Συνέντευξη μὲ τὸν Πρωτοπρεσβύτερο π. Μάξιμο Chanturia: Μὲ ἕναν Γεωργιανὸ Ἱερέα

Μὲ ἕναν Γεωργιανὸ Ἱερέα.

Συνέντευξη μὲ τὸν Πρωτοπρεσβύτερο π. Μάξιμο Chanturia

Ἀρχιμ. Καλλίνικος: Πάτερ Μάξιμε, χαιρόμαστε ποὺ σᾶς ἔχουμε κοντά μας καὶ μετὰ τὴν γνωριμία μας στὴν Γεωργία τὸ καλοκαίρι, μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς παρουσίασης τοῦ βιβλίου τοῦ Σεβασμιωτάτου "Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία" στὰ γεωργιανὰ ἀπὸ τὸν Ἐκδοτικό σας Οἶκο.

Πρωτοπρ. π. Μάξιμος Chanturia: Κι' ἐγὼ εἶμαι πολὺ χαρούμενος ποὺ εἶμαι κοντά σας σήμερα καὶ ἔχω πάλι τὴν εὐκαιρία νὰ ἐπικοινωνῶ μαζί σας.

Ἐρώτηση: Θὰ θέλαμε νὰ μᾶς πῆτε, γιὰ γνωριμία μὲ τοὺς ἀναγνῶστες, λίγα λόγια γιὰ τὴν θέση σας στὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας καὶ γιὰ τὴν ἐργασία σᾶς σ' αὐτήν.

Ἀπάντηση: Πρὸς τὸ παρὸν εἶμαι Πρωτοπρεσβύτερος, προϊστάμενος τῆς ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Νικολάου στὴν πρωτεύουσα τῆς Γεωργίας. Σὲ αὐτὴν τὴν θέση διακονῶ τοὺς τελευταίους τρεὶς μῆνες. Πρὶν ἤμουν στὴν Μόσχα, προϊστάμενος στὴν γεωργιανὴ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Καὶ ἐπίσης ἤμουν στὴν Πετρούπολη, στὴν γεωργιανὴ ἐκκλησία, σὰν Πνευματικός. Θὰ ἤθελα νὰ ἀναφέρω ὅτι πρὶν πάω στὴν Μόσχα ἤμουν στὴν Τιφλίδα, καὶ ὑπηρετοῦσα σὰν Ἱερέας στὴν ὄμορφη ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικολάου ἐπάνω στὰ Κάστρα τῆς πόλης. Σήμερα εἶμαι στὸν μεγαλύτερο Ἐκδοτικὸ Οἶκο ἐκκλησιαστικῶν κειμένων. Εἶμαι ἱδρυτὴς αὐτοῦ τοῦ Οἴκου καὶ εἶμαι καὶ πρόεδρος. Ὁ Οἶκος λέγεται "Νέων Ἰβήρων" (Akhali Ivironi στὰ γεωργιανά). Ἐπίσης διδάσκω στὴν Θεολογικὴ Ἀκαδημία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Γεωργίας τὸ μάθημα τῆς Ἀσκητικῆς. Ἔχω κάνει ἀνώτατη ἐκπαίδευση καὶ εἶμαι καθηγητὴς θεολογίας.

Ἐρώτηση: Ποιός εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ἐπισκέψεώς σας στὴν Ἑλλάδα καὶ ἰδιαίτερα στὴν Ναύπακτο;

Ἀπάντηση: Ἡ ἐπίσκεψή μου στὴν Ναύπακτο ὀφείλεται σὲ δύο λόγους. Ὁ πρῶτος λόγος εἶναι ὁ ἑξῆς: Ὅπως ξέρετε, πρὶν δύο χρόνια ἐκδώσαμε στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα τὸ πρῶτο βιβλίο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Ἱεροθέου "Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία" καὶ ἡ παρουσίαση τοῦ βιβλίου ἔγινε τὸ περασμένο καλοκαίρι. Ἐπειδὴ ἔχουμε σκοπὸ νὰ συνεχίσουμε αὐτὴν τὴν συνεργασία καὶ νὰ ἐκδώσουμε καὶ ἄλλα βιβλία τοῦ Σεβασμιωτάτου, θὰ θέλαμε νὰ συζητήσουμε μὲ τὸν Δεσπότη, νὰ πάρουμε τὴν εὐλογία του, τὶς συμβουλές του, ἔτσι ὥστε νὰ ξέρουμε ποιό βιβλίο θὰ μεταφράσουμε στὴν συνέχεια (σὰν δεύτερο βιβλίο). Γενικὰ θέλουμε τὶς συμβουλές του γιὰ τὸ ποιά θεολογικὰ κείμενα καὶ βιβλία θὰ μπορούσαμε νὰ μεταφράσουμε στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα. Ἐπίσης θέλω νὰ τὸν ρωτήσω κάποια πράγματα γιὰ τὸ θέμα τῆς "Ἀσκητικῆς". Νὰ πάρω τὶς γνώσεις του γιὰ κάποια γενικότερα θέματα ποὺ ἀπασχολοῦν σήμερα τὴν σύγχρονη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία (μέσα στὸν κόσμο). 

Ὁ ἄλλος λόγος τῆς ἐπισκέψεώς μου εἶναι νὰ ἀκούσω ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Δεσπότη αὐτὰ ποὺ διαβάζω στὰ βιβλία του. Νὰ πάρω τὴν πνευματική του ἐμπειρία καὶ τὶς γνώσεις τοῦ γενικὰ γιὰ τὸν ἡσυχασμό, γιὰ τὴν νοερὰ προσευχή, ἡ ὁποία εἶναι τὸ κεντρικὸ θέμα στὰ βιβλία τοῦ Δεσπότη. Καὶ ἡ ὁποία εἶναι τὸ κίνητρο στὴν Ἐκκλησία γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή. Βέβαια καταλαβαίνουμε ὅτι ἀπὸ δύο ἕως τρεὶς συνεντεύξεις ἢ συνομιλίες δὲν μπορεῖς νὰ μάθης αὐτὸ ποὺ λέγεται ἡσυχασμός, ἀλλὰ σιγά-σιγά μὲ πολλὲς συναντήσεις, καὶ ἂν μᾶς ἐπιτρέψη ὁ Δεσπότης νὰ τὸ πραγματοποιήσουμε στὸ μέλλον, καὶ μὲ τὴν προσωπικὴ πνευματική μας ἐργασία θὰ μπορέσουμε νὰ κάνουμε σωστὴ χριστιανικὴ ζωή. Προσπαθοῦσα σὲ ὅλη μου τὴν ζωὴ νὰ πλησιάσω αὐτὴν τὴν διδασκαλία τοῦ ἡσυχασμοῦ καὶ δὲν εἶχα τὴν εὐκαιρία νὰ μάθω αὐτὴν τὴν ἐπιστήμη ἀπὸ κάποιον ἔμπειρο Πνευματικό.  Στὸν Γέροντα Ἰερόθεο εἶδα ἕναν μεγάλο Πνευματικό, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνον γνωρίζει τὸν ἡσυχασμό, ἀλλὰ προσπαθεῖ νὰ μεταδώση τὶς γνώσεις του σὲ αὐτοὺς ποὺ διψᾶνε νὰ μάθουν. Μὲ τὴν ἀγάπη του καὶ τὴν φροντίδα του μᾶς διευκολύνει νὰ ἔχουμε σωστὴ ἐπικοινωνία μαζί του. Γι' αὐτὸ πιστεύουμε ὅτι εἶναι καλύτερο νὰ ἀκοῦς μία φορὰ παρὰ νὰ διαβάζης ἑκατό. Ὅσο μποροῦμε δηλαδή.

Ἐρώτηση: Θέτετε τὸ θέμα τῆς μαθητείας ἀπὸ ὅ,τι κατάλαβα. Ἤθελα προηγουμένως νὰ σᾶς ρωτήσω γιὰ τὰ κριτήρια μὲ τὰ ὁποῖα μεταφράσατε τὰ ἔργα, ἀλλὰ ἀπὸ αὐτὰ ποὺ μοῦ εἴπατε κατάλαβα ὅτι ἦταν ἡ ἀγάπη σας γιὰ τὴν ἡσυχαστικὴ ζωή. Ὁπότε ἡ ἑπόμενη ἐρώτησή μου εἶναι: Πῶς ἔγινε ἡ γνωριμία σας μὲ τὰ ἔργα τοῦ Μητροπολίτου καὶ ἡ γνωριμία σας μὲ τὴν ἀσκητικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας σὲ ἕνα περιβάλλον ποὺ ἦταν σχετικὰ ξένο πρὸς αὐτά; Εἶναι δική σας ἀναζήτηση ἢ τοῦ λαοῦ;

