Skip to main content

Στήν Εφημερίδα «Ο Εκκλησιολόγος» Πατρών: Παΐσιος Βελιτσκόφσκι

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Απάντηση σέ ερώτηση τού δημοσιογράφου Αλεξάνδρου Κολλιοπούλου, Εκδότου τής Εφημερίδος «Ο Εκκλησιολόγος» Πατρών.

*

Ερώτηση: Σεβασμιώτατε, τί Σάς ενέπνευσε περισσότερο κατά τό παρελθόν έτος 2010; (γεγονός ή βιβλίο ή προσωπικότητα)

Απάντηση: Αγαπητέ κ. Κολλιόπουλε, τό ερώτημα αυτό δέν είναι δύσκολο νά απαντηθή, αφού ζούμε σέ μιά κοινωνία προκλήσεων καί πολλών ενδιαφερόντων, καί άν διαθέτης λίγη ευαισθησία σέ εμπνέουν πολλά, γεγονότα, βιβλία, προσωπικότητες. Αναγκαστικά, όμως, περιορίζομαι σέ κάποιο ιδιαίτερο γεγονός.

Θά μπορούσα νά αναφέρω τήν προσωπικότητα τού π. Ιωάννου Ρωμανίδη, αφού ασχολήθηκα αυτόν τόν καιρό καί ιδιαίτερα πέρυσι μέ τόν προφορικό του λόγο καί συνέγραψα τό δίτομο έργο τής «Εμπειρικής Δογματικής». Αλλά γιά νά μή φανή ότι τό γράφω γιά κάποια ιδιοτέλεια, θά αναφερθώ σέ ένα άλλο γεγονός πού μέ ενέπνευσε τό έτος πού πέρασε (2010).

Πρόκειται γιά τόν μεγάλο Ουκρανό Στάρετς όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι. Είχα διαβάσει γι’ αυτόν στό παρελθόν γιά τό πόσο επηρέασε τήν Ρουμανία, τήν Ρωσία καί γενικά όλον τόν ορθόδοξο χώρο καί δημιούργησε τήν λεγόμενη φιλοκαλική αναγέννηση, η οποία υπήρξε τό αντίβαρο καί τό αντιστάθμισμα στόν δυτικό διαφωτισμό. Έτσι, στίς ιδέες τού διαφωτισμού παρουσιάσθηκε η ζωή τού ορθοδόξου φωτισμού κατά τόν 18ο αιώνα. Άν αυτό συνδυασθή καί μέ τήν φιλοκαλική αναγέννηση πού έγινε στόν δικό μας χώρο τόν 18ο αιώνα, μέ τούς φιλοκαλικούς Πατέρας (άγιο Μακάριο Νοταρά, πρώην Επίσκοπο Κορίνθου, άγιο Νικόδημο Αγιορείτη κλπ.), τότε καταλαβαίνουμε τό συγκλονιστικό αυτό γεγονός. Από αυτήν τήν κίνηση επηρεάσθηκαν πολλοί θεολόγοι, ακόμη καί λογοτέχνες, όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Ντοστογιέφσκι κ.ά.

Οι γενικές αυτές γνώσεις μου ικανοποιήθηκαν καί αυξήθηκαν στό έπακρο, όταν διάβασα τό βιβλίο τού Καθηγητού Αντωνίου-Αιμιλίου Ταχιάου, ειδικού σέ θέματα τών σλαβικών Εκκλησιών, μέ τίτλο «Ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι», στό οποίο παρατίθεται η αυτοβιογραφία τού ιδίου τού οσίου, αλλά καί τό κείμενο πού έγραψε γι' αυτόν ο μαθητής του Ιερομόναχος Μητροφάνης, μέ σχόλια καί παρατηρήσεις τού Καθηγητού.

