Ο Οικουμενικός Πατριάρχης γιὰ τὴν Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης

Απόσπασμα Συνέντευξης σὲ Τουρκικὸ Περιοδικό

Είναι πολλά και αρκετά διαφορετικά από τα δικά μας τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι Ρωμηοί της Πόλης.

Μια γεύση των συνθηκών δια(επι)βίωσης και των προβλημάτων του Πατριαρχείου μας δίδει η συνέντευξη που παρεχώρησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος σε δημοσιογράφο του εβδομαδιαίου Περιοδικού “AKSIYON”.

Από την πολύ ενδιαφέρουσα αυτή συνέντευξη αποσπούμε τα όσα αναφέρονται στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Στο απόσπασμα αυτό διαφαίνεται επίσης η επιχειρηματολογία και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι Χριστιανοί της Πόλης την τουρκική καχυποψία.

* * *

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Ποια ήταν τα αιτήματά σας κατά τις συναντήσεις που είχατε τις περασμένες εβδομάδες με τον Τ/ΥΠΕΞ Γκιούλ και τον Πρωθυπουργό Ερντογάν;

ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Πρωτίστως, επιθυμώ να τονίσω ότι τόσο ο κ. Γκιούλ όσο και ο κ. Ερντογάν άκουσαν με συμπάθεια τα προβλήματά μας και η εντύπωση που αποκομίσαμε ήταν θετική. Γι αὐτό επιβάλλεται να τούς ευχαριστήσουμε και να περιμένουμε τρέφοντας ελπίδες. Τα ζητήματα που τούς αναφέραμε είναι βασικά ζητήματα, τα οποία επί πολλά έτη φέρνουν σε δυσχερή θέση το Πατριαρχείο μας και την κοινότητά μας και επιβάλλεται πια οπωσδήποτε να επιλυθούν.

Τα εν λόγω προβλήματα, συνοπτικά, είναι: Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χαλκης, η επίλυση των προβλημάτων των εκκλησιών και των ευαγών ιδρυμάτων (της κοινότητάς μας), η παροχή της δυνατότητας περιοδικής διεξαγωγής εκλογών των διοικητικών συμβουλίων τους - αφού προηγουμένως γίνει νομική ρύθμιση του τρόπου διεξαγωγής των- η επαναχορήγηση του καθεστώτος των “εξαρτημένων-ενσωματωμένων ακινήτων” στα ακίνητά τους, τα οποία τελούν υπό επιτροπεία, η αναγνώριση του Πατριαρχείου μας ως νομικού προσώπου και αναγνώριση σ αὐτό του δικαιώματος νομής επί των ακινήτων του, η χορήγηση της δυνατότητας σε αρχιερείς μας, που ζουν στο εξωτερικό, να συμμετέχουν περιοδικά στην Ιερά Συνοδο, η εκλογή Πατριάρχου και εξ αυτών και απόδοση σ αύτὴν την περίπτωση της ιθαγένειας της Τουρκικής Δημοκρατίας, εκ των υστέρων, κ.α.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Τι σκέφτεστε για την περίοδο που θα ακολουθήση τη δική σας;

ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Εγώ σήμερα είμαι 64 ετών, οι δε συνεργάτες μου είναι 70, 80, 85 ετών. Μονο ένα μέλος της Ιεράς Συνόδου έχει μικρότερη ηλικία από μένα. Σ ὅλον τον κόσμο έχουμε 80 περίπου Μητροπολίτες και Αρχιεπισκόπους, τούς οποίους εκλέγουμε και τοποθετούμε εμείς και κατά την περίοδο της Δημοκρατίας, όπως πράτταμε και κατά την Οθωμανική περίοδο. Όμως δεν έχουν το δικαίωμα να ασκούν τα καθήκοντά τους εδώ. Υπὸ τις παρούσες συνθήκες υφίσταται η υποχρέωση εκλογής του Πατριάρχη, ο οποίος θα με διαδεχθή, μεταξύ των Μητροπολιτών. Ορισμένοι συνεργάτες μου δεν επιθυμούν να αναλάβουν μία τόσο βαριά ευθύνη. Δηλαδή οι υποψήφιοι είναι ελάχιστοι. Προτείνω, λοιπόν, να παρασχεθή η δυνατότητα εκλογής Πατριάρχη και μεταξύ των Μητροπολιτών του εξωτερικού και μετά την εκλογή του από την Ιερά Συνοδο να του χορηγηθή η τουρκική ιθαγένεια.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Ναι μεν οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθή σήμερα είναι ευνοϊκότερες σε σχέση με παλαιότερα, αλλά η Θεολογική Σχολή δεν επαναλειτούργησε. Τι θα πράξετε; Π.χ. σκέφτεστε να μεταφέρετε την έδρα σας από εδώ;

ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ποτέ. Τη στιγμή κατά την οποία βρισκόμαστε εδώ επί 17 αιώνες, δεν διανοούμαστε ούτε και επιθυμούμε να φύγουμε από εδώ.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Εαν ζητήσετε να φύγετε, μετά από άσκηση μεγάλων πιέσεων, ποιός θα ήταν ο τόπος στον οποίο θα θέλατε να εγκατασταθήτε;

ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Υπάρχουν πολλά μέρη στα οποία θα γίνουμε αμέσως δεκτοί. Μπορούμε να πάμε όπου επιθυμούμε. Θα μας δεχθούν ευχαρίστως, διότι η φιλοξενία ενός θεσμού με τόσο μεγάλο κύρος στα εδάφη μιας χώρας, αποτελεί μεγάλο αγαθό γι α?τ?ν. Όμως σε περίπτωση κατά την οποία δεν εκδιωχθούμε, δεν πρόκειται να φύγουμε με δική μας θέληση.

Στην ομιλία που πραγματοποίησα στο Ανάκτορο Γιλντίζ, κατά τούς εορτασμούς της 700ης επετείου της ίδρυσης του Οθωμανικού κράτους (1999), είχα τονίσει ότι: “Κατά την Οθωμανική περίοδο μας είχε επιδειχθεί μεγαλύτερη ανοχή σε σχέση με την περίοδο της Δημοκρατίας”.

Η Θεολογική Σχολή εγκαινιάσθηκε κατά την Οθωμανική περίοδο, ενώ απαγορεύθηκε η λειτουργία της κατά την περίοδο της Δημοκρατίας. Επίσης, οι εξορίες στο Askale (στην Ανατολική Τουρκία, το 1943. Συγκεκριμένα είχαν εξορισθεί σε εκεί στρατόπεδα εργασίας 1.229 μη μουσουλμάνοι Τούρκοι πολίτες, οι οποίοι δεν κατόρθωσαν να καταβάλουν τούς υπέρογκους φόρους, που τούς είχαν επιβληθή-Φορος Varlik) και τα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, έλαβαν χώρα κατά την περίοδο της Δημοκρατίας.

Ενώ κατά την περίοδο του Ατατούρκ (το Κράτος) δεν είχε τηρήσει αρνητική στάση έναντι του Πατριαρχείου, μετά την εν λόγω περίοδο, αυτοί οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ακολουθούσαν τα ίχνη του Ατατούρκ, υποχρέωσαν εμάς και την μειονότητά μας να ζήσουμε χαλεπούς καιρούς.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Ποια είναι η σημασία της απαγόρευσης της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χαλκης για το μέλλον του Πατριαρχείου και για τα συμφέροντα της Τουρκίας;

ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Η λειτουργία της Σχολής μας απαγορεύθηκε το 1971 και η Σχολή δεν λειτουργεί εδώ και 32 χρόνια. Άρα το Πατριαρχείο επί 32 χρόνια ακριβώς είναι υποχρεωμένο να εκπαιδεύη τούς θρησκευτικούς λειτουργούς του στο εξωτερικό. Στις μέρες μας πολλές χώρες συναγωνίζονται για να φιλοξενήσουν το κέντρο ενός διεθνούς κοινωνικού η πολιτιστικού forum. Δηλαδή αυτό, είτε το παραδέχεσθε είτε όχι, αποτελεί κύρος στο διεθνές πεδίο. Ένα δε θρησκευτικό κέντρο προσδίδει μεγαλύτερο κύρος κι απ α?τ?. Σημερα η Τουρκία διατηρεί εντός των συνόρων της ένα ιστορικό και θρησκευτικό κέντρο, παγκόσμιας εμβέλειας. Εχοντας, λοιπόν, επίγνωση αυτού επιβάλλεται σ α?τ?ν να βοηθήση στην απρόσκοπτη και ελεύθερη εκτέλεση της πνευματικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής αποστολής του. Η παροχή της δυνατότητας της λειτουργίας μιας τέτοιας Σχολής στην Τουρκία θα αποτελέση την καλύτερη ένδειξη για την ανοχή και την θρησκευτική ελευθερία που επικρατεί στη χώρα. Επιπλέον και η Συνθήκη της Λωζάννης μας παρέχει σαφώς αυτό το δικαίωμα.