Ἀπάντηση: Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ θὰ ἤθελα νὰ σημειώσω ὅτι, ὅταν ἔκανα τὴν διδακτορική μου στὴν Θεολογικὴ Ἀκαδημία τῆς Πετρούπολης, ἕνας φίλος καὶ συμφοιτητής μου ἔφερε τὸ βιβλίο τοῦ Δεσπότη "Μιὰ βραδιὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὅρους" μεταφρασμένο στὰ ρωσικά. Αὐτὸ ἦταν τὸ πρῶτο βιβλίο τοῦ Γέροντα μεταφρασμένο στὰ ρωσικά. Καὶ ὅπως ἐκδόθηκε τὸ ἔφερε ὁ φίλος μου νὰ τὸ διαβάσουμε. Ὅταν διάβασα αὐτὸ τὸ βιβλίο μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση. Ὅμως τότε δὲν γνώριζα οὔτε κὰν ὅτι ὁ συγγραφέας του ζοῦσε καὶ ἦταν στὴν Ἑλλάδα οὔτε καὶ ὅτι στὸ μέλλον θὰ τὸν γνώριζα ἀπὸ κοντά. Οὔτε ποὺ τὸ φαντάσθηκα. Μετέπειτα σὰν κληρικὸς στὸν Ἅγιο Γεώργιο τῆς Μόσχας, ὅπως σᾶς εἶπα, διάβασα τὸ δεύτερο βιβλίο τοῦ Δεσπότη τὴν "Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία" καὶ ἐπίσης τὴν "Ὀρθόδοξη πνευματικότητα" –νομίζω ἔτσι λέγεται. Καὶ ὅταν διάβασα τὸ τρίτο βιβλίο, κατάλαβα ὅτι εἶναι μεγάλος ἀγωνιστὴς ὁ συγγραφέας καὶ ἔμαθα ὅτι ζῆ στὴν Ἑλλάδα. Ἤμουν νέος Κληρικός, εἶχα κάνει τότε τὸν Ἐκδοτικὸ Οἶκο καὶ σκέφθηκα ὅτι ἔπρεπε ὁπωσδήποτε νὰ ἐκδώσουμε καὶ στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα αὐτὰ τὰ βιβλία τοῦ Δεσπότη. Μετὰ ἔμαθα ὅτι ὁ Δεσπότης ἔχει γράψει καὶ ἄλλα βιβλία, πάρα πολλὰ βιβλία. Δυσκολευόμουν ποιό βιβλίο νὰ ἐπιλέξω πρῶτο γιὰ μετάφραση, ἐπειδὴ διαπίστωσα ὅτι ὅλα ὅσα γράφονται στὰ βιβλία αὐτὰ ἔχουν πολὺ μεγάλη ἀξία καὶ ὅλα εἶναι σύγχρονα προβλήματα. Ὅσο γιὰ τὰ κριτήρια μὲ τὰ ὁποῖα ἐγὼ διαλέγω τὰ βιβλία τοῦ Γέροντα λέγω. Ἐπειδὴ δὲν ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ μεταφράσουμε ὅλα μαζὶ τὰ βιβλία τοῦ Γέροντα, γι' αὐτὸ προσπαθοῦμε νὰ διαλέξουμε πρῶτα ἐκεῖνο ποὺ εἶναι συνοπτικό, ποὺ περιλαμβάνει τὴν εὐρύτητα τῶν προβλημάτων. Γιατί βλέπω ὅτι ὅλα τὰ βιβλία ἔχουν κάτι ποὺ τὰ συνδέει (ἔχουν μιὰ συνοχή). Ὁ Δεσπότης κάνει κατανοητὴ τὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα στοὺς ἁπλοὺς ἄνθρώπούς. Γι' αὐτὸ ἀποφασίσαμε τώρα τὸ δεύτερο βιβλίο ποὺ θὰ μεταφρασθῇ στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα νὰ εἶναι ἡ "Θεραπευτικὴ Ἀγωγή". (Τὸ δεύτερο μέρος τῆς "Ὀρθόδοξης Ψυχοθεραπείας").

Ἐρώτηση: Οἱ ἐκδόσεις πῶς ξεκίνησαν; Ἀπὸ ποὺ παρακινηθήκατε νὰ κάνετε αὐτὸ τὸ μεγάλο βῆμα, αὐτὸν τὸν μεγάλο ἆθλο γιὰ ἐκείνη τὴν ἐποχή; Σᾶς ἀπέστειλε κάποιος ἢ μόνος σας τὸ ἀποφασίσατε καὶ γιὰ ποιόν λόγο;

Ἀπάντηση: Ἄρχισα νὰ ἀσχολοῦμαι μὲ τὶς ἐκδόσεις ἀπὸ τότε ποὺ ἄρχισα νὰ σπουδάζω στὰ πνευματικὰ σεμινάρια στὴν Τιφλίδα, ὅταν ἤμουν φοιτητής. Μὲ τοὺς δασκάλους μου καὶ τοὺς συμφοιτητές μου ἱδρύσαμε ἕνα περιοδικὸ ποὺ λέγεται "Βασιλικὴ Ὁδός". Καὶ διαπιστώσαμε ὅτι στὴν νέα γεωργιανὴ γλῶσσα ὑπῆρχαν ἐλάχιστα πνευματικὰ βιβλία, λόγῳ τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος. Πάντα εἴχαμε αὐτὸ ὄνειρο ἐγὼ καὶ οἱ συνεργάτες μου: Νὰ μεταφράσουμε πολλὰ θεολογικὰ βιβλία ποὺ χρειαζόταν ἡ Γεωργιανὴ Ἐκκλησία γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή. Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία τῆς Γεωργίας φαίνεται ὅτι οἱ Γεωργιανοὶ Πατέρες μας, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν καὶ στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴν Γεωργία, ἔκαναν μεγάλο μεταφραστικὸ ἔργο ἀπὸ τὴν ἑλληνική. Διαπιστώνεται ἀπὸ τὴν ἱστορία ὅτι τὸν 3ο-4ο αἰῶνα μ.Χ. ὑπῆρχε μεταφρασμένη στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα ἡ Ἁγία Γραφή. Βέβαια ἐμεῖς δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε τόσο μεγάλο ἔργο ποὺ ἔκαναν αὐτοὶ οἱ Πατέρες καὶ οἱ Ἁγιορεῖτες Γεωργιανοὶ Πατέρες, ἅγιοι Εὐθύμιος, Γεώργιος καὶ Ἰωάννης, ποὺ ἔζησαν τὸν 10ο αἰῶνα στὸ Ἅγιον Ὅρος, στὴν Μονὴ Ἰβήρων, ἀλλὰ προσπαθοῦμε νὰ κάνουμε κάτι καὶ νὰ συνεχίσουμε τὸ ἔργο τους. Γι' αὐτὸν τὸν λόγο ὀνομάσαμε τὸν Ἐκδοτικὸ Οἶκο "Νέων Ἰβήρων" ἀπὸ τοὺς Ἰβηρίτες Πατέρες. Ὅταν δώσαμε τὸ ὄνομα αὐτὸ στὸν Οἶκο, δὲν γνωρίζαμε πόσο ἔνδοξο εἶναι. Βέβαια μᾶς φοβίζει τὸ ἔνδοξο αὐτὸ ὄνομα, γιατί δὲν εἴμαστε ἄξιοι αὐτῶν τῶν ἁγίων ἀνθρώπων. Δὲν ὑπῆρχε κάποια ἀποστολή, ὅπως εἴπατε, γιὰ νὰ κάνουμε αὐτὸν τὸν Ἐκδοτικὸ Οἶκο. Πιὸ πολὺ ἦταν τὸ ὄνειρο τῶν δασκάλων, τῶν συμφοιτητῶν μου ἐκεῖ στὰ Σεμινάρια καὶ δικό μου, τὸ ὁποῖο θέλαμε νὰ πραγματοποιήσουμε. Θέλω νὰ σᾶς πῶ ὅτι, ὅταν ὑπηρετοῦσα στὴν Μόσχα, στὴν Γεωργιανὴ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, εἶχα πολὺ στενὲς σχέσεις μὲ τὸν Πατριάρχη τῆς Γεωργίας, τὶς ὁποῖες διατηρῶ καὶ σήμερα, καὶ αὐτὸς μοῦ ἔδωσε δύναμη νὰ ἱδρύσω τὸν Ἐκδοτικὸ Οἶκο καὶ νὰ εἶναι ἐλεύθερος ἀπὸ κάθε ἐπιρροὴ εἴτε ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας εἴτε ἀπὸ τοὺς κρατικοὺς παράγοντες. Αὐτὴ ἡ ἐλευθερία μᾶς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ ἐργαστοῦμε ἀποτελεσματικά. Προσπαθοῦμε νὰ κάνουμε σωστὴ δουλειά, σωστὲς προσεγγίσεις καὶ νὰ διαλέξουμε τὰ σωστὰ βιβλία ποὺ θὰ μεταφρασθοῦν.

Ἐρώτηση: Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ βιβλία τοῦ Μητροπολίτου Ἱεροθέου πεῖτε μας ἐπιγραμματικὰ ποιά ἄλλα σπουδαῖα ἔργα ἔχει μεταφράσει ὁ Οἶκος σας.

Ἀπάντηση: Μπορῶ νὰ σᾶς πῶ συνοπτικά: Τὸ πρῶτο βιβλίο ποὺ μεταφράσαμε στὴν νέα γεωργιανὴ γλῶσσα ἦταν "Οἱ Ἀρχὲς τῆς Ἁγιογραφίας τῆς Γεωργίας", μὲ χίλιες σελίδες. Τὸ δεύτερο ἦταν "Ἡ Κλῖμαξ" τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου. Τρίτο ἦταν μιὰ πιὸ σωστὴ ἔκδοση τῶν Λειτουργικῶν Κειμένων καὶ τῶν Προσευχηταρίων. Κατόπιν ὁ 1ος Τόμος τῆς Φιλοκαλίας, "Ὁμιλίες τοῦ Πνευματικοῦ", ἑνὸς ἄγνωστου συγγραφέα, "Γιὰ τὴν Προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ", τὴν "Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία" τοῦ Εὐσεβίου Καισαρείας, "Οἱ θησαυροὶ τῆς Ἀποστολικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Γεωργίας", "Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία" τοῦ Δεσπότη κ. Ἱεροθέου, "Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία" τοῦ Θεοδώρητου Κύρου, "Ἱστορία τῶν Ἑπτὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων", τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας Βασ. Μπολοντώφ. Τώρα ἑτοιμάζεται νὰ ἐκδοθῇ ὁ "Βίος τοῦ ἁγίου Ἀμβροσίου τῆς Ὄπτινα". Τὸ δεκατοτρίτο θὰ εἶναι "Οἱ Διδαχὲς τοῦ Ἀββᾶ Δωροθέου". Ἂν ἐνδιαφέρεσθε, μπορῶ νὰ σᾶς μιλήσω γιὰ τὰ μελλοντικά μας σχέδια. Σᾶς εἶπα αὐτὰ ποὺ κάναμε μέχρι τώρα. Στὸν Ἕλληνα ἀναγνώστη μπορεῖ νὰ φανὴ λίγο περίεργο τὸ ὅτι μέχρι τώρα δὲν εἶχαν μεταφρασθῇ αὐτὰ τὰ βιβλία, ὅμως πρέπει νὰ πῶ ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐκπλήσσονται, διότι ἡ Γεωργιανὴ Ἐκκλησία ἦταν ὑπὸ κατοχὴν διακόσια χρόνια στὴν Ρωσικὴ Ἐκκλησία καὶ μετὰ στοὺς Κομμουνιστές. Ἡ Ἐκκλησία ἦταν ὑπὸ διωγμὸν καὶ δὲν μποροῦσε ὄχι μόνο νὰ λειτουργήση ἐκδοτικὸς Οἶκος, ἀλλὰ ἀπαγορευόταν νὰ τελῆται ἡ θεία Λειτουργία στὰ γεωργιανά.