Διαβάζοντας εκτενέστερα γιά τό πρόσωπο, τόν βίο καί τό έργο τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι θαύμασα γιά τήν δύναμη τής ησυχαστικής παραδόσεως τής Εκκλησίας, η οποία είναι η ουσία καί η πεμπτουσία τής ζωής τών Προφητών, τών Αποστόλων καί τών Πατέρων τής Εκκλησίας, δηλαδή η ουσία τού ευαγγελικού κηρύγματος. Επίσης επιβεβαίωσε γιά μιά ακόμη φορά τήν μεγάλη προσφορά τού Αγίου Όρους στά υπόδουλα Βαλκάνια καί τόν ευρύτερο χώρο. Ο όσιος Παΐσιος είχε ζήσει στό Άγιον Όρος, έμαθε τήν ελληνική γλώσσα, ανεκάλυψε διάφορα νηπτικά κείμενα τών Πατέρων, τά μετέφρασε στήν σλαβονική καί δίδασκε τήν ησυχαστκή νηπτική παράδοση. Ύστερα μετακινήθηκε στά Μοναστήρια τής Μολδαβίας καί ζούσε τήν ησυχαστική παράδοση. Είχε φθάσει πρός τό τέλος τής ζωής του νά καθοδηγή περίπου 1.000 μοναχούς στήν πνευματική ζωή καί φυσικά πολλούς άλλους εγγάμους Χριστιανούς. Έτσι, δημιούργησε μιά εκπληκτική ατμόσφαιρα πού ως συνέπεια είχε νά αναχαιτίση τόν γερμανικό ιδεαλισμό καί τόν δυτικό σχολαστικισμό πού είχε εισέλθει τόν 17ο καί 18ο αιώνα στήν Ρωσία καί στά Βαλκάνια. Η ζωή τού οσίου Παϊσίου είχε εντυπωσιάσει τόν άγιο Νικόδημο τόν Αγιορείτη, ο οποίος ξεκίνησε νά τόν επισκεφθή, αλλά εμποδίσθηκε από τόν καιρό. Ο όσιος Παΐσιος μετέφρασε τήν Φιλοκαλία στήν σλαβονική γλώσσα καί έγινε η αιτία αναπτύξεως τού ρωσικού ησυχαστικού μοναχισμού. Ένας από τούς τελευταίους πνευματικούς απογόνους του ήταν ο άγιος Σεραφείμ τού Σαρώφ.

Όμως, δέν αρκέσθηκα στήν ανάγνωση τού βίου τού οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, αλλά προγραμμάτισα, μέ μέλη τού ποιμνίου μου, «προσκυνηματική περιήγηση» στά μέρη όπου ασκήθηκε ο μέγας αυτός Όσιος. Έτσι, επισκεφθήκαμε τήν Μολδαβία τής Ρουμανίας καί βαδίσαμε στά ίχνη τού Οσίου Παϊσίου, ήτοι τήν Ιερά Μονή Ντραγκομίρνα, τήν Ιερά Μονή Σέκου καί τήν Ιερά Μονή Νεάμτς. Ιδίως στήν τελευταία αυτή Ιερά Μονή παραμείναμε δύο ημέρες, λειτουργηθήκαμε, προσευχηθήκαμε καί ξεναγηθήκαμε στό Μουσείο-Βιβλιοθήκη κλπ. τής Ιεράς Μονής, όπου υπάρχουν καί χειρόγραφα τού οσίου Παϊσίου. Τελικά, στήν Εκκλησία έχουμε καί δικό μας «διαφωτισμό», τόν «ορθόδοξο φωτισμό», πού είναι η νηπτική παράδοση.

Βέβαια, υπάρχουν μερικοί δικοί μας ορθόδοξοι δυτικόφρονες πού έχουν μιά διαφορετική αντίληψη, ότι δηλαδή η νηπτική-ησυχαστική παράδοση είναι γιά τούς μοναχούς καί όχι γιά τούς εγγάμους. Μιά τέτοια αντίληψη είναι καθαρά σχολαστική καί καλβινιστική-προτεσταντική καί δείχνει ότι παράλληλα μέ τόν δυτικό διαφωτισμό πού μάς ήλθε από τήν Ευρώπη, μάς ήλθε καί ένας «δυτικός Χριστιανισμός», δηλαδή ένας ευσεβισμός πού επηρέασε μερικούς, κατά τά άλλα τυπικά ορθόδοξους Χριστιανούς, καί αλλοίωσε τήν βασική διδασκαλία τού Χριστού, τών Αποστόλων καί τών Πατέρων. Διότι δέν υπάρχει άλλο Ευαγγέλιο γιά τούς μοναχούς καί άλλο γιά τούς εγγάμους. Εκείνο πού αλλάζει είναι ο τρόπος ζωής τής κάθε κατηγορίας. Έτσι, όσοι έχουν αμφιβολίες καί αντιρρήσεις γιά τήν νηπτική παράδοση, η οποία είναι η πεμπτουσία τού Ευαγγελίου καί τής ορθοδόξου εκκλησιαστικής ζωής, εκφράζουν έναν αρρωστημένο δυτικό Χριστιανισμό.

Ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι υπήρξε μιά εκπληκτική φυσιογνωμία πού έδειξε τήν δυναμικότητα τής Ορθοδόξου πίστεως, πού αναδεικνύει μάρτυρες καί ομολογητές, καί αποτελεί πρότυπο εκκλησιαστικής ζωής.

(Δημοσιεύθηκε στήν Εφημερίδα «Ο Εκκλησιολόγος» Πατρών)

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

  • Προβολές: 2873