Όπως και παλαιότερα, έτσι και καθ ?λη την διάρκεια της περιόδου της Δημοκρατίας, το Πατριαρχείο συνέχισε να ενέχη παγκόσμια σημασία. Λογω δε των βασικών αρχών της πίστεώς του, βρίσκεται τελείως εκτός της πολιτικής και μακριά από διαμάχες και υπολογισμούς για την εξουσία.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Ποια η γνώμη σας για τις κατηγορίες ότι “εάν λειτουργήση η Σχολή, θα εκπαιδευθούν εκεί εχθροί των Τούρκων και κατάσκοποι των Ελλήνων”;

ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Όσοι έχουν συνείδηση και εμφορούνται από αισθήματα δικαιοσύνης, όταν κατηγορούν κάποιον, είναι υποχρεωμένοι να παρουσιάζουν ταυτόχρονα και τις αποδείξεις στις οποίες στηρίζουν τις κατηγορίες τους. Οι κατηγορίες αυτές σχετικά με τη Σχολή μας, οι οποίες προσάπτονται από κακόβουλα άτομα, δεν εδράστηκαν ποτέ σε συγκεκριμένα τεκμήρια και έγινε παραπληροφόρηση.

Η Σχολή μας λειτούργησε και κατά την περίοδο της Δημοκρατίας ακριβώς όπως είχε λειτουργήσει και κατά την Οθωμανική περίοδο. Είχε Τούρκο υποδιευθυντή, διορισμένο από το Υπουργε?ο Εθνικής Παιδείας και επίσης ελέγχονταν πάντα από επιθεωρητές του Υπουργε?ου. Όλοι οι απόφοιτοι είναι γνωστοί και είναι αξιοσέβαστα άτομα, που κατέχουν σημαντικά θρησκευτικά αξιώματα.

Κατά την περίοδο που λειτουργούσε η Σχολή, δεν υπήρξε καμία σύσταση εις βάρος της εκ μέρους του Υπουργε?ου Παιδείας. Η δε απαγόρευση της λειτουργίας της δεν σχετίσθηκε με την δραστηριότητά της, αλλά ήταν συνέπεια μιας απόφασης που αφορούσε στην απαγόρευση της λειτουργίας ιδιωτικών ανωτάτων σχολών και η λειτουργία της απαγορεύθηκε ταυτόχρονα με την λειτουργία πολλών ιδιωτικών ανωτάτων σχολών. Οι διορισμοί των διευθυντών της Σχολής και των καθηγητών της έγιναν πάντα από το Υπουργε?ο Παιδείας.

Προβάλλονται ισχυρισμοί ότι οι απόφοιτοί της θα προβαίνουν σε ενέργειες εις βάρος της Τουρκίας και γίνεται συνεχώς αναφορά στο όνομα του Αρχιεπισκόπου Κυπρου Μακαρίου. Ο εν λόγω είχε αποφοιτήσει από την Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1942 και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Βοστώνη. Ούτε καν έχει πατήσει το πόδι του στην Χαλκη. Όταν ήταν Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε επισκεφθή, κατά την περίοδο της Πρωθυπουργίας του μακαρίτη Ινονού, την Άγκυρα και την Καππαδοκία, αλλά δεν ήρθε ποτέ στην Κωσταντινούπολη.

Εξ άλλου υπάρχει οργανισμός Ασφαλείας, αποστολή του οποίου είναι η σύλληψη αυτών που διαπράττουν εγκλήματα-αδικήματα στη χώρα και υπάρχουν δικαστήρια, αποστολή των οποίων είναι να τούς δικάζουν. Εαν, λοιπόν, υπάρχουν τέτοια άτομα, γιατί αυτοί που εκτοξεύουν κατηγορίες δεν ασχολούνται σοβαρά με το θέμα και δεν ζητούν πληροφορίες απ α?τ?ς τις Αρχές, αλλά χρησιμοποιούν ασαφείς εκφράσεις;-