Ἐρώτηση: Τὰ τελευταῖα σας λόγια μοῦ δίνουν τὴν εὐκαιρία νὰ ρωτήσω κάτι ἄλλο. Μεταφράσατε τὸ ἔργο τοῦ Εὐσεβίου Καισαρείας. Νομίζω ὅτι ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας λέγει σὲ κάποιο σημεῖο ὅτι οἱ Γεωργιανοὶ εἶναι ὁ λαὸς ποὺ δέχθηκε καὶ φύλαξε τὴν πίστη τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὅσο κανένας ἄλλος λαός. Δηλαδὴ ἔμεινε πολὺ πιστός. Καὶ ἐπίσης παίρνοντας ἀφορμὴ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ εἴπατε, ὅτι ἦταν ἡ Ἐκκλησία ὑπὸ αἰχμαλωσίαν καὶ διωγμὸν ἐπὶ διακόσια χρόνια καὶ ἐπειδὴ πιθανὸν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἀναγνῶστες μας νὰ μὴν ἔχουν μιὰ καθαρὴ ἄποψη γιὰ τὴν χώρα σας, ποὺ εἶναι λίγο μακριά, μπορεῖτε νὰ μᾶς περιγράψετε μὲ ἁδρὲς γραμμὲς τὸ πρόσωπο τῆς χώρας αὐτῆς;

Ἀπάντηση: Συνοπτικὰ θὰ σᾶς πῶ δυὸ λόγια. Ἡ Γεωργία ἔχει ἱστορία χιλιάδων χρόνων, ὄχι μόνο μετὰ τὸν Χριστὸ ἀλλὰ καὶ πρίν. Ἡ χώρα τῆς Γεωργίας στὴν ἀρχαιότητα λεγόταν Κολχίδα. Ἡ ἱστορία ξεκινάει πρὸ Χριστοῦ καὶ φτάνει μέχρι σήμερα. Ὁ λαός μας ἔχει μιὰ ἠρωϊκὴ ἱστορία. Ὄχι μόνον ἐπειδὴ ὑπάρχουμε μέχρι σήμερα ὡς Ἔθνος καὶ δὲν ἀφανιστήκαμε, ὅπως πολλοὶ ἄλλοι μεγαλύτεροι λαοί, ἀλλὰ ἐννοῶ ὅτι ἔχει κάνει πολὺ μεγάλο πολιτισμό. Καὶ ἐκτὸς ἀπὸ τὸν πολιτισμὸ ἡ θρησκεία ποὺ δέχθηκε ἀπὸ τοὺς πρώτους αἰῶνες εἶναι ὁ Χριστιανισμός, καί, ὅπως εἴπατε κι ἐσεῖς, πάτερ, χωρὶς νὰ ἀλλάξη οὔτε ἕνα γράμμα οὔτε μία ἔννοια διαφύλαξε μέχρι σήμερα τὴν Ὀρθοδοξία. Μὲ μεγάλη χαρὰ τὸ λέω, καὶ τὸ πιστεύω, ὅτι ὁ λαός μας ἀγάπησε τὸν Χριστιανισμὸ τόσο πολύ, ποὺ τὸν ἔκανε δική του πίστη καὶ μέρος τῆς καρδιᾶς του, πρᾶγμα ποὺ δὲν ξεχωρίζεται πιὰ ἀπὸ τὴν Γεωργία. Ὅπως καὶ στὴν Ἑλλάδα λέτε ὅτι Ἕλληνας καὶ Ὀρθόδοξος ταυτίζονται, ἔτσι καὶ ὁ Γεωργιανὸς ταυτίζεται μὲ τὴν Ὀρθοδοξία. Ὁ Γεωργιανὸς τὸ ἔχει μέσα στὸ αἷμα του νὰ εἶναι Χριστιανός, τὸ ἔχει πάρει ἀπὸ τοὺς προγόνους του. Ἐπίσης εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ Γεωργία θεωρεῖται τὸ "Περιβόλι τῆς Παναγίας", ὅπως καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος. Ἐπίσης στὴν παράδοσή μας λέγεται ὅτι κάποιοι Ἑβραῖοι ποὺ ζοῦσαν στὴν Γεωργία πῆγαν στὰ Ἱεροσόλυμα νὰ καταδικάσουν τὸν Χριστό, ἐπειδὴ τοὺς κάλεσε ἡ κεντρικὴ Συναγωγή τους, καὶ μετὰ μετὰ τὴν Σταύρωση ἀγόρασαν ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες τὸν Χιτῶνα τοῦ Χριστοῦ, τὸν ἔφεραν στὴν Γεωργία καὶ εἶναι θαμμένος στὴν Ἐκκλησία της. Τέλος, θέλω νὰ πῶ στοὺς Ἕλληνες ἀναγνῶστες ὅτι καὶ ἡ Γεωργία ἔχει πάρα πολλοὺς μάρτυρες.

Ἐρώτηση: Νὰ ρωτήσω γιὰ τὸ ὄνομα τῆς χώρας: Ἰβηρία καὶ Γεωργία.

Ἀπάντηση: Πάνω σ' αὐτὸ ὑπάρχουν διάφορες θεωρίες τῶν ἐπιστημόνων. Ἂν θέλετε τὴν γνώμη μου Ἰβηρία εἶναι τὸ πιὸ ἀρχαῖο ὄνομα ἀπὸ τὰ ὀνόματα ποὺ ὑπάρχουν. Ὑπῆρχαν ἱστορικὲς πραγματικότητες στὴν ἀρχαία ἱστορία τῆς Γεωργίας. Ὅταν κάποια ἐπαρχία τῆς Γεωργίας ἀποκτοῦσε μεγαλύτερη δύναμη καὶ ἀνάπτυξη, ἡ ὀνομασία τῆς ἐπαρχίας αὐτῆς ἐπικρατοῦσε ὡς ὀνομασία ὅλης τῆς χώρας. Ἔτσι γιὰ μία περίοδο ὀνομαζόταν Κολχίδα, ὅταν ἦρθαν οἱ Ἀργοναῦτες, κάποιο χρονικὸ διάστημα ὁλόκληρη ἡ Δυτικὴ Γεωργία ὀνομαζόταν Ἀπχαζία, εἴτε Λαζία καὶ μεταγενέστερα Κάρτλι καὶ Ἰβηρία μετά. Ὅσο γιὰ τὴν ὀνομασία Γεωργία νομίζω ὅτι τὸ ὄνομα αὐτὸ συνδέεται μὲ τὴν Δύση. Οἱ Δυτικοὶ μᾶς ὀνόμασαν ἔτσι. Ἐμεῖς ποτὲ δὲν ὀνομάσαμε τὴν Γεωργία Γεωργία. Οἱ Δυτικοὶ μᾶς ἔδωσαν αὐτὸ τὸ ὄνομα, ὅπως καὶ οἱ Ἕλληνες. Καὶ γιατί ἔγινε αὐτό; Ὀνόμασαν τὴν Γεωργία μὲ αὐτὸ τὸ ὄνομα οἱ Δυτικοί, Ἕλληνες καὶ Λατῖνοι, ἐπειδὴ θεωροῦσαν ὅτι οἱ Γεωργιανοὶ εἶναι λαὸς τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Ἐπειδὴ ὁ ἅγιος Γεώργιος προσκυνοῦνταν ἀπὸ τὸν γεωργιανὸ λαὸ πιὸ πολὺ ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἁγίους καὶ οἱ Γεωργιανοὶ τὸν θεωροῦσαν σὰν προστάτη τοῦ λαοῦ.

(Σ.σ.: Ὅπως ἐμεῖς ποτὲ δὲν ὀνομάσαμε τὸν ἑαυτό μας Γραικούς, ἀλλὰ μᾶς οἱ δυτικοὶ μᾶς ἀποκαλοῦν ἔτσι)

Ἐρώτηση: Ἀπὸ τὰ ἱστορικὰ θὰ ἤθελα νὰ περάσω στὰ ἐκκλησιαστικά. Ὅταν εἴχαμε ἔρθει στὴν Γεωργία τὸ καλοκαίρι, διαπιστώσαμε τὴν ἀγάπη καὶ τὸν σεβασμὸ τοῦ γεωργιανοῦ λαοῦ στὸν Πατριάρχη καὶ γενικὰ στὸν θεσμὸ τοῦ Πατριάρχη. Ἦταν κάτι ἐπιφανειακὸ αὐτὸ ποὺ ἀντιληφθήκαμε ἐμεῖς ἢ εἶναι ὄντως ἔτσι;

Ἀπάντηση: Νομίζω πῶς δὲν σᾶς φάνηκε. Πράγματι ὑπάρχει μεγάλος σεβασμός. Αἰτία αὐτοῦ τοῦ σεβασμοῦ ἐκ μέρους τοῦ λαοῦ πρὸς τὸν Πατριάρχη, καὶ τὸν θεσμὸ τοῦ Πατριάρχη γενικότερα εἶναι πρῶτον: Στὴν χώρα μας ἐμεῖς οἱ Γεωργιανοὶ πάντα εἴχαμε μεγάλο σεβασμὸ στοὺς γονεῖς μας καὶ στοὺς προγόνους μας, στοὺς πατέρες μας. Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης μας Ἠλίας λέει ὅτι, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος ἔχη σεβασμὸ στοὺς πατέρες του καὶ στοὺς προγόνους του, αὐτὸ εἶναι πηγὴ μιᾶς εὐτυχισμένης ζωῆς. Δεύτερη αἰτία εἶναι αὐτὸ ποὺ ἔχει νὰ κάνη μὲ τὴν προσωπικότητα τοῦ ἴδιου τοῦ Πατριάρχη. Ἔχει νὰ κάνη μὲ τὴν πνευματικότητά του, τὸν πατριωτισμό του, μὲ τὴν ἀγάπη του πρὸς τὴν χώρα του. Καὶ τρίτον τὸ μεγάλο χρονικὸ διάστημα ποὺ ὑπηρετεῖ σὰν Πατριάρχης. Ἔχει κάνει μεγάλο ἔργο ἐπὶ 30 χρόνια. Ἔγινε Πατριάρχης ὅταν ἦταν μιὰ μεταβατικὴ περίοδος γιὰ τὴν χώρα. Καὶ εἶναι αὐτὸς ποὺ κατάφερε νὰ διαφυλάξη τὴν ἑνότητα στὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας. Ὅμως αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχουν καὶ ἄνθρωποι ποὺ τοῦ κάνουν κριτική. Πάντα ὑπάρχουν. Τὸ ὅτι εἶναι Πατριάρχης τοῦ πλήθους (τοῦ λαοῦ) εἶναι πραγματικότητα. Τὸ πλῆθος τοῦ Γεωργιανοῦ λαοῦ τὸν ἀγαπάει. Πάντα ἤμουν περήφανος γι' αὐτὸ καὶ ὅταν πήγαινα στὴν Ρωσία ἔλεγα ὅτι τὸν Πατριάρχη τῆς χώρας μοῦ τὸν ἀγαπάει ὅλος ὁ λαός. Καὶ παρ' ὅλο ποὺ εἶναι σὲ μεγάλη ἡλικία τώρα, ὅταν μετὰ τὴν λειτουργία βγαίνη ἀπὸ τὴν ἐκκλησία χρειάζεται μία ὥρα γιὰ νὰ χαιρετήση καὶ νὰ εὐλογήση ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Θέλει πάντα νὰ πάρη τὸν πόνο τοῦ καθενός, τοῦ ἁπλοῦ συμπολίτη τοῦ, τοῦ ἁπλοῦ Γεωργιανοῦ, τοῦ ἁπλοῦ πιστοῦ ἀνθρώπου, νὰ τὸν πάρη καὶ νὰ τὸν κάνη δικό του. Ἔχει τέτοια κατεύθυνση καὶ ὁ λαὸς τὸ ἀντιλαμβάνεται αὐτό, τὸ καταλαβαίνει, τὸ νιώθει καὶ τοῦ τὸ ἀνταποδίδει μὲ ἀγάπη.

