολογίας.

Ἰδιαιτέρως δέ ἡ λεγόμενη Ἀρχιερατική προσευχή τοῦ Χριστοῦ.

Δηλαδή, ὅταν ἔπαυσε ὁ Χριστός νά ὁμιλεῖ στούς Μαθητές του, σήκωσε τό βλέμμα Του και ἀπευθύνθηκε στόν Θεό Πατέρα Του, μέ μιά προσευχή πού διασώζει ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, πού ἦταν δίπλα του.

Ἀμέσως μετά ὁ Χριστός καί οἱ Μαθητές Του πῆγαν στήν Γεθσημανῆ, ὅπου οἱ στρατιῶτες Τόν συνέλαβαν.

*

Ἀπό τήν θεολογία τῆς ἡμέρας

Ὁ πέμπτος λόγος τοῦ Χριστοῦ πάνω στόν Σταυρό: «Διψῶ»

τοῦ Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
(ἀπόσπασμα παραφρασμένο ἀπό τό βιβλίο του «Οἱ Δεσποτικές Ἑορτές»)

	«Ἡ ἄκρα ταπείνωση». Ἁγιογραφία σέ πέτρα (Ἰωάννη Γερεμτζέ)

Ὁ πέμπτος λόγος τοῦ Χριστοῦ στόν Σταυρό ἀναφέρεται στό τραγικό γεγονός τῆς δίψας. Εἶπε: «διψῶ» (Ἰω. ιθ΄, 28). Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης λέγει χαρακτηριστικά: «Μετά ταῦτα εἰδώς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πάντα ἤδη τετέλε-σται, ἵνα τελειωθῇ ἡ γραφή, λέγει• διψῶ» (Ἰω. ιθ΄, 28).

Καί αὐτό προφητεύθηκε στήν Παλαιά Διαθήκη, ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζεται Ψαλμός «τῆς ἀντιλήψεως». Ἐκεῖ, ἀφοῦ ὁ ψαλμωδός ἀναφέρεται στήν ἐγκατάλειψη τοῦ Χριστοῦ καί σέ πολλά ἄλλα σημεῖα τῆς Σταυρώσεως, πού ἔχουν σχέση μέ τούς αἱμοδιψεῖς Ἰουδαίους καί τήν ἄσχημη συμπεριφορά τους, ἔπειτα λέγει: «Ἐξηράνθη ὡς ὄστρακον ἡ ἰσχύς μου, καί ἡ γλῶσσά μου κεκόλληται τῷ λάρυγγί μου, καί εἰς χοῦν θανάτου κατήγαγές με» (Ψαλμ. κα΄, 16).

Ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής λέγει ὅτι ὁ Χριστός εἶπε τήν λέξη διψῶ γιά νά ἐκπληρωθεῖ καί αὐτή ἡ προφητεία. Αὐτό εἶναι ἀλήθεια, ἀλλά πρέπει νά ἐννοηθεῖ ὅτι ὁ Προφητάναξ Δαυίδ, ὅταν ἀναφέρθηκε στήν δίψα τοῦ Χριστοῦ, εἶδε αὐτό πού θά γινόταν, καί ὄχι ὅτι ὁ Χριστός τό εἶπε ἁπλῶς γιά νά ἐκπληρωθεῖ ἡ προφητεία.

Ἡ δίψα προξενεῖται ἀπό τήν πολλή ξηρότητα τοῦ σώματος, ἀπό τήν ἀφυδάτωση, καί τότε ἀκριβῶς τό σῶμα χρειάζεται νά λάβει νερό γιά νά ἀναπληρώσει τήν ἀπώλειά του. Αὐτό συνέβει καί στόν Χριστό. Τά ὅσα προηγήθηκαν, καί κυρίως ἡ πολύωρη παραμονή του πάνω στόν Σταυρό, ἡ ἀπώλεια τοῦ αἵματος καί τοῦ νεροῦ προξένησαν ἀφόρητη δίψα.

Αὐτό δείχνει ὅτι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἐπάνω στόν Σταυρό ἦταν πραγματικό σῶμα καί ὄχι φανταστικό, καί ἀκόμη ὅτι ὁ Χριστός ἔπαθε πραγματικά γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

Βέβαια καί αὐτό πρέπει νά τό δοῦμε ἀπό τήν ἄποψη ὅτι δέν γινόταν τίποτε ἀναγκαστικά στόν Χριστό, ἀφοῦ Αὐτός ὁ ἴδιος ἔπασχε, διψοῦσε, ὅταν ἤθελε νά πάσχει καί νά διψάσει, ἐπειδή ὅταν ἤθελε ἡ θεία φύση παραχωροῦσε στήν ἀνθρώπινη φύση νά πάσχει τά δικά της».

*

Αὔριον, Μ. Παρασκευή τό πρωί, τελεῖται ἡ Ἀποκαθήλωση.

Ἐπιμέλεια Ἀρχιμ. Καλλινίκου Γεωργάτου, Πρωτοσυγκέλλου