Ἐρώτηση: Πεῖτε μας κάτι καὶ σχετικὰ μὲ αὐτό: Μάθαμε ὅτι ὁ ρόλος τοῦ Πατριάρχη καὶ ὁρισμένων κληρικῶν, ἀλλὰ ἰδίως τοῦ Πατριάρχη, ἦταν καταλυτικὸς στὴν παύση τοῦ πυρὸς στὴν τελευταία πολεμικὴ σύρραξη μὲ τοὺς Ρώσους.

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι δὲν εἶναι ἡ ἀπόλυτη ἀλήθεια καὶ πραγματικότητα αὐτό. Ὅμως, ἐπειδὴ σὰν Ἐκκλησία δὲν θὰ μπορούσαμε ποτὲ νὰ ἐπηρεάσουμε τὰ πολιτικὰ πράγματα, ὥστε ἕνας πόλεμος νὰ γίνη εἰρήνη, θέλω νὰ σημειώσω ὅτι ὁ Πατριάρχης καὶ οἱ Κληρικοὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Γεωργίας ἔκαναν μεγάλο ἔργο, ὅταν καὶ κατὰ τὸν πόλεμο ἀλλὰ καὶ μετὰ διακονοῦσαν τὸν λαό, τὸν πονεμένο λαὸ ποὺ πέρασε πολλὰ σὲ αὐτὸν τὸν πόλεμο καὶ νὰ τοῦ δώσουν ἐλπίδες γιὰ ἕνα καλύτερο μέλλον. Ὅμως δὲν ἀποκλείω ὅτι σὲ κάποιες φάσεις εἶχε κάνει κάποιες κινήσεις ὁ Πατριάρχης μὲ τὸν Ρῶσο Πατριάρχη. Εἶχε ζητήσει νὰ ἐπέμβη καὶ ὁ Πατριάρχης Ρωσίας γιὰ νὰ γίνη εἰρήνη, καὶ μπορεῖ καὶ αὐτὸ νὰ βοήθησε. Ἐπίσης, ὅταν τελείωσε ὁ πόλεμος, οἱ Ρῶσοι ἐπέτρεψαν στὸν Πατριάχρη καὶ τοὺς Κληρικοὺς νὰ πάρουν τοὺς σκοτωμένους στρατιῶτες μᾶς ποὺ ἦταν ἄταφοι, νὰ τοὺς φέρουν καὶ νὰ τοὺς θάψουν.

Ἐρώτηση: Μιὰ καὶ μιλᾶμε γιὰ τὸ Πατριαρχεῖο: Ποιά ἡ σχέση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Γεωργίας μὲ τὴν Πολιτεία. Ὑπάρχει εἰδικὸς νόμος, Καταστατικὸς Χάρτης; Ἢ ρυθμίζονται ἐθιμοτυπικὰ μὲ τὴν παράδοση τοῦ λαοῦ; Καὶ ἂν ἡ Ἐκκλησία εἶναι εὐχαριστημένη μὲ αὐτὴν τὴν σχέση.

Ἀπάντηση: Στὴν σημερινὴ πραγματικότητα ὑπάρχει ἕνας νόμος μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Γεωργίας ἀπὸ τὸ κομμουνιστικὸ καθεστώς. Στὴν σύμβαση ποὺ ὑπογράφτηκε μεταξὺ Πολιτείας καὶ Γεωργιανῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἡ ὁποία λέγεται Κονκορδάτι (Konkordati) ἀναφέρεται ὅτι οὔτε τὸ Κράτος θὰ ἀναμειγνύεται στὶς ἐργασίες τῆς Ἐκκλησίας, στὰ διοικητικὰ τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε καὶ ἡ Ἐκκλησία θὰ ἀναμειγνύεται ἢ θὰ συμμετέχη στὴν διοίκηση τοῦ Κράτους. Ὅμως ὑπάρχουν καὶ κάποια πράγματα ποὺ δὲν μποροῦν νὰ ρυθμιστοῦν ἀπὸ αὐτὸν τὸν Νόμο καὶ ἐξαρτᾶται πάντα ἀπὸ τὸ ποιοί εἶναι οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς Κυβέρνησης. Αὐτὸς ὁ νόμος ὑπογράφτηκε τὸ 2000. Ὅσο γιὰ τὸ ἂν εἶναι εὐχαριστημένη ἡ Ἐκκλησία, νομίζω ὅτι πρὸς τὸ παρὸν εἶναι εὐχαριστημένη ἀπὸ τὴν σχέση μὲ τὴν Πολιτεία, ἡ ὁποία ρυθμίζεται ἀπὸ αὐτὸν τὸν Νόμο.

Ἐρώτηση: Ἴσως θὰ ἦταν καλὸ νὰ τὸ δοῦμε κι ἐμεῖς ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα, γιατί τώρα γίνεται συζήτηση γιὰ τὴν σχέση Ἐκκλησίας -Πολιτείας. Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὁ Νόμος ἔχει πολλὲς λεπτομέρειες γιὰ τὸ πῶς θὰ λειτουργῇ ἡ Ἐκκλησία καὶ τὰ Δικαστήριά της καὶ στὴν πραγματικότητα δεσμεύει πολὺ τὴν Ἐκκλησία καὶ δίνει τὴν δυνατότητα στὴν Πολιτεία νὰ ἐπεμβαίνη πάρα πολύ. Πεῖτε μας κάτι γι' αὐτό.

Ἀπάντηση: Σὲ μᾶς ὑπάρχει μιὰ ἄλλη κίνηση τώρα ἀντίθετη. Λένε ὅτι θέλουν νὰ κάνουν ἐπίσημη θρησκεία τὴν Ὀρθοδοξία, ὅπως εἶναι στὴν Ἑλλάδα. Ὑπάρχουν βέβαια καὶ αὐτοὶ ποὺ θέλουν νὰ κάνουν καὶ στὴν χώρα μας αὐτὸ ποὺ εἶναι καὶ στὴν Ἑλλάδα. Ὑπάρχουν Μητροπολῖτες ποὺ νομίζουν θὰ εἶναι αὐτὸ καλύτερο γιὰ τὴν χώρα. Πιστεύουν ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ἡ Ἐκκλησία θὰ ἔχη περισσότερα πλεονεκτήματα καὶ προνομιοῦχο θέση στὸ Κράτος. Πιστεύω ὅτι καὶ στὴν Ἑλληνικὴ Ἐκκλησία καὶ στὴν Γεωργιανὴ Ἐκκλησία στὸ θέμα τῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὴν Πολιτεία πρέπει νὰ γίνουν κάποιες ἀλλαγές. Ἐπειδὴ δὲν γνωρίζω καλὰ τί γίνεται στὴν Ἑλλάδα μπορῶ νὰ σᾶς πῶ μόνο γιὰ τὴν Γεωργία. Δὲν βλέπω νὰ ὑπάρχουν κάποιοι πολιτικοὶ ἢ Ἱεράρχες στὴν Ἐκκλησία, ποὺ νὰ θέλουν νὰ πᾶνε πιὸ πέρα ἀπὸ αὐτὸν τὸν Νόμο ποὺ ἤδη ὑπάρχει, νὰ κάνουν δηλαδὴ κάποιες μεταρρυθμίσεις πρὸς τὸ καλύτερο. Πιστεύω καὶ στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχουν κάποιοι ποὺ δὲν θέλουν νὰ ἀλλάξουν πρὸς τὸ καλύτερο. Αὐτὸ νομίζω εἶναι θέμα κομπλεξικῆς συμπεριφορᾶς. Κάποιοι ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς Πολιτείας κοιτᾶνε τί λένε ἄλλοι, ἀντὶ νὰ κάνουν οἱ ἴδιοι αὐτὲς τὶς μεταρρυθμίσεις ποὺ χρειάζεται ἡ χώρα. Κοιτᾶνε στὴν Ἀμερική, στὴν Δύση καὶ μερικοὶ κάπου ἀλλοῦ.

Ἐρώτηση: Μιὰ ἄλλη ἐρώτηση σχετικὰ μὲ τὸν Κλῆρο, μὲ τοὺς Ἱερεῖς. Εἴδαμε στὴν Γεωργία ὅτι πολλὰ νέα παιδιὰ πλησιάζανε τὸ Θυσιαστήριο. Ἔχετε ἐλπίδες ἢ ὑπάρχουν κάποια σημάδια κρίσης στὸ θέμα αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἐγὼ ἀπὸ δύο πλευρὲς βλέπω αὐτὸ τὸ ζήτημα. Ὅτι δηλαδὴ σὲ μᾶς ὅλη ἡ νεολαία πηγαίνει στὴν Ἐκκλησία. Ἀπὸ τὴ μιὰ πλευρὰ εἶναι καλό, διότι ἡ νεολαία εἶναι τὸ μέλλον τῆς χώρας καὶ εἶναι καλὸ ποὺ ἐκκλησιάζονται. Ὅμως ὑπάρχει καὶ ἡ ἄλλη πλευρά. Ὅτι στὴν πλειοψηφία οἱ γονεῖς τῶν νέων αὐτῶν δὲν εἶναι θρησκευόμενοι, Χριστιανοί, ἐπειδὴ πέρασαν ἀπὸ ἀθεϊστικὸ καθεστώς, τὸν Κομμουνισμό. Κάποια στιγμὴ στὴν ζωή τους μπορεῖ νὰ γίνη μία κρίση, νὰ ἀντιμετωπίσουν κάποια ἐμπόδια ποὺ μπορεῖ νὰ τοὺς ὁδηγήσουν σὲ ἄλλον δρόμο καὶ ἐπειδὴ δὲν θὰ ὑπάρχουν οἱ ρίζες, οἱ γονεῖς, πάνω στοὺς ὁποίους θὰ στηρίζονται, σὲ κάποια ἡλικία δὲν θὰ ὑπάρχουν οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τοὺς ὁποίους θὰ μποροῦν νὰ πάρουν κατευθύνσεις πάνω σὲ αὐτὰ τὰ θέματα. Μπορεῖ τὰ παιδιά τους νὰ μεγαλώσουν μὲ λάθος τρόπο. Αὐτὸ τὸ λέω ἐπειδὴ στὰ χρόνια τοῦ '90 ὑπῆρχαν κάποιες ἀντιφάσεις στὸ λαὸ καὶ ἔδειξε ὅτι ὁ λαὸς δὲν εἶχε μεγαλώσει πνευματικὰ ἀκόμα. Ὅμως ἐγὼ νομίζω ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν νέων ἀνθρώπων αὐτῶν στὸ μέλλον θὰ μείνουν στὴν Ἐκκλησία.

Ἐρώτηση: Παρατηρεῖται προσέλευση στὴν Ἱερωσύνη;

Ἀπάντηση: Τώρα τελευταῖα εἶναι πάρα πολὺ μεγάλη ἡ προσέλευση. Πολλοὶ ζητοῦν νὰ γίνουν Ἱερεῖς, τόσο ποὺ δὲν ξέρουμε τί νὰ κάνουμε. Ὅμως αὐτὸ ἔχει καὶ τὴν ἀρνητική του πλευρά. Ὅταν τοὺς λέμε νὰ πᾶνε σὲ ἕνα χωριὸ στὰ βουνὰ ἐκεῖ δὲν θέλουν νὰ γίνουν Ἱερεῖς. Ὅλοι θέλουν κοντὰ στὶς πόλεις. Πρᾶγμα ποὺ τὸ θεωρῶ ἀδυναμία καὶ δείχνει ὅτι δὲν ἔχουν κατανοήσει τὰ πράγματα τῆς Χριστιανοσύνης. Γι' αὐτὸ πιστεύω ὅτι πιὸ μεγάλο ἔργο μπορεῖ νὰ προσφέρη στὴν χώρα του ἕνας Ἱερέας τοῦ χωριοῦ. Ἔτσι στὰ βιβλία μᾶς –τοὺς ἱερατικοὺς καταλόγους– γράφουμε ὅτι ὁ τάδε προορίζεται γιὰ Ἱερέας τῶν χωριῶν. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἔχη δύο νοήματα, ἀλλὰ ὅποιος θέλει μπορεῖ νὰ καταλάβη.

Ἐρώτηση: Σχετικὰ μὲ τὸν Μοναχισμὸ στὴν Γεωργία. Ὑπάρχουν Μοναστήρια ἀνδρικὰ γυναικεῖα καὶ εἶναι αὐτὰ τὰ μοναστήρια, ἂν ὑπάρχουν, κοινωνικοῦ χαρακτῆρα, μὲ προσφορὰ στὴν κοινωνία, νοσοκομεῖα κλπ, ἢ εἶναι ἡσυχαστικοῦ χαρακτῆρα, ποὺ εἶναι ἡ προσευχὴ γιὰ ὅλον τὸν κόσμο; Καὶ ἄν, ὅπως παρατηρεῖται προσέλευση στὴν Ἱερωσύνη, ὑπάρχη προσέλευση καὶ στὸν Μοναχισμό.

Ἀπάντηση: Θέλω νὰ σᾶς πὼ ὅτι ὑπάρχουν τρία εἴδη Μοναχισμοῦ. Τὸ Κοινοβιακό, τοῦ ἡσυχαστικοῦ τύπου καὶ μοναχοὶ ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ κοινωνικὰ προβλήματα, μὲ φιλανθρωπία κ.ἄ. Ἐπειδὴ στὴν Ὀρθοδοξία ὁ Μοναχισμὸς θεωρεῖται σὰν πυλῶνας τῆς Ἐκκλησίας, γι' αὐτὸ καὶ οἱ Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας μας τὸ λαμβάνουν ὑπόψη αὐτὸ καὶ θέλουν νὰ ἀναπτύξουν τὸν Μοναχισμὸ στὴν Γεωργία. Ἐπειδὴ καὶ οἱ Ἱεράρχες μας στὴν πλειοψηφία τους ἔχουν γίνει Ἐπίσκοποι ἀπὸ τὸν Μοναχισμό. Αὐτὸ τώρα ἀναπτύσσεται στὴν χώρα μας, ἐπειδή, ὅπως εἴπαμε ὑπῆρχε ὁ Κομμουνισμός. Ὁ Μοναχισμὸς εἶναι καινούριος στὴν Γεωργία. Τὸ πιὸ παλιὸ Μοναστήρι, καὶ δὲν ἐννοῶ τὰ κτίρια, ἀλλὰ τοὺς Μοναχούς, δὲν ὑπερβαίνει τὰ 20 χρόνια λειτουργίας. Ἦταν κλειστὰ ὅλα τὰ μοναστήρια κατὰ τὸ κομμουνιστικὸ καθεστώς. Γι' αὐτὸ ὅπως καταλαβαίνετε δὲν ἔχουν μεγάλη ἐμπειρία μοναχικῆς ζωῆς. Καὶ πρέπει νὰ περάσουν πολλοὺς πειρασμοὺς γιὰ νὰ γίνουν πνευματικοὶ ἄνθρωποι. Ἐγὼ θυμᾶμαι ὅτι ὑπῆρχε πολὺ μεγάλη προσέλευση γιὰ νὰ γίνουν μοναχοί, ὅμως ἀπὸ τοὺς γονεῖς ὑπῆρχε μεγάλη ἀντίδραση, ἐπειδὴ ἦταν ἄθεοι οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς λόγῳ τοῦ Κομμουνισμοῦ ἢ ἐπειδὴ ἦταν ὀλιγόπιστοι. Τώρα εἶναι σὲ ἕνα μέτριο ἐπίπεδο ἡ ἐπιθυμία γιὰ τὸν Μοναχισμό, οὔτε πολὺ μεγάλη οὔτε μικρή. Τὰ μοναστήρια σὲ μᾶς εἶναι μικρὰ μὲ 10-12 ἄτομα. Δὲν ἔχουμε τοῦ Ἀθωνικοῦ τύπου ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχουν 100 μοναχούς, σὰν τὸ Βατοπέδι ἢ τὴν Σιμωνόπετρα ἢ τὴν Γρηγορίου. Εἶναι λίγα γυναικεῖα μοναστήρια ποὺ ἔχουν 30-40 μοναχές.

Ἐρώτηση: Στὴν Ἑλλάδα τὰ τελευταῖα χρόνια ἀναδείχθηκαν κάποιοι Γεροντάδες, ἁγιασμένοι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ἀναπτέρωσαν τὴν πίστη τοῦ λαοῦ καὶ ἦταν μιὰ φανέρωση τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ στὴν σύγχρονη ἐποχή. Ὑπάρχουν τέτοιες μορφὲς στὴν Γεωργία ποὺ στήριξαν τὸν λαὸ τὰ τελευταῖα χρόνια καὶ ἦταν κι αὐτοὶ φανερώσεις τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ στὰ χρόνια σας;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ὑπάρχουν, ἐπειδὴ χωρὶς αὐτὸ δὲν θὰ μποροῦσε ὁ λαὸς νὰ ἐπιζήση.

Ἐρώτηση: Αὐτοὶ ἦταν ὅσιοι Γέροντες ἢ ἦταν μάρτυρες;

Ἀπάντηση: Μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔχουν κοιμηθῇ ἤδη καὶ μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ζοῦν ἀκόμα, ἀλλὰ αὐτοὶ δὲν εἶχαν παγκόσμια ἀναγνώριση, ὅπως οἱ Ἕλληνες Πατέρες. Μερικοὺς ἀπὸ αὐτοὺς εἶδα κι ἐγὼ προσωπικά. Ὁ π. Γαβριὴλ ἦταν ἕνας Ἱερομόναχος ὁ ὁποῖος ἦταν κατὰ τὸ κομμουνιστικὸ καθεστὼς καὶ ἔχει κάψει εἰκόνα τοῦ Λένιν στὴν κεντρικὴ πλατεῖα τῆς Τιφλίδας καὶ τὸν ἔστειλαν στὴν Κακεμπέ. Μπορῶ νὰ σᾶς πῶ γιὰ τὸν π. Κωνσταντῖνο Γκβαράϊα, ὁ ὁποῖος ἔχει κοιμηθῇ, καὶ ὁ ὁποῖος ἦταν πνευματικὸ παιδὶ ἑνὸς μεγάλου Πατέρα, ποὺ λεγόταν π. Ἀλέξιος Σουσάνι. Μιὰ τέτοια μορφὴ μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ὁ Πατριάρχης τῆς Γεωργίας. Ὁ π. Ραφαήλ, ὁ ὁποῖος ζῆ ἀκόμα, Ἀρχιμανδρίτης... Ἐσεῖς ὅταν λέτε τελευταῖα ἐννοεῖτε καὶ τοὺς Πατέρες, ὅταν ζοῦσε ὁ Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής;

Ἐρώτηση: Ναί. Στὸν 20ὸ αἰῶνα.

Ἀπάντηση: Ὑπῆρχαν καὶ μάρτυρες οἱ ὁποῖοι σκοτώθηκαν. Ὁ Ἀμβρόσιος, ἐπίσης Πατριάρχης, ὁ ὁποῖος βασανίσθηκε ἀπὸ τοὺς κομμουνιστὲς καὶ πέθανε. Αὐτοὺς τοὺς ἔχουμε ἀνακηρύξει Ἁγίους στὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας. Ἐπίσης Γεωργιανοὶ Πατέρες ποὺ ζοῦσαν στὸ Ἅγιον Ὅρος. Ὁ π. Ἰωάννης καὶ ὁ π. Γεώργιος. Ὁ Ἰωάννης ζοῦσε στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ μετὰ γύρισε στὴν Γεωργία. Ὁ π. Ἰωακεὶμ καὶ ὁ π. Ἀλέξανδρος. Ὑπάρχουν πολλοὶ Πατέρες οἱ ὁποῖοι ἔσωσαν τὸν Χριστιανισμὸ αὐτὰ τὰ δύσκολα χρόνια. Ὁ π. Ἀλέξιος, ὁ Μητροπολίτης Νάζαρος, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τὸν Κλῆρο του θάφτηκε μὲ τὸ τρένο μὲ τὸ ὁποῖο ἔφυγαν. Τοὺς συνέλαβαν μέσα στὸ τρένο οἱ κομμουνιστές, στὴν συμπρωτεύουσα τῆς Γεωργίας, καὶ τοὺς ἔθαψαν ζωντανούς. Αὐτοὶ εἶναι μάρτυρες. Ἐπίσης ἕνας συγγενής μου, ξάδελφος τοῦ παπποῦ μου, ἦταν Ἁγιορείτης μοναχός. Τὸν βίο του τώρα τὸν ἐρευνῶ καὶ θὰ τὸν ἐκδώσουμε. Ἦταν πολὺ κοντὰ στὴν οἰκογένειά μας. Ἐγὼ δὲν ἤμουνα τότε, μιλᾶμε γιὰ τὴν οἰκογένεια τοῦ παπποῦ μου. Ἐπίσης πολλοὶ μάρτυρες ποὺ μαρτύρησαν ἀπὸ τοὺς κομμουνιστές. Μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔφυγαν ἀπὸ τὴν Γεωργία. Ὅταν ἐγὼ ἤμουν στὸ στρατὸ 20-21 ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἔχουν ἀναγνωρίσει καὶ Ἅγιο, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος (Περάτζε). Ἦταν καθηγητὴς (Κι ἐγὼ Περάτζε εἶμαι, εἴχαμε κάποια συγγένεια μᾶλλον). Ἦταν καθηγητὴς στὴν Γερμανία στὴν Βόννη καὶ στὴν Βαρσοβία μετά. Ἐπίσης ἡ Γεωργία ἦταν ἡ χώρα στὴν ὁποῖα προσῆλθαν πολλοὶ μοναχοὶ ἀπὸ τὴν Ρωσία, οἱ ὁποῖοι διώχθηκαν ἀπὸ τοὺς κομμουνιστὲς καὶ βρῆκαν καταφύγιο στὴν Γεωργία. Μεταξύ τους ἦταν καὶ ἕνας Μητροπολίτης Ζηνόβιος, ὁ ὁποῖος ἦταν πνευματικὸ παιδὶ τῶν Πατέρων τῆς Ὄπτινα.

Ἐρώτηση: Εἴπατε προηγουμένως ὅτι ὁ Πατριάρχης χρειάζεται μία ὥρα γιὰ νὰ δώση τὴν εὐχή του στὸν κόσμο ποὺ περιμένει μετὰ τὴν λειτουργία. Ἤρθαμε ἐκεῖ καὶ εἴδαμε τὸν περίλαμπρο ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ ὁποῖος χωράει χιλιάδες κόσμου καὶ ὁ ὁποῖος εἶναι τὸ σύμβολο, τὸ κέντρο ἀναφορᾶς, τὸ κέντρο τῆς Τιφλίδας. Καὶ παρατηρήσαμε ὅτι δὲν ὑπάρχει οὔτε μία καρέκλα μέσα στὸ ναό. Θὰ θέλαμε νὰ μᾶς πεῖτε κάτι. Τί σημαίνει ὁ ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος γιὰ τὸν Γεωργιανὸ λαὸ καὶ πόσο φιλακόλουθος εἶναι, πόσο ἀγαπᾶ τὴν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Θέλω νὰ ξεκινήσω ἀπὸ τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἡ ἀφορμὴ νὰ κτίσουν αὐτὸν τὸν ναὸ ἦταν τὰ 2000 χρόνια ἀπὸ τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως εἴδατε κι ἐσεῖς εἶναι ἀρκετὰ μεγάλη ἐκκλησία, ἕνα μεγάλο οἰκοδόμημα. Καὶ ἀποτελεῖ μιὰ σύνοψη τῆς γεωργιανῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀρχιτεκτονικῆς, ἕνα δεῖγμα αὐτῆς. Εἶναι κτισμένη σὲ ἕνα ὑπερυψωμένο μέρος στὴν Τιφλίδα. Στὸ βουνὸ τοῦ Ἠλία. Γι' αὐτὸ θὰ πὼ μὲ τὰ λόγια τοῦ Πατριάρχη: "Αὐτὴ ἡ ἐκκλησία, λέει ὁ Πατριάρχης, εἶναι σὰν αὐτοπροσωπογραφία τοῦ γεωργιανοῦ λαοῦ". Καὶ λέει ὅτι, "ὅπως ὁ γεωργιανὸς λαὸς ἔκτισε τὴν ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἔτσι καὶ ἡ Ἁγία Τριάδα θὰ οἰκοδομήση τὴν χώρα τῆς Γεωργίας". Δὲν μπορῶ νὰ σᾶς πῶ ὅτι ὅλοι αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ποὺ πηγαίνουν σήμερα στὴν ἐκκλησία, στὶς ἀκολουθίες, πηγαίνουν γνωρίζοντας τὸ βάθος τῶν πραγμάτων τῆς λειτουργίας, ἂν ξέρουν θεολογικὰ τί σημαίνει λειτουργία κλπ, ἀλλὰ ὅμως, πράγματι, πάρα πολλοὶ ἄνθρωποι πᾶνε στὴν ἐκκλησία, στὶς ἀκολουθίες. Καὶ ὅταν ἦρθα ἀπὸ τὴν Μόσχα στὴν Τιφλίδα, παρατήρησα ὅτι εἴτε γίνεται κήρυγμα στὴν ἐκκλησία εἴτε ὄχι ὁ λαὸς πηγαίνει στὴν ἐκκλησία. Καὶ ἂν ὑπάρχη ἕνας πνευματικός, ἕνας ἱεροκήρυκας, ποὺ κάνει καλὸ κήρυγμα, ἐκεῖ πηγαίνουν πιὸ πολλοὶ γιὰ νὰ ἀκούσουν.

Ἐρώτηση: Π. Μάξιμε, διδάσκετε Ἀσκητική. Ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα, στὶς Θεολογικὲς Σχολές, δὲν ἔχουμε τέτοιο μάθημα, ἔχουμε κάποιο παραπλήσιο ποὺ λέγεται Ἠθική. Ποιό ἀκριβῶς εἶναι τὸ ἀντικείμενο τοῦ μαθήματός σας; Τὰ κοινωνικὰ προβλήματα ποὺ ἀντιμετωπίζετε ἐκεῖ, ἡ κοινωνικὴ συμπεριφορὰ τοῦ ἀνθρώπου, οἱ ἀρετές, τί ἀκριβῶς;

Ἀπάντηση: Πρῶτα ἀπ' ὅλα θέλω νὰ εὐχαριστήσω τὸν Θεὸ ποὺ μοῦ ἔδωσε τὴν εὐκαιρία νὰ διδάσκω αὐτὸ τὸ μάθημα, τὸ ὁποῖο δὲν διδασκόταν σωστὰ πρὶν ἀπὸ μένα. Αὐτοὶ ποὺ δίδασκαν δὲν εἶχαν τὴν σωστὴ κατεύθυνση. Κι ἐγὼ διδάχθηκα τὸ μάθημα ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ δίδασκαν τότε. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ραφαήλ, ὁ ὁποῖος δίδασκε τότε, καὶ τὸ μάθημά του εἶχε τὴν μορφὴ τῶν ἐρωτήσεων καὶ ἀπαντήσεων. Ἀπαντοῦσε στὶς ἐρωτήσεις τῶν φοιτητῶν πάνω σὲ θέματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ Χριστιανοῦ. Καὶ αὐτὸ δὲν ἦταν συστηματικὴ μορφὴ διδασκαλίας. Μπορεῖ νὰ ἦταν καλὸς τρόπος νὰ διδάσκη κανεὶς μὲ τὴ μορφὴ αὐτὴ τὰ πνευματικὰ θέματα, ὅμως δὲν ἦταν καλὴ γιὰ τὴν Ἀκαδημία, τὰ Σεμινάρια καὶ τὴν Θεολογικὴ Σχολή. Νομίζω ὅτι ἔπρεπε νὰ ὑπάρχη συστηματικὴ μορφὴ διδασκαλίας, μιὰ πιὸ ἐπιστημονικὴ προσέγγιση. Μετὰ τὸν Ἀρχιμανδρίτη Ραφαὴλ δίδασκαν κάποιοι ἄλλοι ποὺ ἀπομακρύνθηκαν πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸν σκοπὸ τοῦ μαθήματος αὐτοῦ. Ὅταν γύρισα ἀπὸ τὴν Μόσχα στὴν Τιφλίδα μοῦ εἶπαν νὰ διδάξω στὴν Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ καὶ στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ καὶ μὲ ρώτησαν ποιό μάθημα θὰ ἤθελα νὰ διδάξω. Ἐγὼ τοὺς εἶπα ὅτι προτιμῶ νὰ διδάξω αὐτὸ τὸ μάθημα (τὴν Ἀσκητική). Εἶναι ἡ πρώτη χρονιὰ ποὺ τὸ διδάσκω καὶ προσπαθῶ νὰ τὸ βάλω σὲ μιὰ συστηματικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ βάση. Τὸ μεγάλο αὐτὸ θέμα τῆς Ἀσκητικῆς μὲ ἐνδιέφερε ἀπὸ τὴν ἡμέρα ποὺ μπῆκα στὴν Ἐκκλησία, ἐπειδὴ ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι μόνον θεωρία, ἀλλὰ εἶναι πρῶτα ἀπὸ ὅλα πράξη. Σκοπὸς τοῦ μαθήματος αὐτοῦ εἶναι ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα τὴν ὁποῖα ἀποκτοῦμε εἴτε μὲ τὸν ἡσυχασμό, εἴτε μὲ τὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη. Σκοπὸς λοιπὸν τοῦ μαθήματος εἶναι νὰ μάθουμε πῶς θὰ τὸ καταφέρουμε αὐτό. Ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ εἶναι ἀσκητές. Ἡ ἄσκηση εἶναι ἡ βάση τῆς σωστῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Φιλοκαλία ὑπάρχουν καὶ ἄλλα πολλὰ ἔργα πάνω σὲ αὐτὸ τὸ θέμα. Τὰ θέματα αὐτὰ γιὰ τοὺς σημερινοὺς ἀναγνῶστες εἶναι λίγο δυσνόητα. Ὅμως ἐγὼ πῆρα θάρρος ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία μου αὐτὴ καὶ ἀνέλαβα αὐτὸ τὸ δύσκολο ἔργο, γιὰ τὸ ὁποῖο βέβαια ἔργο μου στηρίζομαι στοὺς Πνευματικοὺς Γέροντές μου, μὲ τοὺς ὁποίους ἔχω ἐπαφή. Καὶ βλέπω ὅτι ὅσο πιὸ βαθιὰ πάω σὲ αὐτὸ τὸ μάθημα πλουτίζω ἀπὸ τὸν πνευματικὸ αὐτὸν πλοῦτο. Ἐπίσης χάρηκα πολύ, ὅταν εἶδα τὸν ἐνθουσιασμὸ καὶ τὸ ἐνδιαφέρον τῶν φοιτητῶν νὰ μὲ ἀκοῦν κατὰ τὴν διδασκαλία, γιὰ νὰ μάθουν. Ἔχω χωρίσει σὲ δύο μέρη τὸ μάθημα αὐτό. Στὴν Ἀσκητικὴ ἱστορία (Εἰσαγωγὴ στὴν Ἀσκητική, Βασικὰ θέματα τῆς Ἀσκητικῆς) καὶ στὸ δεύτερο μέρος παρουσιάζω ἀσκητικὰ κείμενα ἁγίων Πατέρων καὶ τοὺς τὰ σχολιάζω. Ἐπίσης ἀπαντῶ στὶς ἐρωτήσεις τους.

Ἐρώτηση: Ποιό ἦταν τὸ θέμα μὲ τὸ ὁποῖο ἀσχοληθήκατε στὴν διδακτορική σας διατριβή;

Ἀπάντηση: Ἔχω τελειώσει στὴν Ἁγία Πετρούπολη στὴν Ρωσία στὴν Θεολογικὴ Ἀκαδημία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ ἔργο τῆς διατριβῆς μου ἦταν μὲ τὸν τίτλο "Μονοθελητισμὸς καὶ μάχη τῆς Ἐκκλησίας ἐναντίον του". Ἦταν θέματα Πατρολογίας. Ἐγὼ εἶχα πάει μὲ ἄλλον τίτλο, ἀλλὰ ἐκεῖ οἱ Ρῶσοι καθηγητὲς μοῦ τὸν ἄλλαξαν. Τὸ θέμα ἦταν Πατρολογικό, ὅμως στὸ τέλος μοῦ βγῆκε σὰν Ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία καὶ ἔγινε σὰν βάση τῆς Ἀσκητικῆς. Στὴν ἱστορία τοῦ Μονοθελητισμοῦ βρῆκα πολλὰ στοιχεῖα τῆς Ἀσκητικῆς.

Ἐρώτηση: Τὸ ὄνομα Μάξιμος εἶναι τὸ βαπτιστικό σας ἢ τὸ ἱερατικό σας;

Ἀπάντηση: Εἶναι τὸ ἱερατικό μου. Δὲν ἤξερε ὁ Πατριάρχης ἂν ἤθελα ἐγὼ αὐτὸ τὸ ὄνομα. Αὐτὸς μοῦ τὸ ἔδωσε χωρὶς νὰ μὲ ρωτήση. Ἤμουν ἀπὸ τοὺς πρώτους ποὺ πῆρε αὐτὸ τὸ ὄνομα τότε, τώρα ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι μὲ τὸ ὄνομα αὐτό. Ἡ ἐνθρόνιση τοῦ Πατριάρχη ἔγινε τὴν ἡμέρα τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ καὶ ὅταν τὸ ἔμαθα ἔνιωσα κάποια πνευματικὴ συγκίνηση.

Ἐρώτηση: Στὴν Ἑλλάδα ὅταν λέμε Ἀσκητικὴ πολλοὶ τὸ συνδέουν μὲ τὸν Μοναχισμό. Ἐσεῖς ἔχετε καὶ φοιτητὲς ποὺ δὲν θὰ γίνουν μοναχοί, ἀλλὰ θὰ παραμείνουν λαϊκοί. Ὑπάρχει τὸ ἴδιο πρόβλημα στὴν Γεωργία ἢ τὸ βλέπουν σὰν χριστιανικὴ ζωὴ στὴν τελειότητά της, σὰν εὐαγγελικὴ ζωή;

Ἀπάντηση: Εἶναι πολὺ καλὴ ἡ ἐρώτησή σας. Μερικὲς φορὲς ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι κάποια πράγματα τὰ βάζουμε τόσο ψηλὰ καὶ λέμε ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὰ φτάσουμε. Εἶναι πολὺ ψηλὰ γιὰ μένα λέμε. Γι' αὐτὸ τὸ λόγο κατεύθυνση τοῦ μαθήματός μου εἶναι νὰ δείξω ὅτι τὸ μάθημα τῆς ἀσκητικῆς δὲν εἶναι μόνο γιὰ τοὺς μοναχούς, ἀλλὰ εἶναι πολὺ χρήσιμο γιὰ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, καὶ τοὺς λαϊκοὺς καὶ τοὺς μοναχούς. Κυρίως ὅμως γιὰ τοὺς μοναχούς. Οἱ μοναχοὶ εἶναι πιὸ σοβαροὶ ἐκτελεστὲς τῆς ἀσκητικῆς διδαχῆς, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν ἀποκλείει καὶ τοὺς λαϊκοὺς νὰ κάνουν ὅ,τι μποροῦν. Ἐμεῖς λέμε ὅτι τὴν τελειότητα μπορεῖ κανεὶς νὰ τὴν βρὴ καὶ στὸν μοναχισμὸ καὶ στοὺς λαϊκούς. Γι' αὐτὸ χρειάζεται ἀγῶνας.

Ἐρώτηση: Ποιό κεντρικὸ μήνυμα θέλετε νὰ περάσετε στοὺς φοιτητές σας μὲ τὸ μάθημα αὐτό; Δεδομένου ὅτι ἔλεγε κάποιος σύγχρονος θεολόγος –ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης– ὅτι ἡ ἀσκητικὴ μαθαίνεται κυρίως στὰ μοναστήρια καὶ μὲ πνευματικὸ πατέρα ποὺ γνωρίζει αὐτὴν τὴν παράδοση. Ἐσεῖς τὸ παρουσιάζετε μὲ ἕναν συστηματικὸ τρόπο. Τὸ μήνυμα εἶναι: ἐγὼ σᾶς τὰ λέω αὐτὰ καὶ βρῆτε ἕναν πνευματικὸ νὰ σᾶς τὰ μάθη ἢ κάτι ἄλλο; Ἐπειδὴ μιλήσατε γιὰ πράξη.

Ἀπάντηση: Τὸ κύριο μήνυμά μας εἶναι ὅτι ἡ Ἀσκητικὴ εἶναι γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Εἶναι γνώση καὶ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιὰ τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας καὶ τῆς τελειότητας τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ ἐπιτελεῖται μὲ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι πνευματικὴ ἐπιστήμη. Βέβαια ἐμεῖς δὲν μποροῦμε νὰ τὸ διδάξουμε αὐτὸ σὲ 2-3 χρόνια. Αὐτὸ ποὺ ἐμεῖς διδάσκουμε εἶναι νὰ παρακινήσουμε τοὺς φοιτητές, νὰ τοὺς ἐντυπωσιάσουμε. Εἶναι ἕνα κίνητρο γιὰ τὸν φοιτητὴ γιὰ νὰ ψάξη βαθύτερα στὸ μέλλον. Ἀλλὰ πρέπει πρῶτα νὰ μάθη τί εἶναι αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. Θέλουμε νὰ δείξουμε στοὺς φοιτητὲς ὅτι ὑπάρχει αὐτὸ τὸ μεγαλεῖο, αὐτὴ ἡ ἐπιστήμη ποὺ μπορεῖ νὰ τὴν ἀποκτήσουν. Τοὺς δίνουμε ἕνα κλειδὶ γιὰ τὴν γνωριμία αὐτή.

Ἐρώτηση: Θὰ ἤθελα νὰ μοῦ πῆτε πῶς βλέπετε μέσα ἀπὸ τὰ δικά σας μάτια ἢ μέσα ἀπὸ τὰ μάτια τοῦ Γεωργιανοῦ λαοῦ τὸν Δυτικὸ πολιτισμὸ καὶ πῶς βλέπετε τὴν Ἑλλάδα. Σᾶς τὸ ρωτάω αὐτὸ εἰδικὰ ὅσον ἀφορᾶ τὴν Ἑλλάδα, γιατί στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχει γενικὰ μιὰ κρίση ταυτότητος. Ποιοί εἴμαστε. Πολλὲς φορὲς ὅταν κάποιος δὲν ξέρη τί εἶναι μιὰ ἐξωτερικὴ ματιὰ τὸν διευκολύνει καὶ τὸν βοηθάει στὴν αὐτοσυνειδησία του.

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς θέλω νὰ σᾶς πῶ ὅτι ἐμεῖς δὲν τοποθετοῦμε τὴν Ἑλλάδα στὸν Δυτικὸ πολιτισμό. Πιὸ πολὺ ἀντιλαμβανόμαστε τὴν Ἑλλάδα σὰν τὸ σύνορο (μεθόριο) μεταξὺ τοῦ Δυτικοῦ καὶ τοῦ Ἀνατολικοῦ πολιτισμοῦ. Σὰν συνάντηση τῆς ἀνατολικῆς καὶ δυτικῆς πολιτισμικότητας. Ἔλεγαν γιὰ ἀνατολικὸ καὶ δυτικὸ πολιτισμό, τώρα λένε καὶ γιὰ βόρειο καὶ νότιο πολιτισμό.  Καὶ ἐμεῖς οἱ Γεωργιανοὶ πιστεύουμε, ὅπως καὶ ἡ Ἑλλάδα, ὅτι δὲν ἀνήκουμε οὔτε στὸν δυτικὸ οὔτε στὸν ἀνατολικὸ πολιτισμό, εἴμαστε κάπου στὴν μέση. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ τοῦ Εὔξεινου Πόντου. Μὲ τὴν διαφορὰ ὅτι ἀντὶ στὰ Βαλκάνια εἴμαστε στὸν Καύκασο. Γι' αὐτὸ ἐμᾶς μᾶς ἐνδιαφέρουν ὅλα τὰ γεγονότα ποὺ συμβαίνουν στὴν Ἑλλάδα. Μερικοὶ συμπατριῶτες μας στὴν σύγχρονη ἱστορία τῆς Ἑλλάδος βλέπουν τὸ μέλλον τῆς Γεωργίας. Τί θὰ συμβῇ δηλαδὴ καὶ σὲ μᾶς. Ἐπειδὴ οἱ ἱστορίες μας μοιάζουν πάρα πολὺ καὶ κυρίως μετὰ τὴν ἐμφάνιση τῆς Τουρκίας. Μπορεῖ κι ἐμεῖς νὰ ἀντιμετωπίσουμε αὐτὰ τὰ ἀρνητικὰ ποὺ ἔχετε κι ἐσεῖς στὴν Ἑλλάδα. Δὲν συμφωνῶ ὅτι ὑπάρχει μία συνωμοσία ὅλων ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων. Ἐπειδὴ πιστεύω ὅτι ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι. Ἔχουμε τόσα καλὰ πράγματα στὴν χώρα μας καὶ δὲν τὰ ἀξιοποιοῦμε ἢ δὲν τὰ πολλαπλασιάζουμε. Πρῶτα νὰ μιλήσω γιὰ τὰ θετικὰ πράγματα. Μπορεῖ νὰ μὴν ξέρω πολλὰ πράγματα ἐπὶ τῆς οὐσίας, μὲ τὸ τί συμβαίνει δηλαδὴ ἐδῶ, ἀλλὰ ξέρω ὅτι ἡ Ἑλλάδα γιὰ μᾶς τοὺς Γεωργιανοὺς εἶναι μία πολὺ σημαντικὴ χώρα, ἐπειδὴ ἔχει τὴν Πατερικὴ Παράδοση, τὴν Θεολογία τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ ἔχει πολὺ μεγάλη ἱστορία. Ὅπως ἔχει πλούσια ἐθνικὴ ἱστορία ἔτσι ἔχει καὶ πλούσια ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία. Ἦταν πάντα τὸ κέντρο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Χριστιανισμοῦ, ἐπὶ Βυζαντινῆς ἐποχῆς, καὶ ὅ,τι ἔχουν πάρει οἱ ὀρθόδοξες χῶρες τὰ περισσότερα τὰ ἔχουν διδάξει οἱ Ἕλληνες Πατέρες. Γιὰ μένα ποὺ ἀσχολοῦμαι μὲ τὴν Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία πολλὲς φορὲς ἐνθουσιάζομαι, ὅταν διαβάζω γιὰ τὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους, γιὰ τοὺς ἀγῶνες τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τότε νὰ κάνουν τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴν μορφὴ ποὺ εἶναι σήμερα, γιὰ τὶς μάχες ποὺ ἔδωσαν γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, γιὰ τὴν δογματικὴ τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὸν μοναχισμό. Ἐπίσης γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀρχιτεκτονική, καὶ γενικὰ γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ τέχνη, τὴν ἁγιογραφία, τὴν ὑμνογραφία, τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ κλπ. Ἐκτιμοῦμε ὅτι αὐτὸ κρατάει μέχρι σήμερα τὴν Ἑλλάδα, εἶναι ἡ πηγὴ τῆς Παραδόσεως. Μπορῶ νὰ φέρω παραδείγματα ἀπὸ σύγχρονους ἁγιορεῖτες Πατέρες καὶ τὸ ἴδιο μπορῶ νὰ πὼ καὶ γιὰ τὸν Γέροντα Ἰερόθεο.

Ἀλλὰ νὰ ἀναφέρω καὶ τὶς ἀρνητικὲς πλευρές. Βέβαια αὐτὰ δὲν ἀφοροῦν μόνον τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ εἶναι παγκόσμιας σημασίας. Πρῶτα θὰ ἤθελα νὰ ἀναφέρω τὴν ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας γενικὰ σὲ κάθε Ἐκκλησία στὸν κόσμο. Γιὰ τὴν Ἑλλάδα μπορῶ νὰ πὼ ἕνα ἀρνητικό, γιὰ τὴν νεολαία ποὺ δὲν συμμετέχει στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Αὐτὸ μᾶς τρομάζει μήπως συμβῇ κάτι τέτοιο καὶ σὲ μᾶς. Γι' αὐτὸ ἀπὸ τώρα προβληματιζόμαστε γιὰ τὸ τί μποροῦμε νὰ κάνουμε γιὰ νὰ τὸ προλάβουμε. Δυστυχῶς οἱ καθημερινὲς μέριμνες δὲν μᾶς ἀφήνουν περιθώρια νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὰ παιδιά. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν μόρφωση καὶ τὴν ἀπόκτηση γνώσεων. Μᾶλλον φταῖνε οἱ γονεῖς ποὺ δὲν εἶναι εἰλικρινεῖς ἀπέναντι στὰ παιδιά. Καὶ σὰν ἄνθρωποι πολλὲς φορὲς βάζουμε τὰ κοσμικὰ πράγματα πάνω ἀπὸ τὰ πνευματικά. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἔχουμε χρόνο γιὰ τὰ παιδιά μας, αὐτὰ καταλήγουν ἐκεῖ ποὺ δὲν πρέπει. Κουράζονται οἱ γονεῖς ἀπὸ τὰ καθημερινὰ προβλήματα καὶ δὲν μποροῦν νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὰ παιδιὰ μὲ ἀποτέλεσμα οὔτε νὰ ἐκκλησιάζωνται σωστά. Νομίζω ὅτι γιὰ νὰ ἀποκτήσης τὴν ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο χρειάζεται πολὺς χρόνος καὶ δύναμη γιὰ νὰ καλλιεργήσης τὸν ἑαυτό σου. Δὲν ξέρω ἂν αὐτὰ εἶναι ἀσθένειες τοῦ Καπιταλισμοῦ ἢ τοῦ Κομμουνισμοῦ, ὅμως δὲν πιστεύω ὅτι δὲν μποροῦν νὰ ἀντιμετωπισθοῦν τὰ προβλήματα αὐτά. Καὶ βλέπω ὡς πρόβλημα τὴν τεμπελιά. Μαζὶ μὲ τοὺς γονεῖς καὶ οἱ Ἱερεῖς δὲν ἀγωνίζονται τόσο πολύ. Οἱ Ἱερεῖς δὲν ἀσχολοῦνται ὅσο πρέπει μὲ τὴν Ἐνορία γιὰ νὰ καλυτερεύσουν τὴν κατάσταση τῆς νεολαίας. Πίστευα ὅτι μὲ τόση ἐμπειρία ποὺ ὑπάρχει σὲ αὐτὴν τὴν χώρα καὶ μὲ τόσα βιβλία, μὲ τόση γνώση, ἂν τὰ εἴχαμε ἐμεῖς θὰ εἴμασταν καλύτερα, ἀλλὰ βλέποντας τὸ παράδειγμα τὸ δικό σας δὲν εἶμαι σίγουρος ὅτι θὰ καταφέρναμε ἐμεῖς νὰ κάνουμε κάτι καλύτερο.

Ἐρώτηση: Θὰ ἤθελα νὰ πῆτε ἕναν τελευταῖο λόγο πρὸς τοὺς ἀναγνῶστες τῆς ἐφημερίδας μας, ποὺ εἶναι οἱ Χριστιανοὶ τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἀναγνῶστες μέσῳ τοῦ Διαδικτύου.

Ἀπάντηση: Τελειώνοντας θὰ ἤθελα νὰ ἐκφράσω τὶς εὐχαριστίες μου στὸν Σεβασμιώτατο κ. Ἰερόθεο, σὲ σᾶς π. Καλλίνικε καὶ στοὺς ἄλλους Πατέρες ποὺ εἶναι ἐδῶ στὴν Μητρόπολη, οἱ ὁποῖοι μὲ πολλὴ ἀγάπη μᾶς δεχθήκατε ἐδῶ καὶ μᾶς φιλοξενήσατε. Καὶ ἐμεῖς μὲ πολλὴ ἀγάπη θέλουμε νὰ σᾶς προσκαλέσουμε στὴν Γεωργία. Ἐγὼ ἄκουσα ἀπὸ σᾶς ὅτι ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου εἶναι πολὺ μικρή, ὅμως τὸ ἔργο τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἱεροθέου, ἡ ζωή του καὶ τὰ βιβλία ποὺ γράφει, οἱ θεολογικές του γνώσεις καὶ ἡ ἐμπειρία του κάνουν τὰ σύνορα τῆς Ναυπάκτου πολὺ μεγαλύτερα καὶ μακρύτερα ἀπὸ τὰ σύνορα τῆς Μητρόπολης. Πιστεύω ὅτι πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ δὲν γνωρίζουν αὐτὴν τὴν Μητρόπολη διαβάζοντας τὰ ἔργα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἱεροθέου ἀγαποῦν τὴν Μητρόπολη καὶ τὴν Ἐπαρχία ἀπὸ τὸν συγγραφέα.

Ἐπίσης θέλω νὰ σημειώσω καὶ τὸ ἑξῆς: Μπορεῖ κάποιος Ναυπάκτιος νὰ ζῆ ἐδῶ στὴν Μητρόπολη ἀλλὰ δὲν ξέρει τί μαργαριτάρια προσφέρει ὁ Μητροπολίτης Ἰερόθεος μὲ τὶς θεολογικές του γνώσεις, σὰν πνευματικὸς ἡγέτης. Ὅμως ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε μακριὰ καταλαβαίνουμε πιὸ πολὺ τὴν ἀξία τοῦ Μητροπολίτη σας.

Ὅταν ἤμουν στὴν Θεσσαλονίκη θυμᾶμαι μιὰ μεγάλη ἐκκλησία ποὺ ἦταν κλειστὴ λόγῳ ἀνακαίνισης καὶ ὅπως ὑπάρχουν καὶ σὲ ἄλλες ἐκκλησίες ἐκεῖ, ἔξω ἦταν ἕνα Παρεκκλήσιο ποὺ μπορεῖς νὰ ἀνάψης τὸ κερί. Θυμᾶμαι τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας. Ἦταν μιὰ τοιχογραφία καὶ μπροστά της ἦταν ἀναμμένη μιὰ κανδήλα. Μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση αὐτὴ ἡ τοιχογραφία. Ἦταν τόσο ὄμορφο τὸ βλέμμα τῆς Παναγίας ποὺ σοῦ προκαλοῦσε κατάνυξη, ταπεινοφροσύνη, σεβασμό, μετάνοια. Δὲν ξαναεῖδα τέτοιο πρόσωπο τῆς Παναγίας. Ἐντυπωσιάσθηκα τόσο ποὺ ἔχω τὴν ἐπιθυμία νὰ ξαναπάω νὰ δῶ αὐτὴν τὴν εἰκόνα. Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν εἰκόνα ἐγὼ εἶδα ὅλη τὴν ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Τὴν δόξα αὐτῆς τῆς χώρας, τὸ βάθος ἀλλὰ καὶ τὴν τραγωδία της, τὴν μετάνοια ἀλλὰ καὶ τὸ μέλλον της, δηλαδὴ ἕνα μέλλον μὲ καλὴ προοπτική, τὸ ὁποῖο μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ εἶναι καὶ στὰ χέρια μας.

Θὰ ἤθελα νὰ εὐχηθῶ σὲ ὅλους τοὺς ἀναγνῶστες τῆς Ἐφημερίδος σας νὰ ἔχουν ὑγεία καὶ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τὸν π. Καλλίνικο γιὰ τὴν εὐκαιρία ποὺ μοῦ ἔδωσε νὰ μιλήσω μέσῳ τῆς Ἐφημερίδος μὲ τοὺς ἀναγνῶστες τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου. Ἐλπίζω καὶ σὲ ἄλλες μελλοντικές μας συναντήσεις. Ἀμήν.

–Ἀμήν!